عبدالله مازندرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

اطلاعات کلی
نام	عبدالله مازندرانی
زادروز	۱۲۵۶ق
زادگاه	بابُل مازندران
محل زندگی	نجف
اطلاعات علمی
استادان	شیخ مرتضی انصاری، میرزا حبیب الله رشتی; شیخ مهدی کاشف الغطاء، ملا محمد اشرفی

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۱۷

عبدالله مازندرانی (۱۲۵۶-۱۳۳۰ق) از مراجع تقلید و فقیهان قرن چهاردهم هجری قمری و از حامیان اصلی نهضت مشروطه ایران بود. او مشروطه را وسیله‌ای برای جلوگیری از ظلم و ستم به مردم، و شرکت در این جنبش را بر همه مسلمانان واجب می‌دانست.

مازندرانی به همراه آخوند خراسانی و میرزا حسین خلیلی تهرانی پس از به توپ بسته شدن مجلس در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ق توسط محمدعلی شاه قاجار، حکم به جهاد و مبارزه علیه استبداد محمدعلی شاه داد. او در سال ۱۳۳۰ق در ۷۴ سالگی، درگذشت و در نجف دفن گردید.

زندگی‌نامه

عبدالله مازندرانی در سال ۱۲۵۶ق در بارفروش مازندران (بابل کنونی) به دنیا آمد. پدرش، ملا محمدنصیر دیوشلی، روحانی اهل دیوشل لنگرود در استان گیلان بود که قبل از ولادت پسرش محمد به بارفروش هجرت کرد. شایان ذکر است که شیخ عبدالله مازندرانی ابتدا به گیلانی مازندرانی معروف بود؛ ولی در دهه انتهای زندگی به مازندرانی خوانده می‌شد و پسوند گیلانی برای وی متروک گشت. محل تولد وی را اکثر منابع دیوشل دانسته‌اند، ولی این مطلب ناصحیح می باشد و زادگاه وی بارفروش است.^{[نیازمند منبع]}

تحصیلات

تحصیلات اولیه عبدالله مازندرانی در بارفروش بود. سپس راهی عتبات عراق شد و محضر اساتید بزرگ آن خطه را دریافت و به مقام اجتهاد نائل گشت.^{[نیازمند منبع]}

اساتید

عبدالله مازندرانی ابتدا در بارفروش نزد پدرش ملا محمدنصیر و نیز نزد فقیه عارف ملا محمد اشرفی درس خواند. سپس راهی عراق شد و در کربلا به درس فاضل اردکانی و سپس در نجف به درس شیخ مرتضی انصاری ، شیخ مهدی کاشف الغطاء و نهایتا میرزا حبیب الله رشتی حاضر گشت.^{[نیازمند منبع]}

تدریس و مرجعیت

مرحوم مازندرانی از دوران جوانی به تدریس اشتغال داشت و تخصصش فقه، هیئت و رجال بود. ولی پس از ارتحال میرزا حبیب الله رشتی در سال ۱۳۱۲ ق و اندکی بعد ارتحال میرزای شیرازی در سامراء حوزه تدریس وی بسیار گسترده شد و مردم ایران وی را به عنوان یکی از مراجع تقلید خویش مورد رجوع قرار دادند.^{[نیازمند منبع]}

شاگردان

عبدالله مازندرانی با اینکه حوزه ای نسبتا پر رونق داشت، ولی در قیاس با حوزه درس مدرسانی چون آخوند خراسانی حوزه درسی اش در طبقه دوم و سوم به شمار می رفت. در عین حال وی در طی بیش از سی سال تدریس توانست بیش از دویست شاگرد پرورش داده که عده ای از آنها از وی اجازه اجتهاد یا روایی دریافت داشتند. شیخ شعبان دیوشلی، شیخ عبدالحسین عترتی کوشالی و شیخ علی زاهد قمی از شاگردان وی و سید عبدالحسین شرف الدین عاملی از دارندگان اجازه از وی بوده اند.^{[نیازمند منبع]}

آثار علمی

عبدالله مازندرانی تالیفات فراوانی نداشت. وی بر دسته ای از کتب دینی حاشیه نوشته، رساله ای برای مقلدانش داشت و تقریرات دروسش را عده ای از شاگردانش نوشته بودند.^{[نیازمند منبع]}

فتوایی

رساله فتوایی وی با نام «اُهبَة العباد» چاپ شده است و نسخه ای از آن در کتابخانه حرم مطهر حضرت معصومه(س) قرار دارد.^{[نیازمند منبع]}

تقریرات

تقریرات دروس وی را دسته ای از شاگردانش نوشته اند که از باب نمونه می توان به شیخ عبدالحسین عترتی کوشالی لاهیجی اشاره نمود که شیخ زین العابدین قربانی در پی چاپ این تقریرات است.^{[نیازمند منبع]}

حیات سیاسی

عبدالله مازندرانی به امور سیاسی و اجتماعی کشورهای اسلامی، به‌ویژه کشور شیعی ایران، حساس بود. مواضع صریح او در حمایت از نهضت مشروطه ایران و نیز تصمیم جدی او برای حرکت به سوی ایران برای دفاع در برابر اشغال بخش‌هایی از آن، حساسیت او را به استبداد و استعمار، نشان می‌دهد.^{[نیازمند منبع]}

با بررسی مواضع و رفتارهای سیاسی شیخ عبدالله مازندرانی که شبیه سیره سیاسی آخوند خراسانی بود و در اکثر وقایع با هم همراه بودند، اقدامات و مبارزات او در چهار جبهه تقسیم می‌شود:

جبهه مبارزه با استبداد و حاکمان مستبد و کوشش برای تغییر حکومت از استبدادی به مشروطه؛
جبهه مقابله با کسانی که با بیرق مشروعه‌خواهی با مشروطیت درافتادند؛
جبهه مبارزه با برخی از سردمداران مشروطه که به بهانه مشروطیت، احکام شرعی را نادیده می‌گرفتند؛
جبهه مبارزه با بیگانگان و دفاع از کشور ایران در برابر تجاوز آنان.^[۱]

آیت الله مازندرانی و مشروطه

مازندرانی به نظام مشروطه به عنوان وسیله‌ای برای جلوگیری از ظلم و ستم به مردم، می‌نگریست و شرکت در جنبش را بر همه مسلمین واجب می‌شمرد. خراسانی در نامه‌ای به یکی از وعّاظ تهران نوشته: "غرض ما از این همه زحمت، ترضیه حال رعیت، و رفع ظلم از آنان، و اعانه مظلوم، و امر به معروف و نهی از منکر و غیرها از قوانین اسلامیه نافعه للقوم بوده است."^{[نیازمند منبع]}

البته بعضی علمای مشهور با مشروطیت مخالفت داشتند مثل سید کاظم یزدی، یا شیخ فضل الله نوری که در آغاز نهضت با آزادی‌خواهان همراه بود ولی در ادامه به خاطر اینکه می‌دید نهضت منحرف شده است، مخالفت خود را با مشروطه اعلام کرد. میرزای نائینی در جواب مخالفان مشروطه، کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله را که مازندرانی نیز تقریظی بر آن نگاشته، تالیف کرده است. مشروطه پیروز شد و مظفرالدین شاه در جمادی الثانی ۱۳۲۴، مرداد ۱۲۸۴، مشروطه را پذیرفت و دستور داد سریعاً مجلس تشکیل شود که نخستین جلسه در ۱۴ مهر ۱۲۸۵ برگزار شد. سه مرجع تقلید معروفی که در عتبات عراق مشروطه را تایید و امضا کردند عبدالله مازندرانی به همراه آخوند خراسانی و میرزا حسین خلیلی تهرانی بود که به آیات ثلاث معروف هستند. پس از تشکیل مجلس شورای ملی در مواردی از مازندرانی راجع به قانون مشروطه سوال شده است از جمله: درباره نظام ملّی (قانون نظام وظیفه عمومی) و مورد دیگر در جریان موافقتنامه اوت ۱۹۰۷ روس و انگلیس بود که آخوند طی نامه‌ای نمایندگان را به اجرای قوانین اسلامی و پرداخت بدهی‌های کشور و فقر زدایی سفارش کرد.

بعد از به توپ بسته شدن مجلس در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ق توسط محمدعلی شاه، مازندرانی و دو فقیه همراهش، حکم به جهاد و مبارزه داده و در نهایت مشروطه خواهان قدرت را به دست گرفتند.^{[نیازمند منبع]}

مهاجرت به ایران برای جهاد با روسیه

اقدام برای ممانعت از حمله روس به ایران از اقدامات دوره مشروطه دوم توسط مازندرانی بود. چنانکه وی و آخوند خراسانی طی پیامی به مردم ایران آن‌ها را از خرید اجناس روسی برحذر داشتند.^{[نیازمند منبع]}

در نهایت وقتی مجلس دوم در مقابل تهدید و التیماتوم روسیه ایستاد، در اواخر سال ۱۳۲۸ق، روسیه شمال ایران تا قزوین را اشغال کرد. مازندرانی نیز تمام دروس خود را تعطیل کرد و تصمیم گرفته شد با اعزام طلاب و عشایر نجف به ایران، و سپس حرکت خود علما و مراجع، آماده جهاد با روسیه گردند. بسیاری از علماء نجف، کربلا و کاظمین خود را برای سفر آماده کرده بودند و قرار بود شب چهارشنبه ۲۱ ذی‌الحجه ۱۳۲۹ از نجف به مسجد سهله برای دعا و مناجات بروند و سپس راهی ایران شوند که مرگ آخوند خراسانی در این روز، مجال برای این کار را نداد. ولی پس از دو هفته کاروان علما با رهبری شیخ عبدالله مازندرانی حرکت را ادامه دادند که منجر به تشکیل اردوی کاظمیه شد و دولت وقت را مجبور به پذیرش برنامه های جهادی و اصلاحی کرد.^{[نیازمند منبع]}

فعالیت‌های اجتماعی اقتصادی

سیره اخلاقی

همسر و فرزندان

از مرحوم مازندرانی یک دختر باقی مانده است و نسل وی از طریق همین دخترش در نجف و گیلان باقی است.

درگذشت

مرحوم مازندرانی در ۷۴ سالگی در ۲۲ آبان ۱۲۹۱ش مطابق ۴ ذی‌الحجه ۱۳۳۰ق^[۲] در نجف درگذشت و پس از نماز شیخ الشریعه اصفهانی بر پیکرش، در حرم امام علی(ع) در حجره جعفر شوشتری دفن گردید که اکنون مزار وی جزو شبستان شرقی حرم شده است.

بزرگداشت‌

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

آقابزرگ تهرانی، محمد محسن‌، الذریعه الی تصانیف‌الشیعة، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
آقابزرگ تهرانی، محمد محسن‌، طبقات‌اعلام الشیعة نقباءالبشر فی‌القرن الرابع عشر، مشهد، آستان قدس رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۸۸ش.
بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران، زوار، ۱۳۵۷ش.
حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش.
کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۳ش.
کفایی خراسانی، عبدالرضا، سیری در سیره علمی و عملی آخوند خراسانی، قم،بوستان کتاب، ۱۳۹۰ش.
کدیور، محسن، سیاستنامه خراسانی، تهران، کویر، ۱۳۸۶ش.

پیوند به بیرون

ملا عبدالله مازندرانی و مشروطه

زندگانی سیاسی - اجتماعی آخوند ملا عبدالله مازندرانی (سیره صالحان)

↑ حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۱۲۳.
↑ حائری، علی، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۵۷۰.

[1] حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۱۲۳.

[2] حائری، علی، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۵۷۰.

[۱]

[۲]

ن ب و فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری) بر اساس سال درگذشت
ساکن ایران	احمد خوئینی(۱۳۰۷ق) • سید محمدباقر خوانساری(۱۳۱۳ق) • سید علی‌اصغر جاپلقی(۱۳۱۳ق) • محمدباقر فشارکی(۱۳۱۴ق) • سید محمد فشارکی(١٣١۶ق) • محمد اشرفی مازندرانی (حجت اشرفی)(۱۳۱۵ق) • ابوالفضل تهرانی(۱۳۱۷ق) • سید محمدهاشم خوانساری(۱۳۱۸ق) • علی شریعتمدار استرآبادی(۱۳۱۸ق) • محمدحسن آشتیانی(۱۳۱۹ق) • سید محمدمهدی خوانساری(۱۳۲۴ق) • حبیب‌الله خویی(۱۳۲۴ق) • حسنعلی تهرانی(۱۳۲۵ق) • شیخ فضل‌الله نوری(۱۳۲۷ق) • حبیب خراسانی(۱۳۲۷ق) • ملا قربانعلی زنجانی(۱۳۲۸ق) • محمدشفیع بوشهری(۱۳۲۹ق) • محمدتقی آقانجفی اصفهانی(۱۳۳۲ق) • حبیب‌الله شریف کاشانی(۱۳۴۰ق) • محمد ارباب قمی(۱۳۴۱ق) • سید محمدباقر درچه‌ای(۱۳۴۲ق) • جواد ملکی تبریزی(۱۳۴۳ق) • نورالله نجفی اصفهانی(۱۳۴۶ق) • صادق آقا تبریزی(۱۳۵۱ق) • محمدباقر آیتی(۱۳۵۲ق) • سید ابوالقاسم دهکردی(۱۳۵۳ق) • عبدالکریم حائری یزدی(۱۳۵۵ق) • سید ابوالحسن انگجی تبریزی(۱۳۵۷ق) • سید حسن مدرس(۱۳۵۷ق) • ابوعبدالله زنجانی(۱۳۶۰ق) • محمدرضا مسجدشاهی(۱۳٦٢ق) • آقا نجفی قوچانی(۱۳۶۳ق) • یحیی خویی(۱۳۶۴ق) • مهدی اصفهانی(۱۳۶۵ق) • میرزا محمد فیض قمی (۱۳۷۰ق) • سید محمدتقی خوانساری(۱۳۷۱ق) • عبدالکریم خوئینی زنجانی(۱۳۷۱ق) • سید محمد حجت کوه‌کمری(۱۳۷۲ق) • مهدی آشتیانی(۱۳۷۲ق) • سید صدرالدین صدر(۱۳۷۳ق) • محمدجواد انصاری همدانی(۱۳۷۹ق) • سید علی یثربی کاشانی (۱۳۷۹ق) • سید حسین طباطبایی بروجردی(۱۳۸۰ق) • فاضل تونی(۱۳۸۰ق) • سید ابوالقاسم کاشانی(١٣٨١ق) • هاشم قزوینی (۱۳۸۱ق) • سید محمد بهبهانی(۱۳۸۳ق) • میرزا حسین فقیه سبزواری(۱۳۸۶ق) • مجتبی قزوینی(۱۳۸۶ق) • سید محمد محقق داماد(۱۳۸۸ق) • محمدتقی آملی(۱۳۹۱ق) • محمدصالح حائری مازندرانی(۱۳۹۱ق) • محمد کوهستانی مازندرانی (۱۳۹۲ق) • سید احمد شبیری زنجانی(۱۳۹۳ق) • ابوالحسن شعرانی(۱۳۹۳ق) • سید ابوالحسن رفیعی قزوینی(۱۳۹۵ق) • سید محمدهادی میلانی(۱۳۹۵ق) • میرزا احمد آشتیانی(۱۳۹۵ق) • رحیم ارباب(۱۳۹۶ق) • علی معصومی همدانی(۱۳۹۸ق) • عبدالرحیم ربانی شیرازی(۱۴۰۱ق) • سید محمدحسین طباطبائی(۱۴۰۲ق) • سید عبدالحسین دستغیب(۱۴۰۲ق) • سید اسدالله مدنی(۱۴۰۲ق) • محمد صدوقی(۱۴۰۲ق) • عطاءالله اشرفی اصفهانی(۱۴۰۲ق) • سیده نصرت امین(۱۴۰۳ق) • سید محمدکاظم شریعتمداری(۱۴۰۶ق) • محمدباقر اصطهباناتی (۱۳۲۶ق) • سید یونس موسوی اردبیلی (۱۳۷۷ق)
ساکن عراق	زین‌العابدین مازندرانی(۱۳۰۹ق) • حسین‌قلی همدانی(۱۳۱۱ق) • سیدمحمدحسن شیرازی (میرزای شیرازی)(۱۳۱۲ق) • سیدمحمدحسین شهرستانی (شهرستانی ثانی)(۱۳۱۵ق) • محمدحسن مامقانی(۱۳۲۰ق) • محمدهادی تهرانی(۱۳۲۱ق) • محمدطه نجف(۱۳۲۳ق) • حسین خلیلی تهرانی(۱۳۲۶ق) • محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)(۱۳۲۹ق) • عبدالله مازندرانی(۱۳۳۰ق) • سید محمدسعید حبوبی (حَبّوبی کبیر)(۱۳۳۳ق) • سید اسماعیل صدر(۱۳۳۸ق) • سید علی داماد(۱۳۳۶ق) • سید محمدکاظم طباطبایی(۱۳۳۷ق) • محمدتقی شیرازی (میرزای دوم)(۱۳۳۸ق) • فتح‌الله غروی اصفهانی (شیخ الشریعة)(۱۳۳۹ق) • مهدی خالصی(۱۳۴۳ق) • ابوتراب خوانساری(۱۳۴۶ق) • شعبان گیلانی(۱۳۴۸ق) • سید حسن صدر(۱۳۵۴ق) • محمدحسین نائینی(۱۳۵۵ق) • ابوالحسن مشکینی(۱۳۵۸ق) • محمدحسین غروی اصفهانی(۱۳۶۱ق) • آقا ضیاء عراقی(۱۳۶۱ق) • سید ابوالحسن اصفهانی(۱۳۶۵ق) • محمد حرزالدین(۱۳۶۵ق) • سید علی قاضی طباطبایی(۱۳۶۶ق) • محمدحسین کاشف‌الغطاء(۱۳۷۳ق) • سید حسین آل‌علی شاهرودی(۱۳۷۳ق) • محمدحسن مظفر(۱۳۷۵ق) • سید عبدالحسین شرف‌الدین(۱۳۷۷ق) • سید جمال‌الدین گلپایگانی(۱۳۷۷ق) • محمدعلی غروی اردوبادی(۱۳۸۰ق) •سیدمحمدحسن حائری(۱۳۸۰ق) • سید عبدالهادی شیرازی(۱۳۸۲ق) • محمدرضا مظفر(۱۳۸۳ق) • محمد خالصی‌زاده(۱۳۸۳ق) • آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق) • عبدالحسین امینی(۱۳۹۰ق) • سید محسن حکیم (۱۳۹۰ق) • سید محمود حسینی شاهرودی(۱۳۹۴ق) • حسین حلی(۱۳۹۴ق) • سید حسن موسوی بجنوردی(۱۳۹۶ق) • سید مصطفی خمینی(۱۳۹۷ق) • سید محمدباقر صدر(۱۴۰۰ق)
ساکن هند	سیدعلی‌محمد نقوی (تاج‌العلماء)(۱۳۱۲ق)
ساکن عربستان	علی بن حسنعلی خنیزی(۱۳۶۲ق) • علی بن حسن خنیزی(۱۳۶۳ق)
ساکن سوریه	سید محسن امین(۱۳۷۱ق)
ساکن افغانستان	سید محمدسرور واعظ بهسودی(۱۳۹۸ق)
مراجع تقلید شیعه / رجالیان شیعه / متکلمان شیعه / مفسران شیعه / فقیهان شیعه

ن ب و علما و روحانیان تاثیرگذار در مشروطه
رهبران اولیه	حسین خلیلی تهرانی(۱۳۲۶ق) • سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی(۱۳۲۶ق) • سید عبدالله بهبهانی(۱۳۲۸ق) • سید محمد طباطبایی سنگلجی(۱۳۳۹ق)
حامیان	آخوند خراسانی(۱۳۲۹ق) • عبدالله مازندرانی(۱۳۳۰ق) • محمدباقر بهاری همدانی(۱۳۳۳ق) • سید علی داماد(۱۳۳۶ق) • حاجی محمدرضا حکیمی(۱۳۳۸ق) • سید عبدالحسین لاری(۱۳۴۲ق) • نورالله نجفی اصفهانی(۱۳۴۶ق) • محمدحسین نائینی(۱۳۵۵ق) • سید حسن مدرس(۱۳۵۶ق) • سید ابوالحسن انگجی تبریزی(۱۳۵۷ق) • آقا نجفی قوچانی(۱۳۶۳ق) • میرزا یحیی خویی(۱۳۶۴ق) • سید ابوالحسن اصفهانی(۱۳۶۵ق) • سید محمد بهبهانی(۱۳۸۳ق) • محمدباقر اصطهباناتی(۱۳۲۶ق)
مخالفان	شیخ فضل‌الله نوری(۱۳۲۷ق) • محمدحسین تبریزی • ملا قربانعلی زنجانی(۱۳۲۸ق) • سید محمدکاظم طباطبایی(۱۳۳۷ق) • میرزا صادق آقا تبریزی(۱۳۵۱ق)
جنبش مشروطه ایران