حاج مرزوق
 تصویری از حاج مرزوق در میانسالی | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | محمد مرزوق عربحائری |
| لقب | حاج مرزوق |
| تاریخ درگذشت | ۱۷ تیر ۱۳۲۹ش |
| شهر درگذشت | تهران |
| کشور درگذشت | ایران |
| آرامگاه | قبرستان نو |
| فرزندان | چهار فرزند (۳ دختر و ۱ پسر) |
| مذهب | شیعه دوازدهامامی |
| پیشه | مداح، شاعر |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| شاگردان | اکبر ناظم شاهحسین بهاری محمد علامه محمدعلی اسلامی |
محمد مَرزوق عربحائری، (درگذشت: ۱۳۲۹ش) معروف به حاجمرزوق از عالمان دینی اهل کربلا و از پیشگامان تحول در آیینهای عزاداری در ایران بود. او در سال ۱۲۷۰ش به ایران آمد و با انتقال سبکهای سنتی سینهزنی به تهران، تأثیری ماندگار بر فرهنگ عزاداری گذاشت.
زندگینامه
محمد مرزوق عربحائری، مشهور به حاجمرزوق[۱] از طلاب علوم دینیِ اهل کربلا بود.[۲] پس از تأسیس هیئت بَزّازهای تهران، احمد ناظم در سفری به کربلا با حاجمرزوق آشنا شد و از او دعوت به حضور در تهران کرد، اما این دعوت نخست پذیرفته نشد.[۳] دومین دعوت از سوی هیئت بنیفاطمه در سال ۱۲۷۰ش موجب سفر او به تهران شد.[۴] او تحصیلات دینی خود را در تهران آغاز کرد و مدتی لباس روحانیت به تن داشت، اما از سال ۱۳۱۰ش عمامه را کنار گذاشت.[۵]
حاجمرزوق ۱۷ تیر سال ۱۳۲۹ش در تهران درگذشت[۷] و پس از تشییع جنازه، در ری به قم منتقل شد[۸] و در قبرستان نو دفن شد.[۹] از او روایتهای معنوی و کرامات بسیاری نقل شده و پس از درگذشت نیز برخی از جایگاه معنوی او در برزخ خبر دادهاند.[۱۰]
تأثیر بر مداحی و عزاداری ایران
حضور حاجمرزوق در ایران موجب رواج سبک جدیدی از سینهزنی در تهران شد. شیوههای نوین او در سینهزنی، بعدها توسط شاگردانی چون شاهحسین بهاری و اکبر ناظم ادامه یافت. پیش از او، عزاداریهای تهران به سبک سهضرب و بدون وقفه برگزار میشد.[۱۱]
حاجمرزوق نوع سینهزنی «واحد»، «دمِ سرپا» و «زمینهخوانی» را در هیئتها رایج کرد. او همچنین تلاش داشت تا لباسی مشابه لباس خود را برای مداحان رایج سازد، اما در این کار موفق نبود. لباس او شامل کت بدون لبه، عبایی بر دوش و فینهای مصری بر سر با پارچهای شیریرنگ (سبز برای سادات) بود.[۱۲]
به گزارش برخی منابع، حاجمرزوق سبک نوینی در آیین چهارپایه در شبهای مسلمیه در حرم عبدالعظیم حسنی ایجاد کرد و شاگردانی چون اکبر ناظم، شاهحسین بهاری، محمد علامه و محمدعلی اسلامی تربیت کرد که سبک و سنتهای او را گسترش دادند.[۱۳] گفته شده نامگذاری هر شب از دهه اول محرم به یکی از شهیدان کربلا نیز از ابداعات اوست.[۱۴] تأثیرات او سبب شده برخی او را پدر نوحهخوانی معاصر ایران لقب دهند.[۱۵]
در مورد زندگی و تأثیرگذاری او، مستندی با عنوان «حاج مرزوق» به کارگردانی بابک مینایی و با همکاری سازمان هنری رسانهای اوج ساخته شده است.[۱۶]
نمونه شعر
از جمله اشعار منسوب به حاجمرزوق:[۱۷]
پانویس
- ↑ مظاهری، «حاج مرزوق: مربیِ خارجیِ مداحیِ ایرانی»، انصافنیوز.
- ↑ «زندگینامه حاج محمد مرزوق»، سایت رسمی شورای هیئات مذهبی استان قم.
- ↑ مطهر، مستند «حاج مرزوق»، دقیقه: ۶–۸.
- ↑ «زندگینامه حاج محمد مرزوق»، سایت رسمی شورای هیئات مذهبی استان قم.
- ↑ مطهر، مستند «حاج مرزوق»، دقیقه: ۶–۸.
- ↑ «حاج مرزوق و مراسم مسلمیه»]، در پایگاه دعا و نغمههای مذهبی.
- ↑ مظاهری، «حاج مرزوق: مربیِ خارجیِ مداحیِ ایرانی»، انصافنیوز.
- ↑ مطهر، مستند «حاج مرزوق»، دقیقه: ۴۹.
- ↑ مظاهری، «حاج مرزوق: مربیِ خارجیِ مداحیِ ایرانی»، انصافنیوز.
- ↑ «زندگینامه حاج محمد مرزوق»، سایت رسمی شورای هیئات مذهبی استان قم.
- ↑ «زندگینامه حاج محمد مرزوق»، سایت رسمی شورای هیئات مذهبی استان قم.
- ↑ مظاهری، «حاج مرزوق: مربیِ خارجیِ مداحیِ ایرانی»، انصافنیوز.
- ↑ «زندگینامه حاج محمد مرزوق»، سایت رسمی شورای هیئات مذهبی استان قم.
- ↑ «روایت زندگی پدر نوحهخوانی معاصر ایران در مستند پرتره «حاج مرزوق عرب حائری»»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ مظاهری، «حاج مرزوق: مربیِ خارجیِ مداحیِ ایرانی»، انصافنیوز.
- ↑ مستند «حاج مرزوق»، دقیقه: ۶–۸.
- ↑ «حاج مرزوق عزاداری مسلمیه در شهرری را براه انداخت»، خبرگزاری ایرنا.
منابع
- «زندگینامه حاج محمد مرزوق»، سایت رسمی شورای هیئات مذهبی استان قم، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۳ش.
- «روایت زندگی پدر نوحهخوانی معاصر ایران در مستند پرتره «حاج مرزوق عرب حائری»»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۶ بهمن ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۳ش.
- «حاج مرزوق عزاداری مسلمیه در شهرری را براه انداخت»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۳ش.
- مطهر، مهدی، مستند «حاج مرزوق»، به کارگردانی بابک مینایی، ۱۳۹۵ش، نمایش داده شده در: عماریار.
- مظاهری، محمدحسام«حاج مرزوق: مربیِ خارجیِ مداحیِ ایرانی»، انصافنیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۳ش.