پرش به محتوا

مسالک الافهام الی آیات الاحکام (کتاب)

افزودن پیوند
از ویکی شیعه
برای دیگر کاربردها، مسالک الافهام (ابهام‌زدایی) را ببینید.
مسالک الافهام الی آیات الاحکام
اطلاعات کتاب
نویسندهجواد فاضل کاظمی
تاریخ نگارشقرن ۱۱
موضوعتفسیر قرآن
زبانعربی
اطلاعات نشر
ناشرنشر مرتضوی
تاریخ نشر۱۳۶۵ش


مسالک الافهام الی آیات الاحکام کتابی در تفسیر آیات احکام قرآن کریم نوشته محمدجواد فاضل کاظمی (درگذشته ۱۰۶۵ق) از فقیهان و عالمان شیعه قرن یازدهم هجری قمری. نگارش این کتاب در سال ۱۰۵۳ق به پایان رسیده است. مسالک الافهام تمام ابواب و موضوعات فقهی را در بر گرفته و فقهای شیعه آن را از جمله تفاسیر دقیق و مهم در تبیین و تفسیر آیات‌الاحکام می‌دانند.

معرفی

کتاب مسالک الافهام به تفسیر و تبیین آیات الاحکام پرداخته است.[۱] این کتاب با عنوان «المسالک الجوادیه» نیز خوانده می‌شود.[۲]مدرس تبریزی در ریحانة الادب نام اصليش را مسالك الافهام فى شرح (تفسير) آيات الاحكام دانسته است. [۳] سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی از فقیهان و عالم رجالی شیعه، این کتاب را از بهترین آثار در موضوع خود دانسته که شامل تحقیقات دقیق و نکات علمیِ برجسته‌ای در تبیین مشکلات و مُعضَلات فهم آیات الهی است.[۴] نویسنده ریحانة الادب این کتاب را بهترین تألیف درباره آیات‌الاحکام می‌داند.[۵]

فقیهان بزرگی چون سید محمدجواد عاملی،[۶] محمدحسن نجفی[۷] آقا رضا همدانی،[۸] و شیخ محمد سند[۹] نیز به این کتاب استناد کرده‌اند.

به آیاتی از قرآن که به احکام شرعی پرداخته‌اند یا بتوان از آنها، حکمی شرعی استخراج و استنباط کرد، آیات الاحکام[۱۰] و به عبارتی دیگر فقه القرآن[۱۱] گفته می‌شود.

مؤلف

محمدجواد[۱۲] یا جواد بن سعد کاظمی[۱۳] مشهور به فاضل جواد کاظمی[۱۴] در علوم معقول، منقول و ریاضی و تفسیر تبحر داشت. وی ساکن کاظمین بود. کاظمی به اصفهان رفت و از شاگردان خاص شیخ بهایی شد. وی مدتی در زمان شاه عباس اول شیخ الاسلام استرآباد بوده است.[۱۵] تألیف کتاب غایة المأمول در شرح زبدة الاصول،[۱۶] شرح کتاب الدروس الشرعیه شهید اول، شرح نهج المسترشدین علامه حلی، شرح خلاصة الحساب شیخ بهایی و رساله‌ای در اصول دین از جمله نگاشته‌های او است.[۱۷]

فاضل کاظمی از شیخ بهایی اجازه روایت و اجتهاد داشت و به برخی از علما مانند سید محمد حسینی کاظمی، صاحب «رسالة فی تقسیم الاخماس» اجازه روایت داده بود.[۱۸] محسن امین سال وفات فاضل کاظمی را ۱۰۶۵ق در بغداد ثبت کرده است.[۱۹]

ویژگی‌ها و محتوا

تألیف و چاپ

فاضل کاظمی کتاب را به‌دستور استادش شیخ بهایی تألیف[۳۳] و آن را در هشتم محرم سال ۱۰۵۳ق به اتمام رسانده است.[۳۴]

این کتاب سال‌ها به‌صورت دستنوشته باقی ماند و برای اولین بار توسط نشر مرتضوی و با مقدمه سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، از مراجع تقلید شیعه، و با تصحیح محمدتقی کشفی و تعلیق محمدباقر شریف‌زاده گلپایگانی چاپ گردید.[۳۵] مرجع تصحیح این کتاب نسخه‌های موجود در نزد مدرسی چهاردهی، نسخه موجود در کتابخانه سید محمدعلی قاضی طباطبایی و نسخه موجود در کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی بوده است.

کتاب‌های مرتبط

  • تعلیقات بر آیات الاحکام فاضل الکاظمی، تألیف عبدالله بن عیسی افندی.[۳۶]
  • سلوک مسالک المرام فی مسلک مسالک الافهام، حاشیه عبدالقادر عبادی حویزی بر کتاب.[۳۷]

پانویس

  1. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۴ (مقدمه مرعشی).
  2. ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۱۶، ص۳۰۹.
  3. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۲۸۰.
  4. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۴ (مقدمه آیت‌الله مرعشی).
  5. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۲۸۰.
  6. ↑ الحسینی العاملی، مفتاح الکرامة، ج۱، ص۵.
  7. ↑ النجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲، ج۳۶، ص۱۴۱.
  8. ↑ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۵ق، ج۱۲، ص۳۶۹.
  9. ↑ السند، سند العروة الوثقی، ج۳، ص۵۰.
  10. ↑ معینی، «آیات الاحکام»، ص۱.
  11. ↑ فاکر میبدی، «درآمدی بر آیات الاحکام»، ص۴۱.
  12. ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۷۱.
  13. ↑ صدر، تکلمه أمل الآمل، ۱۴۲۹ق، مقدمه قسمت۲، ص۳۰۰.
  14. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵، ج۱، ص۴ (مقدمه مرعشی نجفی).
  15. ↑ مؤسسه امام صادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۱،‌ ص۶۴.
  16. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۲۱۵.
  17. ↑ افندی، تعلیقه أمل الآمل، ۱۴۱۰ق، ص۱۱۳.
  18. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۲۱۵.
  19. ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۷۱.
  20. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۹ (مقدمه مصحح).
  21. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۹.
  22. ↑ مجمع الفکر الإسلامی، موسوعة مؤلفی الامامیة، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۵.
  23. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۲۱-۳۶.
  24. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۴، ص۱۰.
  25. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۲۴۰.
  26. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۳۵۷.
  27. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۱۶۹.
  28. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۲۷۴.
  29. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۲۵۱.
  30. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۲۴۰.
  31. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۶۱.
  32. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۲۳۶.
  33. ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۷۱.
  34. ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج۲۰، ص۳۷۷-۳۷۸.
  35. ↑ فاضل کاظمی، مسالک الأفهام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۴ (مقدمه مرعشی).
  36. ↑ افندی، ریاض العلماء، ۱۴۳۱ق، ج۳، ص۲۳۲.
  37. ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۳۲.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت‌، دارالاضواء، چ۳، ۱۴۰۳ق.
  • افندی، عبدالله بن عیسی، تعلیقه أمل الآمل، کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره)، چ۱،‌ ۱۴۱۰ق،
  • الحسینی العاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  • النجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، چ۷، ۱۳۶۲.
  • امین، محسن، أعیان الشیعة، بیروت،‌ دار التعارف للمطبوعات، چ۱، ۱۴۰۳ق.
  • خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، چ۱، ۱۳۹۰ق.
  • فاضل کاظمی، محمد، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، مقدمه آیت الله مرعشی نجفی،‌ تهران، مرتضوی، ۱۳۶۵.
  • فاکر میبدی، محمد، «درآمدی بر آیات الاحکام»، در مجله پیام جاویدان، شماره ۳، سازمان اوقاف و امور خیریه، تهران، تابستان ۱۳۸۳.
  • مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، چ۱، ۱۴۳۱ق.
  • مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، کتابفروشی خیام، چ۳، ۱۳۶۹.
  • معینی، محسن، «آیات الاحکام»، در مجله تحقیقات اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۱ و ۲، تهران، بهار و تابستان ۱۳۷۶.
  • موسسه امام صادق(ع)، گروه علمی، موسوعه طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه الإمام الصادق (علیه‌السلام)، چ۱، ۱۴۱۸ق.
  • همدانی،‌ شیخ آقا رضا، المصباح الفقیه، قم، الموسسة الجعفریه، چ۱، ۱۴۲۵ق.

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=مسالک_الافهام_الی_آیات_الاحکام_(کتاب)&oldid=1379607»