تتمة المنتهی فی وقایع ایام الخلفاء (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| موضوع | تاریخ |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | دلیل ما |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۲ش |
تَتمّةُ الْمُنْتَهی فی وَقایع اَیّام الْخُلَفاء کتابی تاریخی به زبان فارسی تألیف شیخ عباس قمی (متوفای ۱۳۵۹ق). مؤلف پس از نگارش کتاب منتهی الآمال تصمیم می‌گیرد مختصری از احوال فرزندان امام حسن(ع) را ذکر کند، اما چون نسبت به بخش‌های دیگر تفصیل می‌یابد آن را در کتابی مستقل می‌آورد. این اثر به زبان عربی ترجمه شده و در انتشارات فارسی با عناوین مختلفی منتشر شده است.
نویسنده
عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی، عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب دفن شد.
نام کتاب
مؤلف در مقدمه کتاب، اثر خویش را «تتمة المنتهی فی وقایع ایام الخلفاء» می‌نامد،[۱] اما در انتشارات فارسی با عناوین مختلفی چون «تتمة المنتهی در تاریخ خلفاء»[۲]، «تتمة المنتهی تاریخ خلفا و علما»[۳] و «تتمه المنتهی: وقایع ایام خلفا»[۴] منتشر شده است.
انگیزه تألیف
محدث قمی در مقدمه نسبت به چگونگی تألیف کتاب می‌نویسد که قصد داشته مختصری از احوال بنی حسن را بنویسد و مقاتل ایشان را شرح دهد، اما پس از مقداری نگارش از وضع رساله بیرون شد. پس تصمیم گرفت تا این رساله را در تتمه و تکمله منتهی الآمال قرار دهد.[۵]
محتوای کتاب
کتاب درباره سادات بنی الحسن و فرزندان و دودمان آن حضرت است به گونه‌ای که از حوادث ابتدای ایام خلفای سه‌گانه تا پایان بنی العباس (سال ۱۱ق تا ۶۵۶ق) بیان شده و در ضمن آن قیام‌های سادات بنی الحسن و دیگر سادات آل ابی طالب و علما و شعرا را شرح داده است.[۶]
ترجمه و چاپ
این اثر با نام «تتمة النتهی فی تاریخ الخلفاء» توسط نادر تقی به عربی بازگردانده شده و در دارالاسلامیه بیروت انتشار یافته است.[۷] نسخه خطی کتاب، در کتابخانه آیت الله مرعشی موجود است و برخی از چاپ‌های تتمة المنتهی عبارتند از:
- تهران، کتابخانه مرکزی، جلد سوم منتهی الآمال، کتاب طبقات خلفاء و اصحاب ائمه و علماء و شعراء، ۱۳۲۵ش.
- قم، داوری، ۱۳۶۷ش.
- تهران، مهتاب، ۱۳۷۳ش.
- تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۹ش.
- قم، مؤمنین، ۱۳۸۰ش.
- قم، دلیل ما، با تصحیح باقری بیدهندی، ۱۳۸۲ش.[۸]
- تهران، چاپ و نشر بین الملل، ترجمه عبارات عربی: غلامحسین انصاری، ۱۳۹۳ش.
پانویس
- ↑ قمی، تتمة المنتهی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۵۳.
- ↑ تتمه المنتهی در تاریخ خلفاء، انتشارات دلیل ما.
- ↑ تتمه المنتهی: تاریخ خلفا و علما، انتشارات مؤمنین.
- ↑ تتمه المنتهی: وقایع ایام خلفا، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ قمی، تتمة المنتهی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۵۳.
- ↑ محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۵.
- ↑ محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۵.
- ↑ محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۵.
منابع
- کنگره بزرگداشت، محدث ربانی، نور مطاف، قم، ۱۳۸۹ش.
- قمی، عباس، تتمة المنتهی، تحقیق و تصحیح باقری بیدهندی، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- تتمة المنتهی در تاریخ خلفاء، انتشارات دلیل ما، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.
- تتمة المنتهی: تاریخ خلفا و علما، انتشارات مؤمنین، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.
- تتمة المنتهی: وقایع ایام خلفا، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.