الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب): تفاوت میان نسخهها
imported>Alipour |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''الإحْتِجاجُ عَلی أهْلِ اللّجاج''' مشهور به '''الاحتجاج''' کتابی [[علم کلام|کلامی]] و به زبان عربی نوشته ابومنصور، [[احمد بن علی طبرسی|احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی]] از [[:رده:علمای شیعه قرن6(قمری)|علمای قرن۶ قمری]] است. این کتاب در بیان احتجاحات (بحث و استدلال) [[پیامبر اکرم]] (ص) و [[ائمه اطهار]] (ع) و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه های مختلف است. برخی از عالمان [[شیعی]] در انتساب کتاب اشتباه کرده و آن را به [[فضل بن حسن طبرسی]] صاحب تفسیر [[مجمع البیان]] نسبت دادهاند. | '''الإحْتِجاجُ عَلی أهْلِ اللّجاج''' مشهور به '''الاحتجاج''' کتابی [[علم کلام|کلامی]] و به زبان عربی نوشته ابومنصور، [[احمد بن علی طبرسی|احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی]] از [[:رده:علمای شیعه قرن6(قمری)|علمای قرن۶ قمری]] است. این کتاب در بیان احتجاحات (بحث و استدلال) [[پیامبر اکرم]] (ص) و [[ائمه اطهار]] (ع) و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه های مختلف است. برخی از عالمان [[شیعی]] در انتساب کتاب اشتباه کرده و آن را به [[فضل بن حسن طبرسی]] صاحب تفسیر [[مجمع البیان]] نسبت دادهاند. | ||
احتجاج دارای | احتجاج دارای ترجمهها و شروح متعددی است و بسیاری از بزرگان بر آن اعتماد کردهاند. | ||
== نام اصلی کتاب == | == نام اصلی کتاب == |
نسخهٔ ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۵۹
پرونده:BC01408G001 002.jpg | |
اطلاعات کتاب | |
---|---|
نویسنده | ابومنصور احمد بن علی طبرسی (قرن ۶) |
تاریخ نگارش | قرن ششم |
موضوع | کلام، مناظرات و احتجاجات امامان با مخالفان |
زبان | عربی |
اطلاعات نشر | |
ناشر | دارالنعمان |
تاریخ نشر | ۱۳۸۶ ق |
الإحْتِجاجُ عَلی أهْلِ اللّجاج مشهور به الاحتجاج کتابی کلامی و به زبان عربی نوشته ابومنصور، احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی از علمای قرن۶ قمری است. این کتاب در بیان احتجاحات (بحث و استدلال) پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه های مختلف است. برخی از عالمان شیعی در انتساب کتاب اشتباه کرده و آن را به فضل بن حسن طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان نسبت دادهاند.
احتجاج دارای ترجمهها و شروح متعددی است و بسیاری از بزرگان بر آن اعتماد کردهاند.
نام اصلی کتاب
بنا بر آن چه در خطبه ابتدایی کتاب آمده، نام کتاب «الاحتجاج» بوده و اشارهای به نام «الإحتجاجُ عَلی أهلِ اللّجاج» نشده است، هر چند دیگران این کتاب را به نام دوم معرفی کردهاند. این کتاب به «احتجاج طبرسی» نیز شهرت دارد.
موضوع کتاب
این کتاب شامل بحثها، مناظرات و استدلالهای معصومین (ع) و بزرگان دین با مخالفان در موضوعات مختلف است.[۱]
پیشینه
در طول تاریخ اسلام بسیاری از بزرگان با انگیزه اثبات حق و رد باطل، کتبی با عنوان و موضوع احتجاج نوشتهاند یا فصولی از کتاب خود را به نقل احتجاجات در موضوعات گوناگون اختصاص دادهاند. نزدیک به ۲۰ عنوان کتاب با نام «الاحتجاج» در میان کتب شیعه به چشم میخورد. اولین کتابی هم که در این باره و با نام «الاحتجاج» نوشته شد، کتاب «محمد بن ابى عمير» از اصحاب امام هفتم (ع) بود.[۲]
انتساب کتاب
صاحب کتاب لؤلؤة البحرین مینویسد:
- برخی از متأخّرین أصحاب ما در نسبت دادن کتاب احتجاج به أبو علی طبرسی مؤلّف تفسیر مجمع البیان اشتباه نموده و از جمله ایشان محدّث امین استرآبادی و پیش از او صاحب رساله مشایخ الشّیعه، و پیش از او محمّد بن أبی جمهور أحسائی در کتاب عوالی اللئالی است. همچنین از جمله اشخاصی که در این باره اشتباه و غفلت نموده قاضی نورالله شوشتری در مجالس المؤمنین است.[۳]
انگیزه نگارش
طبرسی در مقدمه الاحتجاج میگوید:
- آن چه باعث شد من چنین کتابی تألیف کنم، این بود که عدهای از شیعیان امامیه دست از استدلال و بحث با مخالفان برداشتهاند و میگویند این کار بر ما روا نیست زیرا پیامبر و ائمه (ع) هیچ گاه جدال نکردهاند و به شیعه نیز چنین اجازهای ندادهاند؛ لذا تصمیم گرفتم در یک کتاب بحثهای بزرگان را با مخالفان در اصول و فروع دین جمع کنم. طبرسی در ادامه متذکر میشود که نهی آنان از مجادله، نسبت به افراد ضعیف در دفاع ا ز دین و عقاید بوده است، نه افراد مبرز و توانا برای ابراز حق و دفاع از باطل.[۴]
ارزش و اعتبار روایات کتاب
کتاب الاحتجاج از کتب معتبری است که علما به آن اعتماد دارند و بدون هیچ دغدغهای روایات آن را نقل میکنند. تنها اشکالی که متوجه روایات کتاب شده آن است که اکثر روایات آن مرسله است و هیچ سندی در کتاب برای آنها یافت نمیشود.
مصنف در مقدمه کتاب مینویسد: من بجز روایات تفسیر امام عسکری(ع) بقیه روایات کتاب را بدون سند آوردهام زیرا یا اجماع بر آنها هست یا موافق عقاند یا در کتب مخالف و موافق مشهورند و روایات تفسیر منسوب به امام عسکری (ع)را با ذکر سند در ابتدای آنها آوردم، چرا که از حیث شهرت مانند بقیه روایات کتاب نیستند. با این سخن طبرسی، تمام علما با وجود روایات بدون سند، آن را پذیرفته و بدان اعتماد کردهاند.[۵]
احتجاج در نگاه علما و بزرگان
بسیاری از بزرگان شیعه مانند شیخ حر عاملی در امل الآمل،[۶] خوانساری در روضات الجنات،[۷] خویی در معجم رجال الحدیث[۸] و دیگران، آن را کتابی نفیس، نیکو و دارای فوائد بسیار دانستهاند.
ترتیب مطالب
- مقدمه کتاب شامل: اخباری متضمن نهی از جدل و مناظره و نکوهش آن، و انگیزه تالیف کتاب.
- احتجاجات و استدلالات ماثور از پیغمبر اکرم (ص) و سایر ائمه معصومین درباره اصول و فروع دین.
- ذکر واقعه غدیر خم، ماجرای فدک و محاجههای حضرت علی (ع) و فاطمه زهرا(س) و دیگر صحابه و اهل بیت.
- محاجات امام علی (ع) با معاویه و اهل شام و خوارج و نقص کنندگان بیعت با او.
- در بخش پایانی، احتجاجات حضرت صاحب الزمان(عج)، مکاتبات آن حضرت در زمان غیبت صغری با نواب چهارگانه، توقیعات حضرت در زمان غیبت کبری.[۹]
ترجمهها و شروح
ترجمهها
- ترجمه مولی نظامالدین احمد غفاری مازندرانی.
- ترجمهای از جعفری.
- ترجمه ابوالحسن، علی بن حسن زواری، مفسر و شاگرد محقق کرکی با نام «کشف الاحتجاج».
- ترجمه عمادالدین قاری استرآبادی.
- ترجمه با نام «كشف الاحتجاج» از ملا فتحالله کاشانی م ۹۸۸ق، که همراه با شرح کتاب است.
شروح
- شرح ملا فتح الله کاشانی.
- شرح میرزا ابوالحسن بحرانی م ۱۱۹۳ هجری، از علمای بزرگ دوران زندیه در شیراز.
- شرح سید احمد بن محمد حسینی مختاری.[۱۰]
نسخ
- نسخه خطّی کتابخانه آستان قدس رضوی.
- نسخه خطّی کتابخانه ملک.
- نسخهای به خطّ کرمعلی بن محمّد باقر کرمانی پاریزی سیرجانی مشهدی، به خطّ نسخ، مربوط به سنه ۱۳۱۸ ق، دارای حواشی به خطّ نستعلیق است که متعلّق به کتابخانه ملک است.
- نسخه خطّی مربوط به کتابخانه ملک، به خطّ نسخ به قلم محمّد بن محمّد علی خاوری، مربوط به سنه ۱۰۶۹ قمری.[۱۱]
چاپ
- در سال ۱۲۶۸ هجری قمری در ایران
- در سال ۱۳۰۰ هجری قمری در ایران
- در سال ۱۳۵۴ هجری قمری در نجف اشرف
- در سال ۱۴۰۳ هجری قمری در ایران. این چاپ از چاپی عکسبرداری شده که مربوط به مؤسسه الجواد در بیروت است و چاپی بسیار زیباست که در ابتدای آن مقدمه ای به قلم علامه سید محمد بحرالعلوم آمده است.
تحقیق کتاب توسط سید محمدباقر موسوی خرسان انجام شده است. ایشان علاوه بر استخراج آیات و توضیح کلمات مشکل، مطالب تحقیقی فراوانی آورده که شامل زندگینامه بسیاری از شخصیتهای مذکور در متن کتاب و روایات فراوانی است که توضیح آنها در پاورقی کتاب آمده است. در پایان کتاب نیز فهرست مطالب کتاب و مطالب حواشی ذکر شده است.
پانویس
منابع
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، نجف، دارالنعمان، ۱۳۸۶ ق.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ترجمه جعفری، تهران، اسلامیه، ۱۳۸۱ ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، بغداد، مکتبة الأندلس.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ ق.
- خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانهای علوم اسلامی نور.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ ق، ج۱، ص۵. (مقدمه کتاب).
- ↑ کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ترجمه جعفری، ۱۳۸۱ ش، ص ۸.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ ق، ج۱، ص۴.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ ق، ج۱، ص۴.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، ج۲، ص۱۷.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۱۹.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ ق، ج۲، ص۱۶۵.
- ↑ کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ترجمه جعفری، ۱۳۸۱ ش، ص۹.