فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها
M.hasanzadeh (بحث | مشارکت‌ها) افزودن لینک |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{درباره ۲|'''فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه'''|آشنایی با حضرت فاطمه،|حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|}} | {{درباره ۲|'''فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه'''|آشنایی با حضرت فاطمه،|حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|}} | ||
[[پرونده:قطعه خوشنویسی تفاحة الفردوس.jpg|بندانگشتی|293x293px|قطعه خوشنویسی: تُفّاحَةُ الْفِرْدَوس (ترجمه: سیب بهشتی) یکی از القاب [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]]؛ به‌خط دیوانی، اثر عدنان.]] | [[پرونده:قطعه خوشنویسی تفاحة الفردوس.jpg|بندانگشتی|293x293px|قطعه خوشنویسی: تُفّاحَةُ الْفِرْدَوس (ترجمه: سیب بهشتی) یکی از القاب [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]]؛ به‌خط دیوانی، اثر عدنان.]] | ||
'''فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س)''' مجموعه لقب‌ها و کنیه‌هایی است که در [[حدیث|روایات]] و [[زیارت‌نامه|زیارت‌نامه‌ها]]، برای اشاره به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] استفاده شده است. [[زهراء]]، [[بتول]]، [[سیدة نساء العالمین]] و [[کوثر]] از القاب و [[ام ابیها|اُمُّ اَبیها]] کنیه مشهور او است. | '''فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س)''' مجموعه لقب‌ها و کنیه‌هایی است که در [[حدیث|روایات]] و [[زیارت‌نامه|زیارت‌نامه‌ها]]، برای اشاره به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] استفاده شده است. [[زهرا (لقب)|زهراء]]، [[بتول]]، [[سیدة نساء العالمین]] و [[کوثر]] از القاب و [[ام ابیها|اُمُّ اَبیها]] کنیه مشهور او است. | ||
== نام‌ها== | ==نام‌ها== | ||
فاطمه (از ریشه فطم) به معنای جدا کردن و بریدن چیزی از چیز دیگر است و در روایات چند وجه برای نامیدن [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] به این اسم گفته شده است. {{یاد|از جمله در حدیثی از پیامبر(ص) آمده است: «خدا او را فاطمه نامیده زیرا او و دوستدارانش (و در روایت دیگر: شیعیانش) را از آتش بریده و بازداشته است.» از امام صادق(ع) نیز نقل شده است: «او فاطمه نامیده شد زیرا از شر و بدی بازداشته شده است.»ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۳۰؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۳۹.}} از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] روایت شده است: | فاطمه (از ریشه فطم) به معنای جدا کردن و بریدن چیزی از چیز دیگر است و در روایات چند وجه برای نامیدن [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] به این اسم گفته شده است. {{یاد|از جمله در حدیثی از پیامبر(ص) آمده است: «خدا او را فاطمه نامیده زیرا او و دوستدارانش (و در روایت دیگر: شیعیانش) را از آتش بریده و بازداشته است.» از امام صادق(ع) نیز نقل شده است: «او فاطمه نامیده شد زیرا از شر و بدی بازداشته شده است.»ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۳۰؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۳۹.}} از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] روایت شده است: | ||
«فاطمه(س) در نزد [[خدا|خداوند]] ۹ اسم دارد: فاطمه، صدّیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدَّثه و | «فاطمه(س) در نزد [[خدا|خداوند]] ۹ اسم دارد: فاطمه، صدّیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدَّثه و [[زهرا (لقب)|زهراء]]»<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۳، ص۱۰.</ref> به نظر می‌رسد مراد از نام در این روایت، اعم از نام و لقب باشد. | ||
به نظر می‌رسد مراد از نام در این روایت، اعم از نام و لقب باشد. | |||
==کنیه‌ها== | ==کنیه‌ها== | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۱: | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center; background-color:#F5F5DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto " | {| class="wikitable" style="text-align: center; background-color:#F5F5DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto " | ||
|- | |- | ||
|ام الحسن|| ام الحسین||ام المحسن||ام الائمه|| [[ام ابیها]] | |ام الحسن||ام الحسین||ام المحسن||ام الائمه||[[ام ابیها]] | ||
|} | |} | ||
== القاب== | ==القاب== | ||
در منابع حدیثی و زیارات، القاب متعددی برای حضرت فاطمه(س) شمرده شده است:<ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.</ref> | در منابع حدیثی و زیارات، القاب متعددی برای حضرت فاطمه(س) شمرده شده است:<ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.</ref> | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center; background-color:#F5F5DC; width:60%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto " | {| class="wikitable" style="text-align: center; background-color:#F5F5DC; width:60%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto " | ||
|- | |- | ||
! شماره !! لقب !! معنا | !شماره!!لقب!!معنا | ||
|- | |- | ||
| ۱||زَهراء|| درخشان و نورانی | |۱||زَهراء||درخشان و نورانی | ||
|- | |- | ||
| ۲||عَذراء|| پاکدامن | |۲||عَذراء||پاکدامن | ||
|- | |- | ||
| ۳||معصومَه|| مصون از گناه | |۳||معصومَه||مصون از گناه | ||
|- | |- | ||
| ۴||حَوراء إنسیّه|| حوریه‌ای به صورت انسان | |۴||حَوراء إنسیّه||حوریه‌ای به صورت انسان | ||
|- | |- | ||
| ۵||حُرَّه|| آزاد | |۵||حُرَّه||آزاد | ||
|- | |- | ||
| ۶||مُبارَکه|| [[برکت|پربرکت]] | |۶||مُبارَکه||[[برکت|پربرکت]] | ||
|- | |- | ||
| ۷||[[بتول|بَتُول]]|| جدا و ممتاز از دیگران، {{سخ}}بریده از مردم و متوجه به سوی [[خدا]]،{{سخ}} زنی که عادت ماهیانه نبیند<ref group="یادداشت"> از [[پیامبر(ص)]] پرسیدند معنای بتول، که درباره مریم و فاطمه به کار می‌رود، چیست؟ فرمود: زنی است که هرگز عادت ماهیانه ندیده است.(اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۳۹؛ نیز ببینید: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۳۰)</ref> | |۷||[[بتول|بَتُول]]||جدا و ممتاز از دیگران، {{سخ}}بریده از مردم و متوجه به سوی [[خدا]]،{{سخ}} زنی که عادت ماهیانه نبیند<ref group="یادداشت"> از [[پیامبر(ص)]] پرسیدند معنای بتول، که درباره مریم و فاطمه به کار می‌رود، چیست؟ فرمود: زنی است که هرگز عادت ماهیانه ندیده است.(اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۳۹؛ نیز ببینید: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۳۰)</ref> | ||
|- | |- | ||
| ۸||طاهِرَه|| پاک | |۸||طاهِرَه||پاک | ||
|- | |- | ||
| ۹||حَصَان|| پاکدامن ، زن پارسا و با عفت | |۹||حَصَان||پاکدامن ، زن پارسا و با عفت | ||
|- | |- | ||
| ۱۰||زََکیَّه|| پاکیزه (از زشتی‌های اخلاقی) | |۱۰||زََکیَّه||پاکیزه (از زشتی‌های اخلاقی) | ||
|- | |- | ||
| ۱۱||مَریم کُبری|| مریم بزرگ | |۱۱||مَریم کُبری||مریم بزرگ | ||
|- | |- | ||
| ۱۲||راضیَه|| خشنود (به تقدیر الهی) | |۱۲||راضیَه||خشنود (به تقدیر الهی) | ||
|- | |- | ||
| ۱۳||صِدّیقَه|| بسیار راستگو | |۱۳||صِدّیقَه||بسیار راستگو | ||
|- | |- | ||
| ۱۴||مَرضیَّه|| کسی که خدا از او راضی و خشنود است | |۱۴||مَرضیَّه||کسی که خدا از او راضی و خشنود است | ||
|- | |- | ||
| ۱۵||نوریَّه|| نورانی | |۱۵||نوریَّه||نورانی | ||
|- | |- | ||
| ۱۶||رَضیَّه|| مورد رضایت و خشنودی | |۱۶||رَضیَّه||مورد رضایت و خشنودی | ||
|- | |- | ||
| ۱۷||سَماویَّه|| بانوی آسمانی | |۱۷||سَماویَّه||بانوی آسمانی | ||
|- | |- | ||
| ۱۸||[[سیدة نساء العالمین|سَیدة نِساء العالَمین]]|| سرور زنان جهان | |۱۸||[[سیدة نساء العالمین|سَیدة نِساء العالَمین]]||سرور زنان جهان | ||
|- | |- | ||
| ۱۹||حانیَه|| بسیار مهربان | |۱۹||حانیَه||بسیار مهربان | ||
|- | |- | ||
| ۲۰||مَنصورَه|| یاری شده | |۲۰||مَنصورَه||یاری شده | ||
|- | |- | ||
| ۲۱||مُحَدَّثَه|| کسی که فرشتگان با او سخن گویند | |۲۱||مُحَدَّثَه||کسی که فرشتگان با او سخن گویند | ||
|- | |- | ||
| ۲۲||زاهِدَه|| پارسا | |۲۲||زاهِدَه||پارسا | ||
|- | |- | ||
| ۲۳||طَیّبَه|| نیک، زلال، پاک | |۲۳||طَیّبَه||نیک، زلال، پاک | ||
|- | |- | ||
|۲۴||[[ام ابیها|اُمّ اَبیها]]|| مادر پدرش<ref group="یادداشت">ام ابیها به لحاظ قواعد زبان عربی، کنیه است ولی با توجه به معنای آن می‌تواند جزو القاب به شمار آید.</ref> | |۲۴||[[ام ابیها|اُمّ اَبیها]]||مادر پدرش<ref group="یادداشت">ام ابیها به لحاظ قواعد زبان عربی، کنیه است ولی با توجه به معنای آن می‌تواند جزو القاب به شمار آید.</ref> | ||
|- | |- | ||
| ۲۵||تَقیَّه|| پرهیزکار | |۲۵||تَقیَّه||پرهیزکار | ||
|- | |- | ||
|۲۶||بَرَّه|| نیکوکار | |۲۶||بَرَّه||نیکوکار | ||
|- | |- | ||
|۲۷||مُطَهَّرَه||پاک | |۲۷||مُطَهَّرَه||پاک | ||
|- | |- | ||
|۲۸||شَهیدَه|| [[شهادت حضرت فاطمه(س)|بانوی شهید]] | |۲۸||شَهیدَه||[[شهادت حضرت فاطمه(س)|بانوی شهید]] | ||
|- | |- | ||
|۲۹||صادِقَه|| راستگو | |۲۹||صادِقَه||راستگو | ||
|- | |- | ||
|۳۰||رَشیدَه||فهمیده و خردمند | |۳۰||رَشیدَه||فهمیده و خردمند | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۶: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
نسخهٔ ۱۹ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۴۳
این مقاله دربارهٔ فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه است. برای آشنایی با حضرت فاطمه، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را ببینید.
فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س) مجموعه لقب‌ها و کنیه‌هایی است که در روایات و زیارت‌نامه‌ها، برای اشاره به حضرت فاطمه(س) استفاده شده است. زهراء، بتول، سیدة نساء العالمین و کوثر از القاب و اُمُّ اَبیها کنیه مشهور او است.
نام‌ها
فاطمه (از ریشه فطم) به معنای جدا کردن و بریدن چیزی از چیز دیگر است و در روایات چند وجه برای نامیدن حضرت فاطمه(س) به این اسم گفته شده است. [یادداشت ۱] از امام صادق(ع) روایت شده است: «فاطمه(س) در نزد خداوند ۹ اسم دارد: فاطمه، صدّیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدَّثه و زهراء»[۱] به نظر می‌رسد مراد از نام در این روایت، اعم از نام و لقب باشد.
کنیه‌ها
مناقب ابن شهرآشوب چند کنیه برای حضرت فاطمه(س) ذکر کرده است:[۲]
| ام الحسن | ام الحسین | ام المحسن | ام الائمه | ام ابیها |
القاب
در منابع حدیثی و زیارات، القاب متعددی برای حضرت فاطمه(س) شمرده شده است:[۳]
| شماره | لقب | معنا |
|---|---|---|
| ۱ | زَهراء | درخشان و نورانی |
| ۲ | عَذراء | پاکدامن |
| ۳ | معصومَه | مصون از گناه |
| ۴ | حَوراء إنسیّه | حوریه‌ای به صورت انسان |
| ۵ | حُرَّه | آزاد |
| ۶ | مُبارَکه | پربرکت |
| ۷ | بَتُول | جدا و ممتاز از دیگران، بریده از مردم و متوجه به سوی خدا، زنی که عادت ماهیانه نبیند[یادداشت ۲] |
| ۸ | طاهِرَه | پاک |
| ۹ | حَصَان | پاکدامن ، زن پارسا و با عفت |
| ۱۰ | زََکیَّه | پاکیزه (از زشتی‌های اخلاقی) |
| ۱۱ | مَریم کُبری | مریم بزرگ |
| ۱۲ | راضیَه | خشنود (به تقدیر الهی) |
| ۱۳ | صِدّیقَه | بسیار راستگو |
| ۱۴ | مَرضیَّه | کسی که خدا از او راضی و خشنود است |
| ۱۵ | نوریَّه | نورانی |
| ۱۶ | رَضیَّه | مورد رضایت و خشنودی |
| ۱۷ | سَماویَّه | بانوی آسمانی |
| ۱۸ | سَیدة نِساء العالَمین | سرور زنان جهان |
| ۱۹ | حانیَه | بسیار مهربان |
| ۲۰ | مَنصورَه | یاری شده |
| ۲۱ | مُحَدَّثَه | کسی که فرشتگان با او سخن گویند |
| ۲۲ | زاهِدَه | پارسا |
| ۲۳ | طَیّبَه | نیک، زلال، پاک |
| ۲۴ | اُمّ اَبیها | مادر پدرش[یادداشت ۳] |
| ۲۵ | تَقیَّه | پرهیزکار |
| ۲۶ | بَرَّه | نیکوکار |
| ۲۷ | مُطَهَّرَه | پاک |
| ۲۸ | شَهیدَه | بانوی شهید |
| ۲۹ | صادِقَه | راستگو |
| ۳۰ | رَشیدَه | فهمیده و خردمند |
| ۳۱ | فاضِلَه | با فضیلت |
| ۳۲ | نَقیَّه | خالص و ناب |
| ۳۳ | عَلیمَه | دانا |
| ۳۴ | مَهدیَّه | هدایت‌یافته |
| ۳۵ | صَفیَّه | صاف و خالص |
| ۳۶ | عابدَه | عبادت‌کننده |
| ۳۷ | مُتَهَجِّدَه | شب‌زنده‌دار |
| ۳۸ | قانِتَه | پیوسته در حال اطاعت از خدا |
در برخی منابع متاخر القاب دیگری نیز برای حضرت فاطمه(س) ذکر شده است از جمله: سیدة، مصلّیة، قائمة، شاهدة، صائمة، ولیة، زاکیة، سلیمة، حلیمة، حبیبة، جمیلة، حفیفة، صالحة، مصلحة، صبیحة، محمدة، نصیبة، مجیبة، شریفة، مکرمة، عالمة، فاتحة، مُنعِمة، داعیة، معلمة، شافعة، مشفقة، جاهدة، ناصحة، مجتهدة، راقیة، ناصیة، حاضرة، وافیة.[۴] کوثر نیز یکی دیگر از القاب حضرت زهرا است که از سوره کوثر گرفته شده است.[۵] احمد رحمانی همدانی (زاده ۱۳۱۴ش) در کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی از کتاب «زینب الکبری» نقدی، «خصائص الزینبیة» جزائری، دیوان «الأنوار القدسیة» محمدحسین غروی اصفهانی و «عقیلة الوحی» سید عبدالحسین شرف‌الدین، ۴۹ لقب برای حضرت فاطمه(س) نقل کرده است.[۶]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۳، ص۱۰.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.
- ↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری، ۱۴۲۸ق، ج۱۸، ص۳۴۶ به نقل از محمد الامین، الفاطمیة فی ذکر أسماء فاطمة علیهاالسّلام.
- ↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۲۵.
- ↑ رحمانی همدانی، فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی(ص)، ۱۳۷۸ش، ۶۳۶-۶۳۷.
یادداشت
- ↑ از جمله در حدیثی از پیامبر(ص) آمده است: «خدا او را فاطمه نامیده زیرا او و دوستدارانش (و در روایت دیگر: شیعیانش) را از آتش بریده و بازداشته است.» از امام صادق(ع) نیز نقل شده است: «او فاطمه نامیده شد زیرا از شر و بدی بازداشته شده است.»ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۳۰؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۳۹.
- ↑ از پیامبر(ص) پرسیدند معنای بتول، که درباره مریم و فاطمه به کار می‌رود، چیست؟ فرمود: زنی است که هرگز عادت ماهیانه ندیده است.(اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۳۹؛ نیز ببینید: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۳۰)
- ↑ ام ابیها به لحاظ قواعد زبان عربی، کنیه است ولی با توجه به معنای آن می‌تواند جزو القاب به شمار آید.
منابع
- ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، المناقب، قم، نشر علامه، ۱۳۷۹ق.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، قم، رضی، ۱۴۲۱ق.
- انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء سلام الله علیها، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق.
- رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهراء سلام الله علیها بهجة قلب المصطفی صلی الله علیه و آله، تهران، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، ۱۳۷۸ش.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، قبال الاعمال، تحقیق حسین الاعلمی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.