رفاعة بن شداد بجلی: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکت‌ها) جز ←واقعه کربلا |
Ahmadnazem (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
''' رِفاعَة بن شَدّاد بَجَلی فِتیانی'''، (کشته شده در [[سال ۶۶ هجری قمری|۶۶ق]])از یاران [[حضرت علی(ع)]]، [[ | ''' رِفاعَة بن شَدّاد بَجَلی فِتیانی'''، (کشته شده در [[سال ۶۶ هجری قمری|۶۶ق]]) از یاران [[حضرت علی(ع)]]، از رهبران [[توابین]] و از یاران [[مختار]]. او در جنگ‌های [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] شرکت کرد و در حکومت حضرت علی(ع)، قاضی [[اهواز]] بود. رفاعه، از نخستین کسانی بود که به [[امام حسین(ع)]] نامه نوشت و او را به [[کوفه]] دعوت کرد، اما در [[کربلا]] حضو نداشت. پس از [[واقعه عاشورا]]، در کنار [[سلیمان بن صرد خزاعی]] از سران [[نهضت توابین]] به شمار می‌رفت و پس از شکست این قیام، در شمار یاران مختار قرار گرفت. منابع تاریخی از جدایی وی از مختار در مدت‌زمان کوتاهی سخن گفته‌اند. او سرانجام در [[قیام مختار]] کشته شد. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
نسب رفاعه، به قبیله بجیله می‌رسد بسیاری از افراد این قبیله در زمان خلافت حضرت علی(ع) جانب ایشان را گرفتند و در [[جنگ صفّین]]، جز اندکی، در سپاه آن حضرت بودند<ref> نصربن مزاحم، ص۶۰،۲۰۵ ،۲۲۸ـ۲۲۹</ref> در زمان [[امام پنجم]] و [[امام ششم|ششم]]، بسیاری از آنان در شمار شاگردان و یاران آن دو امام و امامان بعدی درآمدند. [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، در [[رجال نجاشی|رجالش]] بیش از پنجاه نفر را نام می‌برد، که نسبت بجلی دارند.<ref> نجاشی، ص۷۱، ۱۱۹،۲۱۵،۴۱۲، ۴۱۳، ۴۴۶، ۲۳۸، ۳۰۲</ref> | نسب رفاعه، به قبیله بجیله می‌رسد بسیاری از افراد این قبیله در زمان [[خلافت]] حضرت علی(ع) جانب ایشان را گرفتند و در [[جنگ صفّین]]، جز اندکی، در سپاه آن حضرت بودند<ref> نصربن مزاحم، ص۶۰،۲۰۵ ،۲۲۸ـ۲۲۹</ref> در زمان [[امام پنجم]] و [[امام ششم|ششم]]، بسیاری از آنان در شمار شاگردان و یاران آن دو امام و امامان بعدی درآمدند. [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، در [[رجال نجاشی|رجالش]] بیش از پنجاه نفر را نام می‌برد، که نسبت بجلی دارند.<ref> نجاشی، ص۷۱، ۱۱۹،۲۱۵،۴۱۲، ۴۱۳، ۴۴۶، ۲۳۸، ۳۰۲</ref> | ||
==دوران امام علی(ع) == | ==دوران امام علی(ع) == | ||
رفاعه همراه [[مالک اشتر]] در تشییع [[ابوذر]] در [[ربذه]] حضور یافت.<ref> کشی، ص۶۵</ref> او در حکومت امام علی(ع) منصب قضاوت را در [[اهواز]] به عهده داشت. در منابع از نامه‌ای از آن حضرت، خطاب به او یاد شده | رفاعه همراه [[مالک اشتر]] در تشییع [[ابوذر]] در [[ربذه]] حضور یافت.<ref> کشی، ص۶۵</ref> او در حکومت امام علی(ع) منصب قضاوت را در [[اهواز]] به عهده داشت. در منابع از نامه‌ای از آن حضرت، خطاب به او یاد شده که بخش‌هایی از آن در [[دعائم الاسلام]] آمده است.<ref> دعائم الاسلام، ج۱، ص۲۲۷؛ ج۲، ص۳۶، ۳۸، ۱۷۶، ۲۵۸، ۴۰۴، ۴۴۲، ۴۴۵، ۴۵۹، ۴۸۷، ۴۹۹، ۵۳۰، ۵۳۴؛ مستدرک ج۲، ص۴۵۰، ج۱۳، ص۳۹۳؛ بحارالانوار، ج۷۹، ص۱۰۱</ref> این نامه به صورت جداگانه نیز چاپ شده است.<ref>[http://www.hokomatealavi.com/?PageName=news&Action=Subjects_Details&ID=417 نامه امام علی به رفاعه بن شداد بجلی]</ref> | ||
رفاعة در جنگ جمل فرماندهی پیادگان را به عهده داشت.<ref> الفتوح، ج۲، ص۴۶۸</ref> در جنگ صفین به فرمان علی(ع) پرچمدار [[قبیله بجیله]] شد<ref> نصربن مزاحم، ص۲۰۵ | رفاعة در جنگ جمل فرماندهی پیادگان را به عهده داشت.<ref> الفتوح، ج۲، ص۴۶۸</ref> در جنگ صفین به فرمان علی(ع) پرچمدار [[قبیله بجیله]] شد<ref> نصربن مزاحم، ص۲۰۵</ref> | ||
==پس از امام علی(ع)== | ==پس از امام علی(ع)== | ||
[[شیخ طوسی]] از وی در شمار یاران [[امام حسن(ع)]] نام برده است.<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۹۴</ref> هنگامی که [[زیاد بن ابیه]] یاران [[حجر بن عدی]] را فراخواند، او با عمرو بن حمق خزاعی به [[مدائن]] گریختند سپس در مسیر | [[شیخ طوسی]] از وی در شمار یاران [[امام حسن(ع)]] نام برده است.<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۹۴</ref> هنگامی که [[زیاد بن ابیه]] یاران [[حجر بن عدی]] را فراخواند، او با [[عمرو بن حمق خزاعی]] به [[مدائن]] گریختند سپس در مسیر [[موصل]]، عمرو مریض شد و به رفاعه گفت: تو خودت را نجات بده، او به موصل رفت.<ref> اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۵؛ انساب الاشراف، ج۵، ص۲۷۲؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۴، ص۸۸؛ طبری، ج۵، ص۲۶۵</ref> | ||
==واقعه کربلا== | ==واقعه کربلا== | ||
رفاعه، از نخستین کسانی بود که برای امام حسین(ع) نامه نوشت و او را به [[کوفه]] دعوت کرد<ref> الامامه و سیاسة، ج۲، ص۷؛انساب الاشراف، ج۳، ۱۵۷؛ ابن خلدون، ج۳، ص۲۷؛ طبری، ج۵، ص۳۵۲</ref> ، اما در [[کربلا]] حضو نداشت. او در کنار سلیمان بن صرد یکی از سران توابین بود<ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۳۶۴ </ref> | رفاعه، از نخستین کسانی بود که برای امام حسین(ع) نامه نوشت و او را به [[کوفه]] دعوت کرد<ref> الامامه و سیاسة، ج۲، ص۷؛انساب الاشراف، ج۳، ۱۵۷؛ ابن خلدون، ج۳، ص۲۷؛ طبری، ج۵، ص۳۵۲</ref> ، اما در [[کربلا]] حضو نداشت. او در کنار سلیمان بن صرد یکی از سران توابین بود<ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۳۶۴ </ref> و پس از کشته شدن سلیمان بن صرد، سپاه را جمع کرد و به عراق بازگشت. | ||
[[پرونده:رفاعه.jpg|بندانگشتی|انوشیروان ارجمند در نقش رفاعة بن شداد]] | [[پرونده:رفاعه.jpg|بندانگشتی|انوشیروان ارجمند در نقش رفاعة بن شداد]] | ||
وی در [[قیام مختار]] حضور داشت<ref> البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۴</ref> اما هنگامی که احساس کرد مختار افکاری دارد که آنها را پنهان می‌کند، از مختار جدا شد و در صف مخالفان او قرار گرفت<ref> البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۹۱</ref>اما هنگامی که صدای «یا لثارات عثمان» را از مخالفان مختار شنید غضبناک شد و به سپاه مختار پیوست. وی سرانجام در سال ۶۶ق در سپاه مختار بود که کشته شد.<ref> زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۲۹؛ طبری، ج۶، ص۶۱۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۳۵؛البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۷؛ طبری، ج۶، ص۵۰</ref> | وی در [[قیام مختار]] حضور داشت<ref> البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۴</ref> اما هنگامی که احساس کرد مختار افکاری دارد که آنها را پنهان می‌کند، از مختار جدا شد و در صف مخالفان او قرار گرفت<ref> البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۹۱</ref>اما هنگامی که صدای «یا لثارات عثمان» را از مخالفان مختار شنید غضبناک شد و به سپاه مختار پیوست. وی سرانجام در سال ۶۶ق در سپاه مختار بود که کشته شد.<ref> زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۲۹؛ طبری، ج۶، ص۶۱۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۳۵؛البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۷؛ طبری، ج۶، ص۵۰</ref> | ||
نسخهٔ ۲۹ اوت ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۳۹
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | رِفاعَة بن شَدّاد بَجَلی فِتیانی' |
| وفات | ۶۶ق ، کوفه |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع) • امام حسن(ع) • مختار • |
رِفاعَة بن شَدّاد بَجَلی فِتیانی، (کشته شده در ۶۶ق) از یاران حضرت علی(ع)، از رهبران توابین و از یاران مختار. او در جنگ‌های جمل و صفین شرکت کرد و در حکومت حضرت علی(ع)، قاضی اهواز بود. رفاعه، از نخستین کسانی بود که به امام حسین(ع) نامه نوشت و او را به کوفه دعوت کرد، اما در کربلا حضو نداشت. پس از واقعه عاشورا، در کنار سلیمان بن صرد خزاعی از سران نهضت توابین به شمار می‌رفت و پس از شکست این قیام، در شمار یاران مختار قرار گرفت. منابع تاریخی از جدایی وی از مختار در مدت‌زمان کوتاهی سخن گفته‌اند. او سرانجام در قیام مختار کشته شد.
نسب
نسب رفاعه، به قبیله بجیله می‌رسد بسیاری از افراد این قبیله در زمان خلافت حضرت علی(ع) جانب ایشان را گرفتند و در جنگ صفّین، جز اندکی، در سپاه آن حضرت بودند[۱] در زمان امام پنجم و ششم، بسیاری از آنان در شمار شاگردان و یاران آن دو امام و امامان بعدی درآمدند. نجاشی، در رجالش بیش از پنجاه نفر را نام می‌برد، که نسبت بجلی دارند.[۲]
دوران امام علی(ع)
رفاعه همراه مالک اشتر در تشییع ابوذر در ربذه حضور یافت.[۳] او در حکومت امام علی(ع) منصب قضاوت را در اهواز به عهده داشت. در منابع از نامه‌ای از آن حضرت، خطاب به او یاد شده که بخش‌هایی از آن در دعائم الاسلام آمده است.[۴] این نامه به صورت جداگانه نیز چاپ شده است.[۵]
رفاعة در جنگ جمل فرماندهی پیادگان را به عهده داشت.[۶] در جنگ صفین به فرمان علی(ع) پرچمدار قبیله بجیله شد[۷]
پس از امام علی(ع)
شیخ طوسی از وی در شمار یاران امام حسن(ع) نام برده است.[۸] هنگامی که زیاد بن ابیه یاران حجر بن عدی را فراخواند، او با عمرو بن حمق خزاعی به مدائن گریختند سپس در مسیر موصل، عمرو مریض شد و به رفاعه گفت: تو خودت را نجات بده، او به موصل رفت.[۹]
واقعه کربلا
رفاعه، از نخستین کسانی بود که برای امام حسین(ع) نامه نوشت و او را به کوفه دعوت کرد[۱۰] ، اما در کربلا حضو نداشت. او در کنار سلیمان بن صرد یکی از سران توابین بود[۱۱] و پس از کشته شدن سلیمان بن صرد، سپاه را جمع کرد و به عراق بازگشت.
وی در قیام مختار حضور داشت[۱۲] اما هنگامی که احساس کرد مختار افکاری دارد که آنها را پنهان می‌کند، از مختار جدا شد و در صف مخالفان او قرار گرفت[۱۳]اما هنگامی که صدای «یا لثارات عثمان» را از مخالفان مختار شنید غضبناک شد و به سپاه مختار پیوست. وی سرانجام در سال ۶۶ق در سپاه مختار بود که کشته شد.[۱۴]
روایت
وی از عمرو بن حمق خزاعی روایت کرده است.[۱۵] عبدالملک بن عمیر از او روایت کرده است.[۱۶]
مختارنامه
انوشیروان ارجمند در مجموعه تلویزیونی مختارنامه نقش رفاعة بن شداد را بازی کرده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ نصربن مزاحم، ص۶۰،۲۰۵ ،۲۲۸ـ۲۲۹
- ↑ نجاشی، ص۷۱، ۱۱۹،۲۱۵،۴۱۲، ۴۱۳، ۴۴۶، ۲۳۸، ۳۰۲
- ↑ کشی، ص۶۵
- ↑ دعائم الاسلام، ج۱، ص۲۲۷؛ ج۲، ص۳۶، ۳۸، ۱۷۶، ۲۵۸، ۴۰۴، ۴۴۲، ۴۴۵، ۴۵۹، ۴۸۷، ۴۹۹، ۵۳۰، ۵۳۴؛ مستدرک ج۲، ص۴۵۰، ج۱۳، ص۳۹۳؛ بحارالانوار، ج۷۹، ص۱۰۱
- ↑ نامه امام علی به رفاعه بن شداد بجلی
- ↑ الفتوح، ج۲، ص۴۶۸
- ↑ نصربن مزاحم، ص۲۰۵
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ص۹۴
- ↑ اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۵؛ انساب الاشراف، ج۵، ص۲۷۲؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۴، ص۸۸؛ طبری، ج۵، ص۲۶۵
- ↑ الامامه و سیاسة، ج۲، ص۷؛انساب الاشراف، ج۳، ۱۵۷؛ ابن خلدون، ج۳، ص۲۷؛ طبری، ج۵، ص۳۵۲
- ↑ انساب الاشراف، ج۶، ص۳۶۴
- ↑ البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۴
- ↑ البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۹۱
- ↑ زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۲۹؛ طبری، ج۶، ص۶۱۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۳۵؛البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۷؛ طبری، ج۶، ص۵۰
- ↑ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۴، ص۸۷
- ↑ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۲۲۷
- ↑ سریال مختارنامه
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۳۹۹ـ۱۴۰۲ق/۱۹۷۹ـ ۱۹۸۲م.
- ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ط الأولی، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، تحقیق خلیل شحادة، بیروت، دارالفکر، ط الثانیة، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
- ابن قتیبه، أبومحمد عبدالله بن مسلم دینوری، الإمامة و السیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ط الأولی، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- ابن کثیر، أبوالفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م.
- زرکلی، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، ط الثامنة، ۱۹۸۹م.
- شیخ طوسی، رجال الطوسی، ناشر: جامعه مدرسین، قم، ۱۴۱۵ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، بیروت، ۱۴۰۷ق.
- علامه مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال: تلخیص، محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ش.
- محدث نوری، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۴۰۸ق.
- نجاشی، احمدبن علی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر برجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷ق.
- نصر بن مزاحم، وقعة صفّین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۳۸۲، چاپ افست قم ۱۴۰۴ق.
- نعمان بن محمد تمیمی مغربی، دعائم الإسلام، ۲ جلد، دارالمعارف مصر، ۱۳۸۵ق.