الاربعون حدیثا (شهید اول)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شهید اول |
| موضوع | چهل حدیث |
| سبک | روایی |
| زبان | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مدرسة الامام المهدى(عج) |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۷ق |
اَلاَربَعونَ حَدیثاً یا چهل حدیث کتابی حدیثی به زبان عربی اثر شهید اول است که احادیث چهل‌گانه آن، بیشتر درباره مسائل فقهی و اخلاقی است. کتاب با حدیث مشهور نبوی درباره حفظ چهل حدیث آغاز و با روایتی درباره فضیلت نمازهای شب‌های ماه رمضان پایان می‌یابد. چهل حدیث شهید اول به‌دلیل جایگاه مؤلف آن مورد توجه و استناد عالمان دین قرار گرفته است.
جایگاه
در میان کتاب‌هایی که با عنوان «چهل حدیث» به رشته تحریر در آمده، کتاب «الاربعون حدیثا» نوشته شهید اوّل، به‌دلیل تبحر در حدیث‌شناسی، صداقت، اخلاص و حُسن انتخاب مؤلّف، در تألیف متقن و استوار این اثر، تأثیر بسزایی داشته و بر همین اساس، مورد استناد فقهاء قرار گرفته است.. این احادیث چهل‌گانه، بیشتر بر محور مسائل فقهی و اخلاقی دور می‌زند.[۱]
درباره مؤلف
ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن مکی بن محمد شامی عاملی جزینی مشهور به شهید اول یا شیخ شهید از بزرگ‌ترین مجتهدان شیعه در قرن هشتم هجری است. شهید اول در فقه مذاهب اهل سنت نیز متبحر بود و به کشورهای مختلف اسلامی سفر کرد و اجازاتی نیز دریافت کرد. وی صاحب کتاب فقهی اللمعة الدمشقیة است و در سال ۷۸۶ق به دست مخالفان شیعه به شهادت رسید.
سنت اربعین‌نویسی
سیره عده‌ای از علمای گذشته بر این بوده است که در ضمن تألیف کتاب‌های گوناگون، به عنوان تیمّن و تبرک و توجّه و اهمیت به احادیث پیامبر و امامان، «چهل حدیث» را به سلیقه خود از میان مجامع روایی برمی‌گزیدند و به حدیث‌دوستان و پیروان خاندان نبوّت و رسالت عرضه می‌کردند. معمولاً این‌گونه احادیث را با ذکر سند از استاد و مشیخه اجازه خود گرفته و همین‌طور سلسله سند حدیث را تا پیشوای معصوم ادامه داده و نقل روایت می‌کردند.[۲]
انگیزه نگارش
شهید اول چنان که خود می‌نویسد، این کتاب را در راستای عمل به حدیث شریف نبوی: مَنْ حَفِظَ عَلَی أُمَّتِی أَرْبَعِینَ حَدِیثاً، حَشَرَهُ اللهُ یوْمَ الْقِیامَةِ فَقِیها «کسی که برای امت من چهل حدیث حفظ کند، خداوند او را روز قیامت فقیه محشور خواهد کرد.» به رشته تحریر درآورده است. ایشان در این خصوص مجموعه‌هایی از سخنان معصومین(ع) را در قالب چهل حدیث فراهم آورده است.[۳]
تاریخ نگارش
شهید اول، این کتاب را در سال ۷۸۲ق، یعنی چهار سال پیش از شهادتش نوشته است.[۴]
روش تألیف و محتوای کتاب
کتاب اربعین حدیث چنان که از نامش پیداست، حاوی چهل حدیث از احادیث معصومین(ع) است که مؤلف، احادیث مربوط به عبادات را در آن گردآورده و بعضی احادیث را نیز در موضوعات دیگر ذکر نموده است. کتاب با همان حدیث نبوی درباره فضیلت حفظ چهل حدیث آغاز و با حدیثی درباره فضیلت نمازهای مخصوص هر یک از شب‌های ماه رمضان و کیفیت آن پایان می‌یابد. مؤلف در نقل هر حدیث، سلسله سند آن را به‌طور کامل نقل می‌کند.[۵]
مشایخ روایی شهید
برخی از اساتید روایی که شهید از آنها نقل حدیث کرده، بدین شرح است:
- سید عمیدالدین عبدالمطلب حسینی حلی معروف به العمیدی دایی شهید اول
- فخر المحققین پسر علامه حلی
- محمد بن جعفر ابن نما الحلی
- زین‌الدین علی بن أحمد بن طراد مطارآبادی
- تاج‌الدین محمّد بن معیة الحسنی
- سید شمس‌الدین محمّد بن أحمد بن أبی المعالی الموسوی
- رضی‌الدین أبو الحسن علی بن أحمد مشهور به المزیدی.[۶]
نسخه‌شناسی
- نسخه أ: نسخه‌ای که همراه با کتاب الغیبة نعمانی در سال ۱۳۱۸ق به طبع رسیده است.
- نسخه ب: نسخه‌ایست که در حاشیه آن تعلیقات و تصحیحاتی نگاشته شده است. این نسخه به‌خط سلطان حسین محمدی در مشهد به سال ۹۶۰ق نگاشته شده و از نسخه‌ای که آقا بزرگ تهرانی آن را قدیمی‌تر می‌داند، قدمت بیشتری دارد.
- نسخه ج: نسخه‌ای است که در کتابخانه آیت‌الله بروجردی در مسجد اعظم قم نگهداری می‌شود. تاریخ کتابت این نسخه به قرن ۸ یا ۹ هجری قمری بازمی‌گردد.[۷]
ترجمه، تحقیق و چاپ
ترجمه این اثر توسط محمدعلی کوشا به سال ۱۳۷۴ش صورت پذیرفت.
این کتاب، توسط مدرسة الامام المهدی(عج) در قم مورد تحقیق قرار گرفته و در سال ۱۴۰۷ق منتشر شده است. در پایان این نسخه، فهرستی از اعلام و راویان و کنیه‌های موجود در کتاب ارائه شده است.
پانویس
منابع
- شهید اول، محمد بن مکی، الأربعون حدیثا، قم، مدرسه امام مهدی، ۱۴۰۷ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، چهل حدیث، ترجمه محمد علی کوشا، قم، نهاوندی، ۱۳۷۴ش.