سَدِیر الصَیرفی از روایان شیعه و اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع) است. پدر و فرزندان سدیر نیز از راویان حدیث و از شیعیان بودند. نزدیک به ۹۰ روایت از سدیر نقل شده است. با وجود اختلاف در وثاقت سدیر، برخی از پژوهشگران شیعی علم رجال از جمله سید ابوالقاسم خویی، علامه حلی و مامقانی قائل به وثاقت سدیر الصیرفی شدند. تعدادی از محققان رجال اهل تسنن مثل ذهبی نیز سدیر را شخصی مورد اعتماد دانسته و روایاتی در وثاقت وی نقل کرده‌اند. راویان متعددی همچون عبدالله بن مُسکان از اصحاب اجماع از سدیر نقل حدیث کرده‌اند.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| کنیه | ابوالفضل |
| لقب | الصیرفی |
| نسب | سدیر بن حکیم بن الصهیب |
| محل زندگی | کوفه |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام باقر (ع) و امام صادق (ع) |
| راویان از او | عبدالله بن مُسکان، حنان بن سدیر، حسین بن نعیم صحاف، اسحاق بن جریر، جمیل بن صالح |
| اعتبار | ثقه |
معرفی و جایگاه
سَدیر بن حُکَیم بن صُهَیب[۱] با لقب الصیرفی[۲] و کنیه ابالفضل[۳] از روایان حدیث امام باقر (ع)[۴] و امام صادق (ع)[۵] است. حکیم بن صهیب پدر سدیر از راویان امام سجاد (ع) و امام باقر (ع)[۶] و دو فرزند سدیر به نام‌های حنان بن سدیر بن حکیم از راویان امام صادق (ع)[۷] و امام کاظم(ع) [۸] و فرزند دیگرش خالد بن سدیر بن حکیم صهیب الصیرفی از راویان امام صادق (ع) است.[۹] مامقانی نویسنده کتاب تنقیح المقال از یک روایت استفاده می‌کند که پدر سدیر، جد و عموی وی از شیعیان و خواص و مقربین اهل‌بیت(ع) هستند.[۱۰] کشی در رجال خود قائل شده که حنان پسر سدیر به مذهب واقفیه پیوسته است.[۱۱] مجموع روایاتی که با نام سدیر در اسناد به‌کار رفته به ۶۸ مورد و با عنوان سدیر الصیرفی به ۲۱ مورد می‌رسد.[۱۲] البته در منابع رجالی و تاریخی دربارهٔ هویت سدیر مطالب بیشتری ذکر نشده است.[۱۳]
وثاقت سدیر
علمای رجال در منابع متقدم و متأخر رجالی حکم به وثاقت سدیر دادند. علامه حلی در کتاب الخلاصه گریه و دعای امام صادق(ع) برای آزادی سدیر از زندان حکومت را دال بر علو مرتبه‌اش می‌داند.[۱۴] آیت الله خویی در کتاب معجم الرجال قائل است که: همه راویانی که در اسناد کتاب تفسیر علی بن ابراهیم و کتاب کامل الزیارات قرار دارند جزو افراد ثقه به‌شمار می‌روند[۱۵] و سدیر از جمله راویانی است که نامش در اسناد این دو کتاب آمده است.[۱۶] مامقانی پژوهشگر رجال شیعی در تنقیح المقال می‌نویسد: از روایات استفاده می‌شود که سدیر از بزرگان شیعه است که دارای روایات فراوان بوده و بزرگان اصحاب اجماع همچون عبدالله بن مُسکان از وی نقل حدیث کرده‌اند.[۱۷]
محمدجواد شبیری پژوهشگر رجال شیعی در وثاقت سدیر گفته است: علمای اهل تسنن نسبت به راویان شیعه بسیار حساس بوده و با کوچک‌ترین مطلبی روایان شعیه را تضعیف می‌کنند؛ اما با وجود تصریح به شیعه بودن سدیر، بزرگان رجالی اهل تسنن همچون عقیلی و ابن عُدی حکم به توثیق سدیر داده‌اند. افزون بر آنکه امام باقر(ع) با کنایه از سدیر یاد می‌کند و این نشانگر آن است که سدیر در زمان این امام شخصیت شناخته شده‌ای بوده است.[۱۸] البته بعضی از روایات بر مذمت سدیر دلالت دارند[۱۹] که همین امر سبب اختلاف در وثاقت سدیر در میان بعضی از پژوهشگران رجال شیعی شده است. آیت الله خویی با رد نظریه مذمت سدیر بیان می‌کند: برداشت نادرست از فهم روایات سبب شده تا بعضی‌ها قائل به مذمت سدیر شوند در حالی که همان روایات نه تنها بر مذمت سدیر دلالتی ندارد بلکه بر مدح سدیر دلالت می‌کند.[۲۰] افزون بر آنکه بعضی از روایاتی که بر مذمت سدیر دلالت می‌کنند سندشان نیز ضعیف است.[۲۱] ذهبی از عالمان رجال اهل سنت در کتاب میزان الاعتدال روایتی در ثقه بودن سدیر نقل می‌کند.[۲۲]
راویان از سدیر
راویانی که از سدیر روایت نقل کرده‌اند عبارتند از: عبدالله بن مُسکان از راویان اصحاب اجماع[۲۳] حسین بن نُعیم صَحّاف[۲۴] حکم بن زبیر[۲۵] خطاب بن مُصعَب[۲۶] ابی الوفاء المرادی[۲۷] اسحاق بن جریر[۲۸] بَکر بن محمد الاَزدی[۲۹] جمیل بن صالح[۳۰] حَنان بن سدیر[۳۱] رُزَیق بن الزبیر[۳۲] سَعدان بن مسلم[۳۳] هاشم بن المُثَنّی[۳۴] یونس بن یعقوب[۳۵] سلیمان الدَیمُلی.[۳۶]
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۶؛ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۴.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۴.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۴؛ کشی، إختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ص۲۱۰؛ برقی، رجال البرقی، ۱۳۴۲ش، ص۱۸؛ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۶.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۷؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۹۲؛ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۱۵۸؛ کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۴۲۷؛ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، مؤسسه آل البیت (ع)، ج۳، ص۱۵۵.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ ش، ص۱۱۳.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۳.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۳۴.
- ↑ ابن داود، الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۳۸.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، مؤسسه آل البیت (ع)، ج۳۰، ص۱۶۴.
- ↑ کشی، إختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ص۵۵۵.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج ۹، ص۳۹.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۴؛ خویی، معجم الرجال، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۹، ص۳۹.
- ↑ علامه حلی، الخلاصة للحلی، ۱۴۰۲ ه، ص۸۵.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱، ص۴۹–۵۰.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۷۸ و قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۸۸.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، مؤسسه آل البیت (ع)، ج ۳۰ ص۱۶۳.
- ↑ «درس خارج فقه استاد سید محمدجواد شبیری»، مدرسه فقاهت
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۳۱؛ کشی، إختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ص۲۱۰.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج ۹ ص۳۸.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج ۹ ص۳۹.
- ↑ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۱۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۸۹.
- ↑ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۲۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۵۶۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۶۶.
- ↑ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۱۱.
- ↑ ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ ق، ج۴، ص۴۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۶۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۴.
- ↑ حمیری، قرب الإسناد، ۱۴۱۳ ق، ص ۹۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۰۷.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ ق، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۴۱۶.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ ق، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ ق، ج۱، ص۲۳۰.
منابع
- ابن‌داود، حسن بن علیّ بن داود، الرجال، تهران، بی‌نا، چاپ اول، ۱۳۴۲ش.
- ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات - نجف اشرف، بی‌نا، چاپ اول، ۱۳۵۶ش.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، بی‌نا، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، رجال البرقی الطبقات، تهران، بی‌نا، چاپ اول، ۱۳۴۲ش.
- حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد (ط - الحدیثة)، قم، بی‌نا، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- خویی، سید أبو القاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، بی‌تا.
- ذهبی، شمس‌الدین، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی‌محمد البجاوی، بیروت، لبنان، دار المعرفة، الطبعة الأولی، ۱۳۸۲ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، بی‌جا، بی‌نا، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق حسن خرسان، تهران، بی‌نا، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- شیخ طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، قم، بی‌نا، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، ایران، قم، بی‌نا، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، تحقیق بحر العلوم، محمد صادق، قم، الشریف الرضی، ۱۴۰۲ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، بی‌نا، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، مشهد، بی‌نا، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران، بی‌نا، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، موسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، بی‌تا.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، بی‌نا، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.