بلغارستان

بلغارستان

اطلاعات عمومی
نام رسمی	بلغارستان
جمعیت کل	بیش از ۷٬۳۶۴٬۵۷۰ (۲۰۱۱ میلادی)
مساحت	۱۱۰٫۹۱۲کیلومتر مربع
حکومت	جمهوری
پایتخت	صوفیه ۴۲°۴۱′ شمالی ۲۳°۱۹′ شرقی
زبان رسمی	بلغاری
اسلام
پیشینه اسلام	قرن ۱۴ میلادی
جمعیت مسلمانان	۸۹.۰۰۰ (مجمع جهانی اهل بیت ۲۰۰۸) • ۹۲۰.۰۰۰ (مرکز تحقیقات پیو ۲۰۰۹)
درصد مسلمانان	۱۰ تا ۱۲ درصد
اطلاعات شیعی
جمعیت	۱۳۸.۰۰۰ - ۹۲.۰۰۰ (مرکز تحقیقات پیو ۲۰۰۹)
درصد به جمعیت کشور	۱.۲ درصد
درصد به جمعیت مسلمانان	۱۰ تا ۱۵ درصد
پیشینه	دقیق در دست نیست.
فرق	شیعه • بکتاشی • علوی
مناطق شیعه‌نشین	رازگرد • توتارکان • سیلون

بلغارستان، از کشورهای جنوب شرقی اروپا است که در بخش شرقی منطقه بالکان قرار دارد. اسلام در قرن ۱۴ میلادی همزمان با فتوحات عثمانی در شرق اروپا، به این منطقه راه یافت. پس از سقوط دولت عثمانی، بسیاری از مسلمانان به دلیل فشارهای حکومت کمونیستی این منطقه را ترک کردند، پس از استقلال بلغارستان، مسلمانان از آزادی بیشتری برخوردار شدند و شماری از مهاجران مسلمان بلغاری به کشور خود بازگشتند.

بیش از ۱۰ تا ۱۲ درصد از جمعیت حدود ۸ میلیون نفری بلغارستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند. بیشتر مسلمانان این کشور مذهب حنفی دارند، شماری شیعه، بکتاشی و علویان نیز در شهرهای رازگرد، توتارکان و سیلون زندگی می‌کنند که جمعیت آنها کمتر از ۱۰۰،۰۰۰ تن برآورد شده است.

اطلاعات عمومی

دین در بلغارستان      مسیحیان ارتدوکس (۷۶٪)     مسلمانان (۱۰٪)     بی‌دینان (۱۲٪)     دیگر (۲٪)

بلغارستان کشوری در اروپای شرقی، و در نیمه شرقی بالکان است. مساحت آن ۹۹۴، ۱۱۰ کیلومتر مربع، حکومت آن جمهوری و پایتختش شهر صوفیه است. این کشور با رومانی، صربستان، مقدونیه، یونان و ترکیه مرز مشترک دارد و زبان رسمی آن، بلغاری است.

بلغارستان حدود ۸ میلیون نفر جمعیت دارد (۱۳۹۹ش/۲۰۲۰م). ٪۸۳ جمعیت بلغارستان را بلغارها و ۱۰٪ را ترک‌ها و کولی‌ها تشکیل می‌دهند.

۷۶٪ جمعیت بلغارستان، پیرو آیین ارتدوکس، از فرقه‌های مسیحیت بوده، و ۱۰٪ جمعیت را مسلمانان تشکیل می‌دهند و حدود ۱۲ درصد بی‌دین هستند.

اسلام

اسلام در قرن ۱۴ میلادی و همزمان با فتوحات عثمانی‌ها در شرق اروپا به بلغارستان راه یافت انقلاب فرانسه محرک جنبش‌های پان اسلاویسم در بلغارستان علیه عثمانی‌ها شد و پس از ۵ قرن با خروج عثمانی‌ها، این کشور به استقلال رسید. پس از استقلال، شماری از مسلمانان به دلیل فشارهای مسیحیان از این کشور مهاجرت کردند. در پایان جنگ جهانی دوم، با حاکمیت حزب کمونیست، سیاست‌های دین ستیزی شدت بیشتری گرفت و مهاجرت مسلمانان به ترکیه و سایر کشورها افزایش یافت. در پی سقوط شوروی در ۱۹۸۹ حزب کمونیستی بلغارستان از قدرت ساقط شد. در دوره جدید، پس از فروپاشی کمونیسم براساس قوانین مصوب در ۱۳۷۰ش/۱۹۹۱م، بسیاری از حقوق بنیادین برای اقلیت ترک و مسلمان به رسمیت شناخته شد.

مسلمانان بلغارستان شامل ترک‌نژاد، بلغاری‌الاصل، روماها (کولی‌ها)، علویان و قزلباش‌ها هستند. ترک‌ها، بیشترین جمعیت مسلمانان بلغاری به شمار می‌روند. ترک‌های بلغاری به سبب پیوندی که با ترکیه دارند، بیشتر از مدرنیته و سکولاریسم اثر گرفته‌اند.

تشیع

بیش از ۱۰ تا ۱۲ درصد از جمعیت هشت میلیون نفری بلغارستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند، این درصد نسبت به سایر کشورهای اروپای شرقی و غربی، بالاترین درصد اقلیت مسلمان است. ۲۴ نماینده از ۲۵۰ نماینده مجلس این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دادند، بیشتر مسلمانان بلغارستان سنی حنفی هستند، در کنار آنها شیعیان، علویان و بکتاشیان نیز زندگی می‌کنند، جمعیت شیعیان، علویان و بکتاشیان بین ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تن است و در شهرهای رازگرد، توتارکان و سیلون زندگی می‌کنند.

آمار شیعیان

جمعیت کل	مسلمانان	شیعیان	درصد شیعیان	سال	منبع
۷.۷۰۰.۰۰۰	-	۸۹.۰۰۰	۱.۲ درصد جمعیت کشور	۲۰۰۸	مجمع جهانی اهل بیت
۸.۷۷۵.۱۹۸	۹۲۰.۰۰۰	۱۳۸.۰۰۰ - ۹۲.۰۰۰	۱۵ - ۱۰ جمعیت مسلمانان	۲۰۰۹	انجمن دین و زندگی اجتماعی«مؤسسه PEW»

مساجد

مسجد تومبول یا تیمبول، بلغارستان

در ۱۳۸۰ش/۲۰۰۱م، در مطبوعات بلغارستان اعلام شد که این کشور با داشتن ۱۲۰۰ مسجد، رتبه اول را در کشورهای اروپایی دارد.

• مسجد بنیا باشی؛ متعلق به ترک‌های بلغارستان در صوفیه پایتخت بلغارستان که با شیوه معماری عثمانی بنا شده‌است.
• مسجد ابراهیم پاشا؛ در شهر رازگراد، متعلق به ترک‌های بلغارستان و سایر مسلمانان بالکان است که با شیوه معماری کلاسیک ترکی بنا شده‌است.
• مسجد تومبول؛ این مسجد با نام شریف خلیل پاشا نیز شناخته می‌شود، بزرگترین مسجد بلغارستان در شومن متعلق به ترک‌های بلغارستان است. این مسجد در ۱۱۸۸ق/۱۷۷۴م به سبک معماری عثمانی، تک مناره ساخته شده است.

اقوام

مسلمانان بلغارستان را ترک‌ها، پوماک‌ها، تاتارها، کولی‌ها، و قزلباش‌ها تشکیل می‌دهند. آمار دقیقی از تعداد هریک از آنها وجود ندارد، اما مجموعاً حدود ۱۳% جمعیت بلغارستان را تشکیل می‌دهند و عمدتاً مذهب حنفی‌ دارند. ترک‌ها بزرگترین گروه مسلمان بلغارستان‌اند. آنها از زمان حکمرانی عثمانیان در بلغارستان سکنی گزیده‌اند. پوماک‌ها، در منطقة کوهستانی رودپ، در جنوب غربی کشور، زندگی می‌کنند، و جمعیت آنها حدود ۰۰۰، ۱۵۰ تن است. تاتارها به تدریج میان مسلمانان ترک مستحیل شده‌اند. کولی‌ها (رومنی‌ها) نیز بخشی از مسلمانان بلغارستان‌اند که دین در زندگی آنها نقش مهمی ندارد اقلیت علوی در گویش محلی به علیجانی یا قزلباش معروفند و عمدتا در منطقه دلی اورمان و دوبریجه زندگی می‌کنند.

تشکل‌ها

• نهضت حقوق و آزادی‌ها؛ مهمترین تشکل مسلمانان بلغارستان.
• شورای عالی مذهبی مسلمانان؛ تأسیس در ۱۳۶۹ش /۱۹۹۰م.
• مؤسسه کمک بین المللی برای توسعه فرهنگ اسلامی؛ در ۱۳۶۹ش / ۱۹۹۰م
• اتحادیه دموکراتیک رومنیهای بلغارستان
• اتحادیه دموکراتیک روما

نشریات

• پراوا‌ای اسوبودی (حقوق و آزادی)، ترجمان (ارگان) نهضت حقوق و آزادی‌ها
• روزنامة میوسیومانی از سوی شورای عالی مذهبی مسلمانان منتشر می‌شود.
• مسلمانلار (مسلمانان).

جستارهای وابسته

• علویان (ترکیه)
• بکتاشیه

منابع

• نواب، سید ابوالحسن، جغرافیای تشیع، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۳ش.

• Encyclopaedia Britannica, ۱۹۹۸ Britannica book of the year , Chicago ۱۹۹۸;
• Islam and Islamic groups: a world wide reference guide , ed. Farzana Shaikh, London ۱۹۹۲;
• Frederick De Jong, "Problems concerning the origins of the Qizilba í ¦ in Bulgaria: remnants of the S ¤ afaviyya?", in Convegno sul Tema la Sh i ¦ Ü a nell'Impero Ottomano (Rome, ۱۵ April ۱۹۹۱), Rome ۱۹۹۳;
• The Oxford encyclopedia of the modern Islamic world , ed. John L. Esposito, New York ۱۹۹۵, s.v. "Balkan States" (by Alexander Popovic);
• World directory of minorities , edited by the Minority Rights Group, Harlow, Essex ۱۹۹۰;
• The World fact book , New York: CIA, ۱۹۹۶ (computer disk), s.v. "Bulgaria".

پیوند به بیرون

• مقاله مسلمانان بلغارستان در دانشنامه جهان اسلام