شجره ممنوعه: تفاوت میان نسخه‌ها

==شرح ماجرا==

==ماهیت درخت ممنوع==

#'''درخت علم و ولایت:''' برخی مفسران با استناد به روایات بر این باورند منظور از درخت ممنوع، [[علم غیب|علم]] یا [[ولایت|ولایت محمد و آل‌محمد]] است. ماجرای درخت ممنوع بر اساس این روایات اینگونه نقل شده است که خداوند به آدم مقام ولایت [[اصحاب کساء|پنج تن آل‌عبا]] را نشان داد و گفت آنان از تو و همه مخلوقات برترند، اگر آنان نبودند نه تو را خلق می‌کردم و نه بهشت، [[جهنم]]، آسمان و زمين را. سپس خدا آدم را از غبطه خوردن بر مقام پنج تن برحذر داشتُ اما آدم در دل آرزوی جایگاه آنان را کرد و شیطان او را وسوسه کرد با خوردن میوه درخت ممنوع، زندگی جاودانه‌ای پیدا می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، ج۱، ص۱۴۴؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، چاپ چهارم، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۴۳.</ref>

*'''شجره ممنوعه در تورات'''         

==گناه حضرت آدم==

اما در اسلام به دلیل اعتقاد به [[عصمت]] [[پیامبران]] از هرگونه گناه، خوردن میوه ممنوعه از جنس گناه نبوده است. بر همین اساس درباره نوع گناه حضرت آدم چند دیدگاه مطرح شده است که عبارتند از:

*'''ممنوعیت خوردن میوه، توصیه بوده نه دستور:''' برخی معتقدند منع از خوردن میوه ممنوع به صورت دستور و تکلیف از سوی خدا صادر نشده بلکه تنها توصیه به آدم بوده است. بر این اساس خدا به سبب آنکه می‌دانسته خوردن میوه درخت ممنوع، منجر به بيرون رفتن آدم از بهشت و افتادن او در زحمت و رنج می‌شود به وی توصیه کرد به درخت نزدیک نشود. به این نوع فرامینِ توصیه‌ای در اصطلاح [[امر و نهی ارشادی]] می‌گویند. سرپیچی از آن مجازاتی را به‌دنبال ندارد بلکه تنها منفعتی که قرار بود برای انسان با انجام دادن آن عمل حاصل شود به سبب ترک آن از بین می‌رود. این نظریه از نظر برخی مفسران مورد نقد قرار گرفته به دلیل آنکه آدم پس از سرپیچی از فرمان خدا، درخواست بخشش و آمرزش کرد در حالی‌که سرپیچی از فرامین توصیه‌ای (اوامر و نواهی ارشادی) به سبب آنکه مسئولیتی متوجه انسان نیست نیاز به درخواست بخشش از خدا ندارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، دارالمعرفة، ج۱، ص۱۹۵-۱۹۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش‌، ج۶، ص۱۲۴-۱۲۵.</ref>     

*'''هر حسادتی گناه نیست:''' بر اساس دیدگاهی که درخت ممنوع را حسادت معنا کرده است، حسادت حضرت آدم از جنس [[غبطه]] بوده نه یکی از صفات ناپسند [[اخلاق|اخلاقی]].<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۶۵ و ۱۷۳.</ref> برخی نیز حسادت آدم را از نوع اصلی آن دانسته‌اند، اما از آنجا که حسادتی حرام است که منجر به بروز رفتار یا گفتاری از انسان شود، حسادت آدم به دلیل آنکه تنها احساس درونی بوده و بروز خارجی نداشت  کار [[حرام|حرامی]] نبوده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش‌، ج۶، ۱۲۱.</ref>

بر اساس آیات قرآن، پس از آنکه آدم و حوا از درخت ممنوعه استفاده کردند، از [[بهشت]] اخراج شدند. درباره بهشتی که آدم و حوا در آن زندگی می‌کردند سه دیدگاه وجود دارد:

*'''بهشت زمینی:''' برخی بر این باورند بهشتی که آدم و حوا در آن زندگی می‌کردند یکی از باغ‌های پردرخت و سرسبز زمینی بوده است. دلیل زمینی بودن بهشت آدم آن است که در بهشت آخرتی انسان‌ها به سبب ممنوع بودن ورود شیطان به آن دچار [[وسوسه]] نمی‌شوند و مرتکب خطا نمی‌گردند. همچنین انسان‌هایی که وارد بهشت می‌شوند [[خلود|جاودانه]] (همیشه) در آن زندگی خواهند کرد و از آن بیرون نمی‌آیند در حالی که آدم در بهشتی که زندگی می‌کرد وسوسه شد و از آن اخراج شد. در برخی روایات نیز به آخرتی نبودن بهشت آدم اشاره شده است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۵۲.</ref>     

*'''بهشت برزخی:''' بر اساس نظریه سوم بهشت آدم نه بهشت موعود بود و نه بهشت زمینی بلکه بهشت [[برزخ|برزخی]] است میان دنیا و آخرت. در این بهشت هم برخی از ویژگی بهشت موعود نظیر شادابی دایمی، نبود رنج گرسنگی، تشنگی، سرما و گرما وجود دارد و هم برخی خصوصیات بهشت زمینی مانند مصون نبودن از شیطان و وسوسه‌های او. این دیدگاه تلفیقی از نظریه اول و دوم است.<ref> طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۳۲.</ref>