اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | سَکونی، شَعیری |
| وفات | حدود ۱۸۰ق |
| مذهب | اختلافی بین سنی و شیعه |
| صحابی | امام صادق(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) |
| راویان از او | حسین بن یزید نوفلی و عبدالله بن مغیره بجلی |
| اعتبار | اختلاف بین معتبر و ضعیف بودن وی |
| تعداد روایات | بیش از هزار روایت |
| تألیفات | النوادر و تفسیری منسوب به او |
اسماعیل بن اَبی‌زیاد سَکونی از راویان قرن دوم قمری و از اصحاب امام صادق(ع) است. از وی بیش از هزار روایت در منابع شیعه دیده می‌شود. سکونی یکی از راویان اثرگذار در انتقال احادیث ائمه(ع) شمرده می‌شود. شناخت این راوی برای دانستن میزان اعتبار روایات او در منابع حدیثی شیعی اهمیت فراوانی دارد.
دربارهٔ توثیق یا تضعیف سَکونی اختلاف نظر وجود دارد؛ گروهی وی را ضعیف دانسته و عده‌ای دیگر به توثیق وی نظر دادند. سکونی در آثار رجالی اهل‌سنت تضعیف شده است. برخی از عالمان شیعه مانند شیخ صدوق، ابن‌ادریس حلی و شهید ثانی وی را در حدیث ضعیف شمرده‌اند؛ اما با توجه به توثیق سکونی از سوی بسیاری از عالمان شیعه و عمل فقیهان به روایات او گفته شده که احادیث نقل شده از او قابل اعتماد است. عالمانی مانند شیخ طوسی، میرداماد، حر عاملی و محدث نوری وی را ثقه دانسته‌اند. گفته شده روایات سکونی اگر با فتاوا و راویات امامیه معارضه نداشته باشد نزد فقیهان شیعه قابل اطمینان است.
در مورد مذهب سکونی نیز اختلاف وجود دارد. نظر مشهور را این دانسته‌اند که سکونی از اهل‌سنت است. بسیاری از عالمان شیعه مانند شیخ طوسی، وحید بهبهانی، محقق اردبیلی معتقدند وی سنی بوده است. برخی از عالمان شیعه مانند محمدتقی مجلسی، محدث نوری و سید محسن امین نیز بر این رأی هستند که سکونی شیعه است. برخی پژوهش‌ها پیرامون سکونی، قائل به شیعه‌بودن وی شده‌اند.
معرفی
اسماعیل بن ابی‌زیاد (درگذشت: حدود ۱۸۰ق)[۱] مشهور به سَکونی و شَعیری[۲] از جمله راویان قرن دوم قمری است که روایات فراوانی به ویژه در فقه از امام صادق(ع) روایت کرده است.[۳] او را از اصحاب امام صادق(ع)شمرده‌اند؛[۴] اما برخی گفته‌اند با وجود فراوانی روایات سکونی در منابع امامیه هیچ شاهد روشنی از ارتباط او با امام صادق(ع) نیست.[۵]
از سکونی نام‌های متعددی در اسناد روایات دیده می‌شود: سكونی كوفی،[۶] سکونی، اسماعیل بن ابی زیاد شعیری، اسماعیل بن ابی زیاد، اسماعیل بن مسلم، اسماعیل بن ابی زیاد سکونی، اسماعیل بن مسلم سکونی، اسماعیل بن مسلم شعیری، اسماعیل سکونی، اسماعیل شعیری، از جمله این نام‌ها است.[۷] در میان عناوین شبیه به نام سکونی، اسماعیل بن ابی زیاد شامی صاحب تفسیر را نیز همان سکونی دانسته‌اند.[۸] گفته شده وی در موصل عهده‌دار منصب قضاوت بوده است.[۹] برخی نیز این موضوع را رد کرده‌اند.[۱۰] کتاب‌هایی با عنوان‌های کتاب الکبیر و کتاب النوادر، به سکونی نسبت داده شده است.[۱۱] کتابی هم به سکونی نسبت داده‌اند که گفته شده از اصول اربعمائه است.[۱۲] تفسیری نیز به سکونی منسوب است.[۱۳]
جایگاه
اسماعیل بن ابی زیاد، محدثی است که روایات بسیاری از او نقل شده و از همین‌رو گفته شده در جوامع روایی و فقهی، مهم و اثرگذار قلمداد شده است.[۱۴] سکونی یکی از راویان اثرگذار در انتقال احادیث ائمه(ع) در ابواب و مسائل مختلف اسلامی به نسل‌های آینده شمرده می‌شود.[۱۵] بررسی شخصیت و شناخت جایگاه روایی سکونی از مباحث دیرینه در علم رجال شیعه است و حدیث‌پژوهان دیدگاه‌های متفاوتی دربارهٔ این راوی ارائه کرده‌اند.[۱۶] شناخت این راوی برای دانستن میزان اعتبار روایات او در منابع حدیثی شیعی اهمیت فراوانی دارد.[۱۷]
نام سکونی در اسناد بیش از هزار روایت در کتب اربعه واقع شده است؛[۱۸] هرچند گفته شده منابع حدیثی دست اول اهل‌سنت، تقریباً خالی از روایات او هستند.[۱۹] وی از راویان طبقه هشتم محسوب می‌شود.[۲۰] در نظر کسانی که سکونی را سنی می‌دانند وی پرکارترین منبع غیرشیعی برای حدیث شیعی است؛[۲۱] و نیز هیچ راوی سنی‌ای (بنابر سنی‌بودن او) به اندازه او در منابع شیعه حدیث ندارد.[۲۲] بیشترین روایات او از سوی حسین بن یزید نوفلی و عبدالله بن مغیره بجلی نقل شده‌اند.[۲۳] همچنین راویانی چون ابوجهم، ابن مغیره، سلیمان بن جعفر جعفری، فضّاله بن ایوب، محمّد بن سعید، محمّد بن عیسی و هارون بن جَهْم از وی حدیث شنیده‌اند. [۲۴]
اعتبار
دربارهٔ توثیق یا تضعیف سکونی اختلاف نظر وجود دارد؛ گروهی وی را ضعیف دانسته و عده‌ای دیگر به توثیق وی نظر دادند.[۲۵] گفته شده برخی چون محقق حلی و علامه حلی در مورد او مختلف نظر داده‌اند.[۲۶]
برخی از عالمان شیعه مانند شیخ صدوق،[۲۷] ابن‌ادریس حلی،[۲۸] محقق حلی در شرائع الإسلام،[۲۹] فاضل آبی[۳۰] و شهید ثانی[۳۱] اعتبار سکونی در حدیث را ضعیف می‌شمرند.[۳۲] در پژوهش‌های پیرامون سکونی گزارش شده که بین اهل‌سنت اتفاق وجود دارد که سکونی ضعیف است.[۳۳] سکونی در آثار رجالی اهل‌سنت مورد تضعیف و طعن قرار گرفته است.[۳۴]
با توجه به توثیق سکونی از سوی بسیاری از عالمان شیعه و عمل فقیهان به روایات او گفته شده که احادیث نقل شده از او قابل اعتماد است.[۳۵] عالمانی مانند شیخ طوسی،[۳۶] میرداماد،[۳۷] ابن ابی‌جمهور،[۳۸] حر عاملی،[۳۹] محدث نوری،[۴۰] مرعشی نجفی،[۴۱] شبیری زنجانی[۴۲] و محمد صادق روحانی[۴۳] رای به ثقه بودن سکونی داده‌اند. گفته شده روایات سکونی اگر با فتاوا و راویات امامیه معارضه نداشته باشد نزد فقیهان شیعه قابل اطمینان است.[۴۴] مهم‌ترین دلیل بر توثیق سکونی را سخن شیخ طوسی در کتاب عده الاصول[۴۵] دانسته‌اند که وی را ثقه دانسته است.[۴۶] برخی ادعای اجماع امامیه بر عمل به روایات سکونی کرده‌اند.[۴۷] همچنین گفته شده ضعف سکونی از مشهوراتی است که هیچ مبنایی ندارد.[۴۸]
سنی‌بودن سکونی
در مورد مذهب سکونی اختلاف وجود دارد.[۴۹] برخی او را شیعه و برخی او را سنی پنداشته‌اند.[۵۰] مذهب سکونی مسئله‌ای است که در موارد تعارض روایات اثرگذار است؛ اگر سکونی سنی باشد هنگام تعارض با روایتی که از طریق شیعه نقل شده است، روایت شیعی ترجیح پیدا می‌کند.[۵۱]
مذهب مشهور سکونی را اهل‌سنت دانسته‌اند.[۵۲] بسیاری از عالمان شیعه مانند شیخ طوسی در عده الاصول،[۵۳] ابن‌ادریس،[۵۴] محقق حلی،[۵۵] علامه حلی،[۵۶] میرداماد،[۵۷] وحید بهبهانی،[۵۸] حر عاملی،[۵۹] محقق اردبیلی،[۶۰] میرزای قمی،[۶۱] خویی[۶۲] و شبیری زنجانی،[۶۳] بیان کرده‌اند که وی دارای مذهب اهل‌سنت است.[۶۴] محققان دلایلی برای سنی‌بودن سکونی آورده‌اند؛ از آن جمله:
- عبارت برقی در کتاب رجال،[۶۵]
- نحوه روایتگری او از امام صادق(ع)،[۶۶]
- عبارت شیخ طوسی در کتاب عده الاصول،[۶۷]
- قاضی بودن سکونی و ارتباط او با دربار عباسی،[۶۸]
- تفسیر منسوب به سکونی که فضایی همسو با اهل‌سنت دارد؛[۶۹]
برخی پژوهشگران دلایل برشمرده در سنی بودن سکونی را فاقد استحکام لازم دانسته‌اند.[۷۳]
شیعی‌بودن سکونی
برخی پژوهش‌ها پیرامون سکونی، قائل به شیعه‌بودن وی شده‌اند.[۷۴] عالمانی مانند محمدتقی مجلسی،[۷۵] محدث نوری[۷۶] و سید محسن امین[۷۷] معتقد به شیعی‌بودن سکونی هستند. گفته شده از دوره مجلسی اول موضوع امامی‌بودن سکونی شکل گرفت و بعداً به ویژه توسط کسانی چون محدث نوری گسترش یافت.[۷۸] محققان چند دلیل برای شیعی‌بودن سکونی آورده‌اند و او را در شمارِ محدثان امامی مذهب دانسته‌اند؛ از جمله آن ادله:[۷۹]
- محتوای روایات او که موافق احکام و باورهای شیعی یا نکوهش مخالفان و بزرگان اهل‌سنت است؛[۸۰]
- امام صادق(ع) تعابیری برای سکونی آورده است که مخصوص اصحاب شیعی است؛[۸۱]
- روایات منقول از او در فضایل و مرجعیت علمی اهل بیت(ع)،[۸۲]
- روایات دربارهٔ ولایت امام علی(ع)،[۸۳]
- محتوای تفسیری که به او منتسب است؛[۸۴]
- فراوانی و مقبولیت احادیث شیعه منقول از طریق سکونی در مجامع روایی و اثرگذاری آنها در منابع فقهی امامیه؛[۸۵]
- هرچند شیخ طوسی در کتاب العُدة فی اصول خود سکونی را سنی دانسته اما چون مذهب سکونی را در کتاب اصلی خود رجال نیاورده عبارت عُده غیرقابل اعتماد است؛[۸۶]
- روایات منقول از وی که مضمون موافق اهل‌سنت دارد به دلیل تقیه وی بوده است؛[۸۷]
- روایاتی منقول از او که در تضاد با اهل‌سنت است.[۸۸]
برخی شیعه خواندن سکونی را برخاسته از ظن و گمان دانسته و ادله آن را ناکافی دانسته‌اند.[۸۹]
تک‌نگاری
کتاب «بررسی شخصیت حدیثی رجالی سکونی»، اثری است که درباره اسماعیل بن ابی‌زیاد توسط مرتضی عبداللهی نوشته شده است.
پانویس
- ↑ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۱۳.
- ↑ طوسی، الفهرست، نجف، ص۱۳؛ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۶.
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۵۰؛ قندهاری، «اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی در منابع عامه؛ عناوین، مشایخ و روایات موازی»، ص۱۰۵.
- ↑ مدرسی طباطبائی، میراث مکتوب شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۳۷۱؛ برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۰ق، ص۱۸۳.
- ↑ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۴۰.
- ↑ طوسى، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۶۰.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحديث، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۲۱؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۴؛ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۵۶.
- ↑ عادل‌زاده، «بررسی نسبت اسماعیل بن ابی زیاد شامی صاحب تفسیر و اسماعیل بن مسلم سکونی راوی امام صادق(ع)»، ص۱۹۴.
- ↑ امين، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۳۳.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۶.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحديث، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۲۲؛ طوسی، الفهرست، نجف، ص۱۳.
- ↑ ابن إدريس حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۸۹
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۴۰ و ۲۶۰.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۷.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۸.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۹.
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۵۰؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۱.
- ↑ محمدی ری‌شهری، شناخت‌نامه حدیث، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۱۷۶؛ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۸.
- ↑ قندهاری، «اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی در منابع عامه؛ عناوین، مشایخ و روایات موازی»، ص۱۰۵.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۸.
- ↑ مدرسی طباطبائی، میراث مکتوب شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۳۷۱.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۲.
- ↑ محمدی ری‌شهری، شناخت‌نامه حدیث، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۱۷۶.
- ↑ محمدی ری‌شهری، شناخت‌نامه حدیث، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۱۷۶.
- ↑ محمدی ری‌شهری، شناخت‌نامه حدیث، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۱۷۶؛ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۶۴.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۲.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۶۳ش، ج۴، ص۳۴۴.
- ↑ ابن إدريس حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۵۵، ج۳، ص۲۹۰.
- ↑ محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۱۲، ۲۵۴ و ۲۶۹.
- ↑ آبی، کشف الرموز، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۸۵.
- ↑ شهید ثانی، الروضه البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۹۳.
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۶۴.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۱ و ۱۲۱؛ قندهاری، «اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی در منابع عامه؛ عناوین، مشایخ و روایات موازی»، ص۱۴۵؛ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۹.
- ↑ ذهبی، میزان الإعتدال، بیروت، ج۱، ص۲۵۰؛ ابن‌حبان، المجروحين، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۳۸؛ ابن حجر عسقلانی، تقريب التهذيب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۰۷.
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۵۰ و ۱۷۶؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۱.
- ↑ طوسی، العدة في أصول الفقه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۹،
- ↑ میرداماد، الرواشح السماویة، ۱۴۰۵ق، ص۵۷.
- ↑ ابن‌ابی‌جمهور، عوالي اللئالی، ۱۴۹۳ق، ج۳، ص۲۷۶.
- ↑ حر عاملی، الرجال، ۱۳۸۵ش، ص۶۳.
- ↑ محدث نوری، خاتمة مستدرك الوسائل، قم، ج۴، ص۱۶۷ و ۱۶۸.
- ↑ مرعشی، القصاص، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۸۰.
- ↑ شبیری زنجانی، کتاب النکاح، قم، ج۲۰، ص۶۵۵۵.
- ↑ روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۲۹۹.
- ↑ شبیری زنجانی، کتاب النکاح، قم، ج۱، ص۱۹۸.
- ↑ طوسی، العدة في أصول الفقه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۹،
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۶۹؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۹ و۱۲۰.
- ↑ بحرالعلوم، فوائد الرجالیة، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۱۲۴.
- ↑ بحرالعلوم، فوائد الرجالیة، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۱۲۵.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۱.
- ↑ محمدی ری‌شهری، شناخت‌نامه حدیث، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۱۷۵.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۵.
- ↑ امين، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۳۳؛ وحيد بهبهانی، تعلیقه علی منهج المقال، ص۸۷؛ مدرسی طباطبائی، میراث مکتوب شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۳۷۱.
- ↑ طوسی، العدة في أصول الفقه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۹،
- ↑ ابن إدريس حلی، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۹۶، ۳۵۵، ۴۲۱.
- ↑ محقق حلی، نکت النهایه، مؤسسة النشر الإسلامی، ج۳، ص۴۳۹، ج۲، ص۴۲۸.
- ↑ علامه حلی، خلاصة الأقوال، ۱۴۱۷ق، ص۳۱۶.
- ↑ میرداماد، الرواشح السماویة، ۱۴۰۵ق، ص۵۷.
- ↑ وحيد بهبهاني، تعلیقه علی منهج المقال، ص۸۷
- ↑ حر عاملی، الرجال، ۱۳۸۵ش، ص۶۳.
- ↑ محقق اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، قم، ج۱۴، ص۴۶
- ↑ میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۵۰.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۲۲ و ۲۳.
- ↑ شبیری زنجانی، کتاب النکاح، قم، ج۲۰، ص۶۵۵۵.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۶.
- ↑ برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۰ق، ص۱۸۳؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۷.
- ↑ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۱۳.
- ↑ طوسی، العدة في أصول الفقه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۹؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۷.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۷.
- ↑ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۱۳.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۷.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۷.
- ↑ اکبری، قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۱۳؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۷.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۹ و ۱۹۷.
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۵۹؛ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»،۱۷۹؛ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۲۶.
- ↑ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱۴، ص۵۹.
- ↑ محدث نوری، خاتمة مستدرك الوسائل، قم، ج۴، ص۱۶۷ و ۱۶۸.
- ↑ امين، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۳۳.
- ↑ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۱۴.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۳۸؛ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۷۷.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۳۸.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۳۸.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۳۸ و ۱۴۰.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۴۱.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۱۱.
- ↑ حکیم، و نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، ص۱۹۸؛ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۱۳.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۴۶.
- ↑ نوراهان، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، ص۱۴۶.
- ↑ باقری، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، ص۱۶۴.
- ↑ اکبری، و قندهاری، «اسماعیل بن ابی زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، ص۴۰.
منابع
- آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۸ق.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، مؤسسه سید الشهداء(ع)، ۱۴۹۳ق.
- ابن‌حبان، محمد بن حبان، المجروحین من المحدثین، ریاض، دار الصمیعی، ۱۴۲۰ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، سوریه، دار الرشید، ۱۴۰۶ق.
- ابن‌إدریس حلی، محمدبن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۰ق.
- اکبری، عمیدرضا، و محمد قندهاری، «اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی: قاضی عامی یا صحابی رازدار امامی؟»، در مجله مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، شماره ۱ پیاپی ۶۹، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش.
- امین، سید محسن، أعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- باقری، حمید، «بازشناسی یک راوی: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی»، در مجله علوم حدیث، شماره ۴۳، بهار ۱۳۸۶ش.
- بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی، فوائد الرجالیة، تهران، مکتبة الصادق (علیه السلام)، ۱۳۶۳ش.
- برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، ۱۴۳۰ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، الرجال، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۵ش.
- حکیم، محمد و محمدرضا نایینی منوچهری، «واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی»، در مجله کتاب قیم، شماره ۱۶، فروردین ۱۳۹۶ش.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۷۲ش.
- ذهبی، محمد بن احمد، میزان الإعتدال فی نقد الرجال، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
- روحانی، سید محمد صادق، فقه الصادق، بی‌جا، مدرسة الامام الصادق، ۱۴۱۲ق.
- شبیری زنجانی، موسی، کتاب النکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز، بی‌تا.
- شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضه البهیه، قم، مکتبة الداوری، ۱۴۱۰ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۳ش.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف، الشریف الرضی، بی‌تا.
- طوسی، محمد بن حسن، العدة فی اصول الفقه، قم، بی‌نا، ۱۴۱۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۷۳ش.
- عادل‌زاده، علی، «بررسی نسبت اسماعیل بن ابی زیاد شامی صاحب تفسیر و اسماعیل بن مسلم سکونی راویِ امام صادق (ع)»، در مجله پژوهش‌های رجالی، شماره ۳، ۱۳۹۹ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
- قندهاری، محمد، «اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی در منابع عامه؛ عناوین، مشایخ و روایات موازی»، در مجله پژوهش‌های رجالی، شماره۳، سال سوم، ۱۳۹۹ش.
- مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، ۱۴۰۶ق.
- محدّث نوری، میرزا حسین، خاتمة مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بی‌تا.
- محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت‌نامه حدیث، با همکاری جمعی از پژوهشگران، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۹۷ش.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، نکت النهایه، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- مدرسی طباطبائی، حسین، میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری، ترجمه: رسول جعفریان وعلی قرایی، قم، نشر مورخ، ۱۳۸۶ش.
- میرداماد، محمدباقر بن محمد، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، قم، منشورات مکتبه آیة الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۵ق.
- مرعشی، شهاب‌الدین، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، مقرر: علوی، عادل، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره)، ۱۴۱۵ق.
- میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات، تهران، کیهان، ۱۳۷۱ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق: موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵ش.
- نوراهان، یاسین، «شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او»، در مجله پژوهش‌های رجالی، شماره ۵، ۱۴۰۱ش.
- وحید بهبهانی، محمدباقر، تعلیقه علی منهج المقال، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.