مَناقب مُرتَضَوی در مناقب شاه اولیا، امیرالمؤمنین علی مرتضی علیه‌السلام کتابی به زبان فارسی درباره مناقب و فضائل امیرمؤمنان علی(ع)، نوشته میر محمدصالح ترمذی (متوفای ۱۰۶۰ ق) عالم دینی اهل سنت و ایرانی‌تبار ساکن هندوستان است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | میر محمد صالح ترمذی (متوفای ۱۰۶۰ق) |
| موضوع | فضائل امام علی(ع) |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | ۱ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | روزنه |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۰ش |
درباره مؤلف
میر محمدصالح تِرْمِذی حسینی اکبرآبادی، عالم اهل سنت، متخلص به کشفی و سبحانی، محدث، شاعر و خوش نویس ایرانی تبار و از عرفای سلسله قادریه هند است. او آثاری درباره پیامبر اکرم و امامان شیعه به نگارش درآورد که مناقب مرتضوی از جمله آن‌هاست. ترمذی در این اثر که آمیخته‌ای از نظم و نثر است، به بیان فضایل و مناقب حضرت علی(ع) پرداخته است. با توجه به مطالب و محتوای آثار میرمحمد، شاید بتوان وی را دارای گرایش‌های شیعی دانست.
انگیزه نگارش
مؤلف سبب نگارش مناقب را مخالفت متعصبی از اهل سنت و بحث و جدل در مجلسی که از مقام عرفانی علی(ع) سخن به میان آمده، بیان کرده است. پس از آن عده‌ای از او خواسته‌اند کتابی درباره مقام آن حضرت تألیف کند.[۱]
روش تألیف
با آنکه مؤلف، سنی مذهب است اما گرایش شدید وی به اهل بیت و نزدیکانش به تشیع سبب شده تا کتابش چندان تفاوتی با آثار شیعیان نداشته باشد. سبک وی نثر آمیخته به نثر و سجع است و محتوای مطالب سمت و سویی عارفانه دارد. از آنجا که مؤلف هندی است، به شیوه نویسندگان آن دیار سخن گفته و علاوه بر آیات و احادیث، به کلام بزرگان و عارفان و امثال و حِکم و اشعار استناد کرده است.[۲]
محتوای کتاب
مباحث کتاب بیشتر، فضائل علی(ع) است و دوازده باب این اثر به بیان فضائل گوناگون آن حضرت و احادیث پیامبر درباره او، زهد، سخاوت و شجاعت و مانند آن پرداخته و بخشی را به ازدواجش با حضرت زهرا(س) و بخشی را به رویدادهای دوران خلافت اختصاص داده است.
ابواب کتاب
- باب اول: در بیان نصوص قرآنی که در شأن حضرت علی(ع) است.
- باب دوم: در بیان احادیث نبوی(ص).
- باب سوم: در بیان مناقب و فضایل مرتضوی.
- باب چهارم: در بیان عقد و نکاح مرتضی و سیدة النّساء(س).
- باب پنجم: در بیان علم و کشف.
- باب ششم: در بیان خوارق عادات و ظهور کرامات.
- باب هفتم: در بیان زهد و ورع.
- باب هشتم: در بیان سخاوت.
- باب نهم: در بیان شجاعت و قوت.
- باب دهم: در بیان فراست و کیاست.
- باب یازدهم: در بیان خلافت صوری و معنوی امام علی(ع).
- باب دوازدهم: در میان انتقال امیرالمؤمنین(ع) از عالم فنا به عالم بقا.[۳]
نخستین باب کتاب ذکر آیاتی در باره شأن امیرالمؤمنین (ع) است و نخستین منقبت روایتی است از امام علی(ع) که فرمود: قرآن به چهار بخش نازل شد: يک رُبع در تعريف و توصيف ماست ویک ربع در مذمّت و منقصت اعداى ما و يک ربع سِيَر و قصص و امثال است و يک ربع فرايض و احکام شريعت از اوامر و نواهى؛ و ماراست آيات کريمه شريفه که در قرآن مجيد است.[۴] باب پایانی کتاب اختصاص به شرح وقایع وحوادث شهادت امیرالمؤمنین(ع) دارد و در پایان اشعاری در رابطه با امام علی(ع) ذکر شده که ابیاتی از آن چنین است:
منابع کتاب
منابعی که مؤلف از آنها نقل کرده فراوان است و در جای‌جای کتاب از آنها نام برده و پیش از بیان هر مطلب، به مأخذ آن اشاره می‌کند.
عنوان برخی منابع وی چنین است: صحاح سته اهل سنت، مسند احمد، مستدرک حاکم، حلیة الاولیاء، شواهد النبوة، عیون اخبار الرضا، کشف الغمة، نهج الحق، تفسیر امام حسن عسکری(ع)، الخرائج و الجرائح، مناقب ابن مردویه، روضة الصفا، حبیب السیر، الصواعق المحرقة، فصل الخطاب، زهرة الریاض، مستقصی، فتوحات القدس، مصابیح القلوب، روضة الشهداء.[۶] چنانکه پیداست برخی منابع این کتاب مشهور و برخی ناشناخته است.
مؤلف در این اثر از اشعار نیز بهره برده است.
نسخه‌ها و چاپ
- نسخه خطی در کربلا به خط نظام‌الدین درسال ۱۱۰۳ ق.[۷]
- چاپ سنگی در بمبئی: قطع وزیری، ۲۷ سطر، خط نستعلیق شکسته و کمی ناخوانا به سبک خطاطان شبه قاره هند.
- چاپ سنگی در پاکستان: قطع رقعی، ۱۹ سطر، بدون شماره صفحه، خط نستعلیق خوش و خوانا به سبک خطاطان ایران.[۸]
این کتاب در سال ۱۳۸۰ش توسط نشر روزنه در تهران منتشر شده است.[۹]
پانویس
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۱۱.
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۱۱.
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۱۵.
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۵۴.
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۶۳۵.
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۵۳۴ -۵۳۷.
- ↑ تهرانی، الذریعة، ج ۲۲، ص۳۳۴.
- ↑ ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۱۵.
- ↑ «کتابشناسی مناقب مرتضوی»، سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی جمهوری اسلامی ایران.
منابع
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- ترمذی، محمدصالح، مناقب مرتضوی، تهران، روزنه، ۱۳۸۰ش.
- «کتابشناسی مناقب مرتضوی»، سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۱۲ دی ۱۴۰۰ش.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.