شعیب بن یعقوب عقرقوفی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| کنیه | ابویعقوب |
| لقب | العقرقوفی |
| محل تولد | عقرقوف در اطراف بغداد |
| خویشاوندان سرشناس | ابوبصیر (یحیی بن القاسم) |
| صحابی | امام صادق(ع) • امام کاظم(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) • امام کاظم(ع) |
| روایت از | ابوبصیر (یحیی بن القاسم) |
| راویان از او | محمد بن ابیعمیر • حماد بن عیسی • اسماعیل بن عمر • حسن بن علی بن فضال • یونس بن یعقوب و ... |
| اعتبار | ثقه |
| موضوع روایات | فقه • اخلاق |
| تألیفات | اصل دارد |
شُعَیب بن یعقوب عَقَرقوفی با کنیه ابویعقوب، از اصحاب امام صادق(ص)[۱] و امام کاظم(ع) و راویان شیعه بود.[۲] رجالشناسان، عقرقوفی را خواهرزاده ابوبصیر میدانند.[۳] البته منظور از این ابوبصیر را یحیی بن القاسم معرفی کردهاند که فردی غیر از ابوبصیر معروف است.[۴] لقب عقرقوفی از زادگاه او، یعنی منطقه عَقَرقوف نزدیک بغداد گرفته شده و او در نیمه نخست قرن دوم هجری زندگی میکرد.[۵] گفته شده شعیب دو فرزند با نامهای یعقوب و ابراهیم داشت که نام ابراهیم در آثار مکتوب شیعه آمده است. محل وفات و دفن وی نامشخص است.[۶]
شیخ طوسی، رجالشناس شیعی در کتاب الفهرست شعیب بن یعقوب را از نویسندگان اصل معرفی کرده و دو طریق روایی خود تا او را گزارش میکند.[۷] نجاشی، رجالنگار شیعه هم او را دارای کتاب و فردی ثقه دانسته و به جایگاه برجسته او در میان راویان اشاره کرده است.[۸] محققان دانش رجال پس از نجاشی نیز نظر وی را معتبر شمردهاند.[۹] در منابع روایی، نام او با عنوان شعیب بن یعقوب در سند ۲۲ روایت و با عنوان شعیب العقرقوفی در سند ۳۴ روایت آمده است.[۱۰] با توجه به مضمون روایات وی، برخی پژوهشگران گرایش حدیثیاش را درباره مسائل فقهی قلمداد کردهاند، اگرچه گاه به نقل احادیث اخلاقی نیز پرداخته است.[۱۱] کشی به نقل حدیثی از امام کاظم(ع) پرداخته که راوی آن شعیب عقرقوفی است و مدح او را در بر دارد. در این حدیث، امام به صراحت شعیب را به عنوان نماینده خود در پاسخگویی به احکام شرعی برای مردی از مغرب برگزیده است.[۱۲]
برای شعیب بن یعقوب عقرقوفی استادی جز ابوبصیر (یحیی بن القاسم) ثبت نشده است.[۱۳] بنا بر گزارش مامقانی در کتاب تنقیح المقال اسامی شماری از شاگردان و راویانی که از وی روایت کردهاند، به شرح زیر است:
ابوالحسن ربانی سبزواری در مقاله «شعیب بن یعقوب عقرقوفی، مُحدّث امین». علاء بن رزین و احسن بن عروه را نیز جزو راویان شعیب شمرده است.[۱۵]
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، الشریف الرضی، ص۳۵۲.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۰۲ش، ص۲۲۱.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۰۲ش، ص۲۲۱؛ شیخ طوسی، الفهرست، الشریف الرضی، ص۸۲.
- ↑ شهید ثانی، رسائل، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۰۰۰.
- ↑ ربانی سبزواری، «شعیب بن یعقوب عقرقوفی: محدث امین»، ص۱۷۲.
- ↑ ربانی سبزواری، «شعیب بن یعقوب عقرقوفی: محدث امین»، ص۱۷۵ ـ ۱۷۶.
- ↑ شیخ طوسی، الفهرست، الشریف الرضی، ص۸۲.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۰۲ش، ص۲۲۱.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۷؛ مامقانی، تنقیح المقال، نجف، ج۲، ص۸۶ ـ ۸۷؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۳۸.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۴۰ و ۴۲.
- ↑ ربانی سبزواری، «شعیب بن یعقوب عقرقوفی: محدث امین»، ص۱۷۵.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۷۴۱.
- ↑ ربانی سبزواری، «شعیب بن یعقوب عقرقوفی: محدث امین»، ص۱۷۴.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، نجف، ج۲، ص۸۷.
- ↑ ربانی سبزواری، «شعیب بن یعقوب عقرقوفی: محدث امین»، ص۱۷۴.
منابع
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، ایران، بینا، ۱۳۷۲ش.
- ربانی سبزواری، ابوالحسن، «شعیب بن یعقوب عقرقوفی: محدث امین»، در مجله: فرهنگ کوثر، شماره ۸۳، پاییز ۱۳۸۹ش.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی، رسائل، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف، الشریف الرضی، بیتا.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، الشریف الرضی، بیتا.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، بیجا، مرکز حافظ شناسی، ۱۴۱۷ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۳۶۳ش.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، بینا، بیتا.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۴۰۲ش.