داوود بن نعمان
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | داوود بن نعمان |
| لقب | بیاع الأنماط انباری |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام صادق(ع)• امام کاظم(ع) |
| مشایخ | زیاد بن عیسی حذاء • ابو ایوب حزاز • اسحاق بن عمار •عبدالله بن سیابه •منصور بن حازم |
| شاگردان | علی بن نعمان • علی بن حکم • ابن ابی عمیر علی بن اسباط • یونس بن عبدالرحمان |
داوود بن نُعْمان، راوی امامی قرن دوم قمری است که نام وی در زمرۀ راویان امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) آمده است. برخی رجالیان او را توثیق نکرده‌اند و برخی از ثقات از او روایت کرده‌اند.
خاندان و القاب
خاندان داوود کوفی و نخعی بودند و با بنی‌هاشم پیوند ولاء داشتند.[۱] وی به انباری نیز شهرت داشته[۲] که ظاهراً ناظر به محل زندگی وی یعنی شهر انبار در حاشیۀ فرات در ۱۰ فرسخی بغداد بوده است.[۳] کشّی از او با لقب بیاع الأنماط یاد کرده است که احتمالا بر شغل او، فرش فروشی دلالت دارد.[۴]
وثاقت
کشّی، داوود را با اوصاف خیر و فاضل ستوده[۵] اما در دیگر کتب رجالی جز خلاصة الاقوال علامه حلی،[۶] توثیق نشده است.
نجاشی پس از توثیق علی بن نعمان اعلم، برادر کوچکتر داوود، یادآور شده که داوود برتر از او بوده است.[۷] برخی توثیق علامۀ حلی را برگرفته از همین کلام نجاشی دانسته‌اند.[۸]
اما برخی معتقدند سخن نجاشی دلالت بر توثیق او ندارد، بلکه مراد از عُلُو در عبارت نجاشی، عُلُو در طبقه بوده[۹]، که ذکر آن نزد اصحاب رجال متعارف است.[۱۰] شاهد این رأی کلام نجاشی در شرح حال داوود بن نعمان است که داوود را با واژه اکبر وصف کرده است که به مسن‌تر بودن داوود از علی اشاره دارد.[۱۱]
همچنین احتمال داده شده که قول علامه حلی، از توثیق کشّی گرفته شده باشد.[۱۲] علامه حلی پس از ذکر الفاظ توثیق کلام کشّی را آورده است.[۱۳] برخی نیز با اشاره به ضعف دو احتمال پیش، احتمال افتادگی عبارت توثیق از نسخه‌های متأخر رجال نجاشی را مطرح کرده‌اند.[۱۴]
از آنجا که علامه حلی کتاب‌های علی بن حکم، سعد بن عبدالله، ابن عُقده و دیگران را که توثیقات از آنها اخذ می‌شده است، در دست داشته است، برخی توثیق او را حجت می‌دانند. مؤید این دیدگاه آن است که به هیچیک از اسناد روایاتی که داوود بن نعمان در آنها آمده قدحی وارد نشده، و ابن ابی‌عمیر و دیگر مشایخ ثقه از او روایت کرده‌اند.[۱۵]
صحابی ائمه
شیخ طوسی از داوود در شمار اصحاب امام صادق(ع) یاد کرده است.[۱۶] اما نجاشی در روایت داوود از آن حضرت تردید کرده است[۱۷] که احتمالاً به این دلیل است که عمده روایات داوود با یک یا دو واسطه از امام صادق(ع) نقل شده است.[۱۸] اما روایات بی‌واسطۀ او از آن حضرت خلاف آن را ثابت می‌کند.[۱۹]
افزون بر این، داوود از ابوعبیده زیاد بن عیسی حذّاء نیز روایت کرده[۲۰] که در زمان حیات امام صادق(ع) از دنیا رفته است.[۲۱]
نجاشی داوود را از راویان امام کاظم(ع) دانسته[۲۲] و شیخ طوسی وی را در زمرۀ اصحاب امام رضا(ع) آورده است، اما اگر مراد از تعبیر نجاشی (اَعلَی) دربارۀ داوود عُلُو در طبقه باشد ملاقات وی با امام رضا(ع) نفی می‌شود.[۲۳] کشی نیز شرح حال داوود را در میان اصحاب امام رضا(ع) آورده است.[۲۴] با این حال، روایتی از داوود از آن حضرت نرسیده است.
راویان
داوود از افراد ذیل روایت کرده است:
- ابوعبیده حزّاء
- ابو ایوب حزاز
- اسحاق بن عمار
- عبدالله بن سِیابه
- منصور بن حازم
همچنین علاوه بر برادرش علی، خواهر زاده‌اش علی بن حکم، ابن ابی عمیر، علی بن اسباط، و یونس بن عبدالرحمان از او روایت کرده‌اند.[۲۵]
کتاب
به گفتۀ نجاشی[۲۶] وی کتابی داشته، هر چند هیچ وصفی از آن یا طریقی به آن ذکر نشده است. از ظاهر کلام کشی[۲۷] پیداست که او کتاب‌هایش را برای محمد بن اسماعیل وصیت کرده است.[۲۸] عبارت کشی را دچار افتادگی دانسته‌اند و معتقدند که مراد علی بن نعمان بوده است.[۲۹]
هر چند نسبت دادن وصیت به علی بن نعمان، وصیت داوود بن نعمان را نفی نمی‌کند و چه بسا هر دو برادر چنین وصیتی کرده باشند.[۳۰] به ویژه که منزلت محمد بن اسماعیل نزد اصحاب می‌تواند توجیه گر وصیت هر دو برادر باشد.[۳۱]
پانویس
- ↑ نجاشی، ص۴۰، ۱۵۹، ۲۷۴؛ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۸۰
- ↑ طوسی، ۱۴۱۵، ص۲۰۲
- ↑ سمعانی، ج۱، ص۲۱۲؛ کشّی، ص۵۷۰؛ علامه حلی، ص۲۸۴
- ↑ کشی، ص۵۷۰
- ↑ کشی، ص۶۱۲
- ↑ علامۀ حلی، ص۱۴۲
- ↑ نجاشی، ص۲۷۴
- ↑ تفرشی، ج۲، ص۲۲۳؛ مامقانی، ج۲۶، ص۲۹۲،۲۹۴
- ↑ تفرشی، ج۲، ص۲۲۳؛ خویی، ج۷، ص۱۳۲؛ شوشتری،ج۴، ص۲۷۰
- ↑ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۸۵
- ↑ نجاشی، ص۲۷۴؛ تفرشی، ج۲، ص۲۲۳
- ↑ مامقانی، ج۲۶، ص۲۹۲
- ↑ علامه حلی، ص۱۴۲-۱۴۳؛ قس: شوشتری، ج۴، ص۲۷۰
- ↑ جزائری، ج۱، ص۳۶۸؛ شوشتری، ج۴، ص۲۷۰
- ↑ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۸۵
- ↑ طوسی، ۱۴۱۵، ص۲۰۲؛ قس:جزائری، ج۱، ص۳۶۸
- ↑ نجاشی، ص۲۷۴
- ↑ محد ابطحی، ج۵، ص۴۸۱، ۴۸۲؛ برای نمونه: کلینی، ج۲، ص۳۰۷، ج۴، ص۲۰، ۱۰۴، ۱۷۲، ۲۲۹، ۳۱۹، ۳۲۹-۳۳۰، ۵۱۹، ج۵، ص۳۳۵؛ برای روایاتی از وی با واسطه از امام باقر(ع)، صفّار قمی، ص۴۴۶، کلینی، ج۱، ص۳۹۲، ج۲، ص۲۹۰، ج۳، ص۲۴؛ طوسی، ۱۴۰۱، ج۳، ص۱۹
- ↑ کلینی، ج۲، ص۲۸۴؛ طوسی، ۱۴۰۱، ج۱، ص۲۰۷
- ↑ کلینی، ج۱، ص۳۹۲
- ↑ نجاشی، ص۱۷۰-۱۷۱
- ↑ نجاشی، ص۱۵۹ ؛ کلینی، ج۳، ص۱۹۸
- ↑ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۸۴
- ↑ کشی، ص۶۱۲-۶۱۳؛ قهپائی، ج۲، ص۲۹۳-۲۹۴
- ↑ اردبیلی، ج۱، ص۳۱۰؛ خویی، ج۷، ص۱۳۳؛ برای فهرستی از روایات داوود در کتب اربعۀ شیعه نک: خویی، ج۷، ص۴۰۹-۴۱۰
- ↑ نجاشی، ص۱۷۰-۱۷۱
- ↑ کشی، ص۵۶۴
- ↑ نجاشی، ص۳۳۱
- ↑ قهپائی، ج۲، ص۲۹۳؛ مامقانی، ج۲۶، ص۲۹۱
- ↑ شوشتری، ج۴، ص۲۶۹
- ↑ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۸۶
منابع
- محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، ج۱، قم، مکتبة المحمدی، بی‌تا.
- مصطفی بن حسین، تفرشی، نقدالرجال، قم، ۱۴۱۸ق.
- عبدالنبی بن سعدالدین، جزائری، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، قم، ۱۴۱۸ق.
- ابوالقاسم خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق.
- سمعانی،الأنساب، تحقیق عبد الله عمر البارودی، ناشر‌دار الفکر، بیروت.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۹ق.
- محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد(ع)، چاپ محسن کوچه باغی تبریزی، تهران، ۱۳۶۲ش.
- محمد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/ ۱۹۸۱م.
- محمد بن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵ق.
- حسن بن یوسف علامه حلی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۷ق.
- عنایت الله قهپائی، مجمع الرجال، چاپ ضیاءالدین علامه اصفهانی، اصفهان، ۱۳۸۴-۱۳۸۷، چاپ افست، قم، بی‌تا.
- محمد بن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، تلخیص: محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
- عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ محی الدین مامقانی، قم، ۱۴۲۳.
- محمد علی موحد ابطحی، تهذیب المقال فی تنقیح الکتاب الرجال للشیخ الجلیل ابی العباس احمد بن علی النجاشی، ج۵، قم، ۱۴۱۷.
- احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامۀ جهان اسلام