امداوود
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حبیبه یا فاطمه دختر عبدالله بن ابراهیم |
| کنیه | ام‌خالد بربریه و امداوود |
| خویشاوندان سرشناس | حسن مثنی و داوود بن حسن |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) |
| موضوع روایات | اعمال عبادی ماه رجب |
| شهرت | به دلیل نقل اعمال امداوود و دعای استفتاح |
| سایر | مادر رضاعی امام صادق(ع) |
ام‌ّداوود، همسر حسن مثنی و مادر رضاعی امام صادق(ع) است. کنیه او از نام فرزندش داوود بن حسن گرفته شده است. نام او حبیبه یا فاطمه بوده است. اعمال امداوود و دعای استفتاح (دعای امداوود) را او از امام صادق(ع) نقل کرده کرده است.
امداوود این اعمال و دعا را برای رهایی فرزندش از زندان، از امام صادق(ع) آموخت و روایت کرد. به‌گفته او پس از انجام اعمال امداوود، داوود از زندان آزاد شد و به خانه برگشت.
نام و کنیه
حبیبه یا به‌نظر برخی فاطمه، معروف به امداوود دختر عبدالله بن ابراهیم و همسر حسن مُثَنّیٰ بوده است.[۱] او به‌جهت نام فرزندش، داوودبن‌حسن، به امداوود شهرت یافته است.[۲] در اعیان‌الشیعه، کنیه دیگر او، ام‌خالد بربریه معرفی شده است.[۳]
امداوود مادر رضاعی امام صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق) بوده است.[۴] داوود فرزند او را هم از اصحاب امام باقر (ع) یا امام صادق (ع) دانسته‌اند.[۵]
اعمال و دعای امداوود
در منابع روایی، حدیثی از امام صادق(ع) وجود دارد که در آن امداوود را به انجام‌دادن اعمالی در ایام البیض سفارش می‌کند. این اعمال به اعمال امداوود شهرت یافته است. همچنین دعایی به‌نام دعای استفتاح یا دعای امداوود نقل شده است که در پایان اعمال امداوود خوانده می‌شود.[۶] راوی این حدیث خود امداوود است.[۷]
دعای امداوود در کتاب فضائلُ شهرِ رجب، نوشته حاکم حَسکانی از عالمان قرن پنجم اهل‌سنت هم آمده است.[۸]
اعمال امداوود، به این شکل انجام می‌شود که نخست ایام البیض (روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم رجب) را روزه می‌گیرند؛ در روز پانزدهم هنگام ظهر، غسل می‌کنند؛ بعد از خواندن نماز‌های ظهر و عصر، برخی از سوره‌های قرآن را قرائت می‌کنند؛ و درآخر دعای امداوود یا استفتاح را می‌خوانند.[۹]
به‌گفته علمای شیعه چون شیخ طوسی، سید بن طاووس و علامه مجلسی، دعای امداوود در رفع گرفتاری‌ها و برآورده‌شدن حاجات مؤثر است.[۱۰]
ماجرای اعمال امداوود
ماجرای بیان اعمال امداوود از سوی امام صادق(ع)، در قالب داستان مفصلی، در کتاب‌های فضائل الاشهر الثلاثه (فضایل ماه‌های سه‌گانه) نوشته شیخ صدوق و اِقبال الاَعمال نوشته سیدبن طاووس آمده است.[۱۱]
به‌گزارش این دو کتاب، داوود پسر امداوود در زمان خلافت منصور دوانیقی، اسیر و به عراق منتقل می‌شود و امداوود مدت‌ها از او بی‌خبر می‌مانَد. او برای آزادی پسرش بسیار دعا و و رازو نیاز می‌کند، اما خبری از او به دست نمی‌آورد. به عابدان هم متوسل می‌شود، اما دعاهای آنها نیز مشکل را حل نمی‌کند؛[۱۲] به‌گونه‌ای که از دیدن فرزندش ناامید می‌شود.[۱۳]
تا اینکه روزی برای عیادت امام صادق(ع) که بیمار بوده، به خانه او می‌رود. او سراغ داوود را می‌گیرد و امداوود داستان را برایش بازگو می‌کند. امام صادق به او می‌گوید: چرا دعای استفتاح (دعای امداوود) را نمی‌خوانی؟ سپس از او می‌خواهد که ایام البیض را روزه بگیرد و در روز آخر (روز پانزدهم رجب)، اعمال امداوود را انجام دهد و آن دعا را بخواند.[۱۴]
به‌گفته امداوود، پس از آنکه وی اعمال را انجام می‌دهد، شب در خواب می‌بیند که پیامبر اکرم(ص) مژده آزادی داوود را به او می‌دهد. پس از مدتی داوود به خانه می‌آید و می‌گوید که همان شب آزاد شده است.[۱۵]
پانویس
- ↑ امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۷۶.
- ↑ امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۷۶.
- ↑ امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۷۶.
- ↑ امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۳۶۸.
- ↑ امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۳۶۸.
- ↑ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۳۰-۵۳۵؛ کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ۱۸۰-۱۸۳؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۸۰۷-۸۱۲؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۴۲-۲۴۸.
- ↑ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۳۰-۵۳۵؛ کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ۱۸۰-۱۸۳؛ شیخ طوسی،مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۸۰۷-۸۱۲؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۴۲-۲۴۸.
- ↑ اکبری و ربیع‌نتاج، «کاوشی در دعای امداوود»، ص۸۸-۹۱.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ذیل «اعمال امداوود».
- ↑ اکبری و ربیع‌نتاج، «کاوشی در دعای امداوود»، ص۸۲.
- ↑ نگاه کنید به صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ۱۳۹۶ق، ص۳۳و۳۴؛ سید بن طاووس، اقبال‌الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۴۱و۲۴۲.
- ↑ نگاه کنید به صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ۱۳۹۶ق، ص۳۳و۳۴؛ سید بن طاووس، اقبال‌الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۴۱و۲۴۲.
- ↑ نگاه کنید به صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ۱۳۹۶ق، ص۳۴.
- ↑ نگاه کنید به صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ۱۳۹۶ق، ص۳۳و۳۴؛ سید بن طاووس، اقبال‌الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۴۱و۲۴۲.
- ↑ نگاه کنید به صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ۱۳۹۶ق، ص۳۳و۳۴؛ سید بن طاووس، اقبال‌الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۵۰و۲۵۱.
منابع
- اکبری، زهرا، و سیدعلی‌اکبر ربیع‌نتاج، «کاوشی در دعای امداوود»، در مجله سفینه، تهران: مؤسسه فرهنگی نبأ مبین، شماره ۳۶، پاییز ۱۳۹۱ش.
- امین، سیدمحسن، اعیان‌الشیعه، تحقیق: حسن الامین، بیروت: دارالتعارف، ۱۴۰۶ق.
- سیدبن‌طاووس، على‌بن‌موسی، الإقبال بالأعمال الحسنه، تحقیق: جواد قیومى اصفهانى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- شیخ صدوق، محمدبن‌على، فضائل الأشهر الثلاثة، تحقیق و تصحیح: غلامرضا عرفانیان یزدى، قم: کتابفروشى داورى، چاپ اول، ۱۳۹۶ق.
- طوسى، محمدبن‌الحسن، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: مؤسسه فقه الشیعة، ۱۴۱۱ق.
- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، قم: اسوه، [بی‌تا].
- کفعمى، ابراهیم‌بن‌على عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- کفعمى، ابراهیم‌بن‌على عاملی، مصباح الکفعمی، قم: دارالرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق.
- مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تحقیق: جمعى از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.