پرش به محتوا

هیئت تحریر الشام

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از هیئت تحریر شام)
پرچم هیئت تحریر الشام
پرچم هیئت تحریر الشام
اطلاعات کلی
مؤسسابوجابر الشیخ
سال تأسیس۲۰۱۶م
گرایشحنفی‌مذهب
گستره جغرافیاییسوریه
فعالیت‌های مهمحملات علیه شیعیان، ساقط کردن حکومت بشار اسد
اطلاعات دینی
از شاخه‌هایتکفیری
رهبر/امام کنونیابومحمد الجولانی
رهبران/امامانابوجابر الشیخ


هیئت تَحرِیر الشام (HTS) گروهی سُنّی‌مذهب است که در سال ۲۰۲۴م موفق به سرنگونی حکومت بشار اسد شد و کنترل سوریه را به‌دست گرفت. این گروه در شیوه حکومت‌داری خود از الگوی طالبان پیروی می‌کند. پس از تسلط تحریر الشام بر سوریه، نگرانی‌ها درباره نقض حقوق اقلیت‌های دینی در این کشور افزایش یافته است.

تحریر الشام در سال ۲۰۱۶م با هدف سرنگونی حکومت اسد و از ادغام چندین گروه جهادی شکل گرفت. این گروه در کشتار دروزی‌ها و علویان، بمباران مناطق شیعه‌نشین و اجبار شیعیان به ترک خانه‌هایشان نقش داشته است؛ بنابراین به ارتکاب نقض حقوق بشر و جنایت جنگی علیه مردم سوریه، به‌ویژه شیعیان، متهم شده است.

این گروه از سوی کشورهایی همچون آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود؛ با این حال، گزارش‌هایی از حمایت‌های تسلیحاتی و آموزشی برخی کشورها از جمله آمریکا، ترکیه و اوکراین از این گروه منتشر شده است.

هویت و اهداف

هیئت تحریر الشام با نام اختصاری «HTS» و عنوان «تحریر شام» نیز شناخته می‌شود.[۱] این سازمان سیاسی و نظامی، با گرایش اسلام‌گرایی سُنّی،[۲] از مذهب حنفی پیروی می‌کند و در سوریه به‌عنوان گروهی افراطی توصیف شده است.[۳]

با وجود جدایی رسمی از القاعده، این گروه همچنان ارتباط خود با این شبکه را حفظ کرده و در شیوه حکومت‌داری از الگوی طالبان تبعیت می‌کند.[۴] هرچند HTS تلاش کرده از انتساب مستقیم به القاعده فاصله بگیرد، اما بنا بر تحلیل کارشناسان، این سازمان همواره در راستای اهداف و سیاست‌های القاعده در منطقه فعالیت کرده است.[۵]

اهداف

در اعلامیه تأسیس هیئت تحریر الشام، این سازمان به‌عنوان نهادی مستقل و بدون وابستگی به گروه‌هایی نظیر القاعده معرفی شد. «ابوجابر الشیخ»، رهبر این گروه، اهداف تشکیل HTS را «حفاظت از دستاوردهای انقلاب و مناطق آزادشده»، ایجاد اتحاد میان گروه‌های جهادی، سرنگونی حکومت بشار اسد[۶] و اخراج نیروهای ایرانی موسوم به مدافعان حرم از خاک سوریه عنوان کرد.[۷]

در همین اعلامیه هشدار داده شده بود که در صورت شکست این گروه در برابر حزب‌الله لبنان، نیروهای ایرانی و روسی، شیعیان بر منطقه تسلط خواهند یافت. ابوجابر الشیخ در سخنرانی خود تلاش کرد با بهره‌گیری از اختلافات مذهبی میان شیعه و اهل‌سنت، مخاطبان سنی‌مذهب را به پیوستن به جبهه تحریر الشام ترغیب کند.[۸]

دیدگاه مذهبی

به گزارش منابع خبری، هیئت تحریر الشام از زمان تأسیس تا سال ۲۰۲۴م دچار تحولات داخلی قابل‌توجهی شد. این گروه که در آغاز بر اصول سَلَفی تأکید داشت، به‌تدریج رویکردی محلی‌تر و عمل‌گرایانه‌تر اتخاذ کرد. در نتیجه، حملات مستقیم به اقلیت‌های مذهبی در سوریه کاهش یافت؛ اما در عین حال، شیعیان، علویان و دیگر اقلیت‌ها همچنان به دلیل دیدگاه‌های سیاسی و مذهبی خود، هدف تعرض این گروه قرار می‌گرفتند. تحریر الشام با تأکید بر همزیستی دینی و پرهیز از تکفیر بی‌رویه، تلاش دارد زمینه‌ای برای پذیرش اجتماعی در سوریه فراهم کند.[۹]

در همین راستا، «دانشکده شریعت اِدْلِب» که تحت مدیریت تحریر الشام فعالیت می‌کند، با تدریس مذهب شافعی در کنار آموزه‌های سلفی، در جهت کاهش شکاف‌های مذهبی گام برداشت. انتخاب مکتب شافعی—که در سوریه رواج بیشتری دارد—به‌جای حنبلی، از سوی HTS به‌عنوان راهبردی اجتماعی و سیاسی تلقی شده است.[۱۰]

تاریخچه

تصویر محمد الجولانی، رهبر تحریرالشام

تاریخچه شکل‌گیری هیئت تحریر الشام به تحولات گروه‌های جهادی در سوریه و عراق بازمی‌گردد. پس از ظهور داعش در سال ۲۰۱۳م به‌عنوان یکی از شاخه‌های القاعده در عراق، ابوبکر بغدادی رهبری آن را برعهده گرفت و با انتقال گروه‌هایی مانند جبهه النصره به سوریه، بیعت خود با القاعده را لغو کرد.[۱۱] این اقدامات زمینه‌ساز تشکیل گروه‌هایی همچون «جبهه فتح الشام» و «احرار الشام» شد.[۱۲]

در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷، گروه احرار الشام به‌دلیل اختلافات داخلی به چند جناح تقسیم شد. در همین مقطع، تحریر الشام با ادغام چندین گروه جهادی، از جمله جبهة النصره، شکل گرفت.[۱۳] رهبری این سازمان ابتدا به «ابوجابر الشیخ»، روحانی احرار الشام، واگذار شد و فرماندهی نظامی آن نیز به ابومحمد الجولانی رسید.[۱۴] اما در تاریخ ۱ اکتبر ۲۰۱۷م، ابوجابر الشیخ از مقام رهبری استعفا داد و ابومحمد جولانی جایگزین او شد.[۱۵]

از سال ۲۰۱۹م، درگیری‌های گسترده‌ای میان نیروهای دولتی سوریه و HTS رخ داد که موجب ضعف نسبی این گروه شد.[۱۶] با این حال، HTS تا سال ۲۰۲۰م موفق شد حدود ۹۰ درصد از استان اِدلِب و نواحی اطراف آن را به کنترل خود درآورد،[۱۷] و بین ۱۲ تا ۱۵ هزار نیرو، عمدتاً از جنگجویان سوری و سایر گروه‌های شورشی، جذب کند.[۱۸]

در سال ۲۰۲۴م، این گروه با گسترش مناطق تحت تسلط، توانست شهرهای حلب، حماة و نهایتاً دمشق را تصرف کند. فقط ۱۱ روز پس از آغاز حملات، حکومت بشار اسد سرنگون شد و HTS کنترل پایتخت را به‌دست گرفت.[۱۹]

برخورداری از حمایت کشورهای خارجی

به گزارش خبرگزاری سی‌بی‌سی، ایالات متحدهٔ آمریکا در جریان جنگ داخلی سوریه به گروه‌های مخالف سوری، از جمله جبهه النصره و شاخهٔ زیرمجموعهٔ آن، تحریر الشام، کمک‌های تسلیحاتی ارائه کرده است.[۲۰] بسیاری از رسانه‌ها بر این باورند که با وجود تروریستی اعلام شدن هیئت تحریر الشام از سوی ترکیه،[۲۱] این کشور در تجهیز و تسلیح این سازمان نقش داشته است.[۲۲] همچنین گزارش‌هایی منتشر شده که از آموزش‌های نظامی و تسلیحاتی توسط ارتش اوکراین به این سازمان حکایت دارد.[۲۳]

عملیات‌های تروریستی

تحریر الشام به ارتکاب عملیات‌های تروریستی، نقض حقوق بشر و جنایت‌های جنگی متهم شده است. این اتهامات شامل تخریب اماکن مذهبی باستانی، اجبار به تغییر مذهب، انجام حملات انتحاری، قتل،[۲۴] بازداشت‌های غیرقانونی، آدم‌ربایی، باج‌خواهی، اخاذی، ترور و شکنجهٔ غیرنظامیان می‌شود.[۲۵] طبق گزارش‌ها، تا س ال ۲۰۲۱م، این سازمان مسئول مستقیم کشته‌شدن ۵۰۵ غیرنظامی، از جمله ۷۱ کودک و ۷۷ زن بوده است.[۲۶]

از دیگر اقدامات منتسب به تحریر الشام، می‌توان به کشتار ۲۵ دروزی‌مذهب در منطقهٔ اِدلب،[۲۷] قتل‌عام ۴۰ مرد علوی‌مذهب در روستای العَزیزیه،[۲۸] بمباران و محاصرهٔ دو شهرک شیعه‌نشین نُبُل و الزهراء،[۲۹] و همچنین اجبار اهالی شیعه‌مذهب برخی مناطق به ترک منازلشان اشاره کرد.[۳۰]

کشورهای مختلف از جمله انگلیس،[۳۱] کانادا،[۳۲] ایالات متحدهٔ آمریکا،[۳۳] ترکیه،[۳۴] نیوزلند،[۳۵] استرالیا،[۳۶] کشورهای عضو اتحادیه اروپا،[۳۷] روسیه،[۳۸] اندونزی،[۳۹] ژاپن،[۴۰] و سازمان ملل متحد، تحریر الشام را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند.[۴۱]

وضعیت حقوق اقلیت‌ها در سوریه پس از قدرت‌گیری تحریر الشام

پس از به قدرت رسیدن تحریر الشام، نگرانی‌ها دربارهٔ نقض حقوق اقلیت‌های دینی، به‌ویژه شیعیان و علویان، افزایش چشم‌گیری یافت.[۴۲] برخی گزارش‌ها از وقوع اعدام‌های میدانی علویان و تهدید شیعیان توسط اعضای این گروه حکایت دارد.[۴۳] با این حال، مقامات تحریر الشام در اظهارات رسمی خود بارها بر احترام به حقوق اقلیت‌های دینی تأکید کرده‌اند و اجازه داده‌اند برخی مراکز شیعی، از جمله حرم حضرت زینب(س)، همچنان به فعالیت خود ادامه دهند. همچنین گزارش شده که شماری از شیعیان توانسته‌اند به روستاهای خود بازگردند.[۴۴]

سید عبدالله نظام، رهبر شیعیان سوریه، در واکنش به حملات برخی گروه‌های معارض به مراکز مذهبی شیعیان، وضعیت را بحرانی توصیف کرده است. وی با اشاره به تعدد گروه‌های مسلح و فقدان تعهد آن‌ها به تضمین‌های پیشین، گفته است: «هیچ چیز تضمین‌شده‌ای برای شیعیان وجود ندارد».[۴۵] همچنین بنا بر گزارش‌ها، پس از سقوط حکومت بشار اسد، بخش قابل‌توجهی از جامعهٔ شیعهٔ سوریه، این کشور را به مقصد لبنان ترک کرده‌اند.[۴۶]

پانویس

  1. ↑ “Hay’at Tahrir al Sham leader calls for ‘unity’ in Syrian insurgency”, longwar journal؛ “Amendments to the Terrorist Designations of al-Nusrah Front”, state.gov.
  2. ↑ “Anti-government armed groups”, EUAA.
  3. ↑ «طالبان و هیئت تحریر شام؛ «شباهت‌ها و تفاوت‌ها»»، شفقنا.
  4. ↑ “Al Qaeda and allies announce ‘new entity’ in Syria”, longwar journal.
  5. ↑ Palacios, “Hayat Tahrir al-Sham’s Top-Down Disassociation from al-Qaeda in Syria”, Terrorism Monitor.
  6. ↑ “Hay’at Tahrir al Sham leader calls for ‘unity’ in Syrian insurgency”, longwar journal.
  7. ↑ “Anti-government armed groups”, EUAA.
  8. ↑ “Hay’at Tahrir al Sham leader calls for ‘unity’ in Syrian insurgency”, longwar journal.
  9. ↑ Drevon, Haenni, How Global Jihad Relocalises and Where it Leads, 11–12.
  10. ↑ Drevon, Haenni, How Global Jihad Relocalises and Where it Leads, 13–15.
  11. ↑ Dyer, “Syria's al-Qaeda affiliate escapes from Canada's terror list”, cbc.
  12. ↑ “Hay’at Tahrir al Sham leader calls for ‘unity’ in Syrian insurgency”, longwar journal.
  13. ↑ «Al Qaeda and allies announce ‘new entity’ in Syria»
  14. ↑ “Hay’at Tahrir al Sham leader calls for ‘unity’ in Syrian insurgency”, longwar journal.
  15. ↑ «الجولانی قائداً مؤقتاً لهیئة "تحریر الشام"»، هاف بوست عربی.
  16. ↑ “Anti-government armed groups”, EUAA.
  17. ↑ “Anti-government armed groups”, EUAA.
  18. ↑ “Hay’at Tahrir al-Sham”, Australian National Security.
  19. ↑ «دمشق، پایتخت سوریه سقوط کرد و به دست مخالفان مسلح افتاد»، یورونیوز.
  20. ↑ Dyer, “Syria's al-Qaeda affiliate escapes from Canada's terror list”, cbc.
  21. ↑ “Turkey designates Syria's Tahrir al-Sham as terrorist group”, reuters.
  22. ↑ «قدرت‌نمایی تکنولوژیک هیئت تحریر الشام؛ از پهپادهای انتحاری تا موشک‌های هدایت‌شونده»، خبرگزاری عصرایران.
  23. ↑ “Ukrainian Instructors Arrive in Idlib to Train Terrorists to Make Drones - Syrian Source”, sputnik globe.
  24. ↑ Dyer, “Syria's al-Qaeda affiliate escapes from Canada's terror list”, cbc.
  25. ↑ “Anti-government armed groups”, EUAA.
  26. ↑ «خشونت‌های هیئت تحریر الشام ادامه دارد»، شفقنا.
  27. ↑ «تروریست یا مبارز؛ جولانی کیست و تحریرالشام چه کسانی هستند؟»، خبرگزاری همشهری.
  28. ↑ «جنایت تروریست‌های سوریه در یک روستای علوی‌نشین»، خبرگزاری تسنیم.
  29. ↑ «حملات تروریست‌های تحریرالشام به شهرک‌های نبل و الزهرا سوریه»، خبرگزاری تسنیم.
  30. ↑ Hardan, “Syrian jihadi leader courts Druze community in Idlib”, al-monitor؛ «جولان «جولانی‌ها» در دمشق؛ زینبیه در دست شورشیان به جای طرفداران ایران و حزب‌الله»، یورونیوز.
  31. ↑ “Proscribed terrorist groups or organisations”, GOV.UK.
  32. ↑ Dyer, “Syria's al-Qaeda affiliate escapes from Canada's terror list”, cbc.
  33. ↑ “Amendments to the Terrorist Designations of al-Nusrah Front”, state.gov.
  34. ↑ “Turkey designates Syria's Tahrir al-Sham as terrorist group”, reuters.
  35. ↑ “Designated individuals and organisations”, police.govt.nz.
  36. ↑ “Hay’at Tahrir al-Sham”, Australian National Security.
  37. ↑ “Interactive Dialogue with the Commission of Inquiry on the Syrian Arab Republic”, European External Action Service یا EEAS.
  38. ↑ «"Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими:: Федеральная Служба Безопасности» , fsb.ru.
  39. ↑ “DAFTAR TERDUGA TERORIS DAN ORGANISASI TERORIS No. DTTOT”, Pusat Pelaporan dan Analisis Transaksi Keuangan.
  40. ↑ “国際テロリスト財産凍結法第３条に基づき公告された国際テロリスト”, npa.go.jp.
  41. ↑ “Briefing Security Council on Syria”, press.un.
  42. ↑ «جولان «جولانی‌ها» در دمشق؛ زینبیه در دست شورشیان به‌جای طرفداران ایران و حزب‌الله»، یورونیوز.
  43. ↑ «ویدئوهایی از اعدام‌های میدانی در سوریه توسط گروه تحریر الشام»، شبکه العالم.
  44. ↑ «جولان «جولانی‌ها» در دمشق؛ زینبیه در دست شورشیان به جای طرفداران ایران و حزب‌الله»، یورونیوز.
  45. ↑ «رئیس شورای علمای مکتب اهل بیت(ع) سوریه: با رفتارهای برخی عناصر، هیچ چیزی تضمین‌شده برای شیعیان نیست» خبرگزاری ابنا.
  46. ↑ «ترس و امید شیعیان از زندگی تحت لوای حاکمان جدید سوریه؛ بر علویان چه می‌گذرد؟»، یورونیوز.

منابع

/ جان و مال و مقدسات شیعیان سوریه در امان است]» خبرگزاری ابنا، ۱۹ آذر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.

"Syria's al-Qaeda affiliate escapes from Canada's terror list", cbc.ca, data: 14 May 2017, Visited in ۶ ژانویه ۲۰۲۵

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=هیئت_تحریر_الشام&oldid=1444532»