سید محمود دعایی

از ویکی شیعه
سید محمود دعایی
شناسنامه
زادروزفروردین ۱۳۲۰ش
شهر تولدیزد
کشور تولدایران
تاریخ درگذشت۱۵ خرداد ۱۴۰۱ش
آرامگاهحرم امام خمینی
اطلاعات سیاسی
مناصبمدیر مؤسسه اطلاعات، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتیدمحمد فاضل لنکرانیناصر مکارم شیرازیجعفر سبحانیسید رضا صدر


سید محمود دعایی (۱۳۲۰-۱۴۰۱ش) روحانی شیعه، سرپرست مؤسسه اطلاعات (۱۳۵۹-۱۴۰۱ش)، از اعضای مجمع روحانیون مبارز و شش دوره نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹-۱۳۸۳ش). وی از مبارزان علیه حکومت پهلوی و از افراد نزدیک به امام خمینی در دوران تبعید در نجف بود و علیه حکومت پهلوی برنامه رادیویی «صدای روحانیت» را تهیه و اجرا می‌کرد.

دعایی در سال ۱۳۹۳ش نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرد و در سال ۱۳۹۷ش نیز از سوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات به‌عنوان چهره شاخص فرهنگی انتخاب و جایزه قلم طلایی به او اهدا شد.

زندگی‌نامه و تحصیلات

مراسم تشییع پیکر سید محمود دعایی

سید محمود دعایی در ۲۷ فروردین سال ۱۳۲۰ش در یزد زاده شد.[۱] پدرش سید محمد دعایی یزدی از سخنرانان یزد بود که در دوران رضا شاه علیه برخی برنامه‌ها و اقدامات حکومت اعتراض کرد و به همین دلیل دستگیر و به کرمان تبعید شد.[۲] سید محمود دعایی در ۴ سالگی به‌همراه مادرش به کرمان رفت و پس از پایان دوران دبیرستان وارد حوزه معصومیه کرمان شد. پس از گذراندن دروس مقدماتی حوزه در کرمان، به حوزه علمیه قم رفت و در درس اساتیدی مانند سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی و سید رضا صدر شرکت کرد و در ۱۳۴۶ش سطوح عالی را به پایان رساند. دعایی بعدها به عراق رفت و تحصیل علوم دینی را از سر گرفت.[۳]

درگذشت

سید محمود دعایی در شامگاه ۱۵ خرداد ۱۴۰۱ش در تهران درگذشت و در حرم امام خمینی به خاک سپرده شد.[۴]

دستور ساواک برای کنترل تلفن امام خمینی و سید محمود دعایی در سال ۱۳۵۷ش

فعالیت‌های قبل از انقلاب اسلامی ایران

  • مبارزه با حکومت پهلوی و انتشار نشریه بعثت: دعایی در زمان تحصیل در کرمان، مبارزه علیه حکومت پهلوی را آغاز کرد و پس از ورود به قم نیز تایپ و انتشار نشریه بعثت را بر عهده گرفت.[۵] بعد از توقیف نشریه بعثت، به همکاری با ماهنامه انتقام پرداخت.[۶] به‌دنبال تبعید امام خمینی، دعایی علاوه بر چاپ و توزیع اعلامیه‌های امام خمینی، در منبرهای خود نیز به انتقاد از حکومت می‌پرداخت.[۷]
  • برنامه رادیویی «نهضت روحانیت» در عراق: دعایی در سال ۱۳۴۶ش به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی، تحت تعقیب حکومت پهلوی قرار گرفت و به همین خاطر مخفیانه به عراق رفت.[۸] مأموران حکومت پهلوی تلاش‌هایی برای بازگرداندن او به ایران انجام دادند که به سرانجام نرسید.[۹] وی در عراق به مدت سه سال برنامه رادیویی «نهضت روحانیت» یا «صدای روحانیت» را تهیه و اجرا می‌کرد که شامل خواندن سخنان و بیانیه‌های امام خمینی، اخبار انقلابیان ایرانی در داخل و خارج کشور و گزارش و تحلیل علیه حکومت پهلوی بود. این کار با حمایت سید مصطفی خمینی انجام می‌شد.[۱۰]
  • همراهی با امام خمینی در نجف: دعایی از همراهان امام خمینی در سال‌های تبعید و اقامت در نجف بود و نقش رابط بین امام خمینی و سازمان‌ها و انجمن‌های اسلامی دانشجویی و برخی شخصیت‌های مبارز خارج از ایران را بر عهده داشت.[۱۱]

به‌نوشته رسول جعفریان در کتاب «جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران»، دعایی مدتی با سازمان مجاهدین خلق همکاری می‌کرد، اما با اعلام مارکسیست شدن این سازمان، از آن جدا شد.[۱۲] [یادداشت ۱]

مسئولیت‌های پس از انقلاب ایران (۱۳۵۷ش)

  • سفیر ایران در عراق: سید محمود دعایی پس از انقلاب اسلامی ایران، در ابتدای سال ۱۳۵۸ش به‌عنوان سفیر ایران به عراق رفت و در اواخر همان سال به ایران بازگشت.[۱۳]
  • سرپرستی مؤسسه و روزنامه اطلاعات: دعایی در اردیبهشت ۱۳۵۹ش به سرپرستی مؤسسه اطلاعات منصوب شد و تا پایان عمر این سمت را بر عهده داشت.[۱۴]
  • نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی: وی به مدت شش دوره (۱۳۵۸-۱۳۸۲ش) یکی از نمایندگان مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بود.[۱۵]
  • عضویت در مجمع روحانیون مبارز: دعایی یکی از اعضای مجمع روحانیون مبارز بوده و به‌گفته مجید انصاری، حذف وی و فخرالدین حجازی از فهرست انتخاباتی جامعه روحانیت مبارز برای انتخابات مجلس سوم در تهران (۱۳۶۶ش)، سبب اختلافاتی در این تشکل روحانی شد[۱۶] و مخالفان این حذف، تشکلی جدید با نام مجمع روحانیون مبارز به وجود آورده و با موافقت امام خمینی اعلام موجودیت کردند.[۱۷]
  • عضویت در شورای تولیت بنیاد موقوفات محمود افشار: سید محمد دعایی از سال ۱۳۹۴ش به عضویت شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار درآمد که هدف آن حمایت از زبان فارسی و پژوهش‌های مرتبط با فرهنگ و ادبیات ایران است.[۱۸]

جوایز

دعایی در سال ۱۳۹۳ش نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرد[۱۹] و در سال ۱۳۹۷ش نیز از سوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات به‌عنوان چهره شاخص فرهنگی انتخاب و جایزه قلم طلایی به او اهدا شد.[۲۰].

پانویس

  1. «زندگینامه: سید محمود دعایی (۱۳۲۰-۱۴۰۱)»، همشهری‌آنلاین.
  2. «مروری بر زندگی نامه حجت‌الاسلام سید محمود دعایی»، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  3. «مروری بر زندگی نامه حجت‌الاسلام سید محمود دعایی»، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  4. «سید محمود دعایی درگذشت»، وبسایت عصر ایران.
  5. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ۱۳۹۰ش، ص۴۳۲.
  6. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ۱۳۹۰ش، ص۴۳۲.
  7. «مروری بر زندگی نامه حجت‌الاسلام سید محمود دعایی»، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  8. «سید محمود دعایی درگذشت»، وبسایت عصر ایران.
  9. «سید محمود دعایی درگذشت»، وبسایت عصر ایران.
  10. دعایی، گوشه‌ای از خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی، ۱۳۸۷ش،‌ ص۸۰-۹۵؛ جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ۱۳۹۰ش، ص۷۶۰.
  11. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ۱۳۹۰ش، ص۷۶۳-۷۶۴.
  12. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ۱۳۹۰ش، ص۵۸۲-۵۸۳.
  13. «سید محمود دعایی درگذشت»، وبسایت عصر ایران.
  14. امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۸۹ش، ج۱۲، ص۲۸۳.
  15. «مروری بر زندگی نامه حجت‌الاسلام سید محمود دعایی»، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  16. «روایت مجید انصاری از انتخابات مجالس سوم و چهارم و تأسیس مجمع روحانیون مبارز»، وبگاه تاریخ ایرانی.
  17. «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»، روزنامه شرق.
  18. «سید محمود دعایی»، وبگاه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  19. «کسی یادی از جهادگران عرصه فرهنگ نمی‌کند»، خبرگزاری تسنیم.
  20. «سید محمود دعایی: نظام پذیرفته که ما به «کاکا» وفاداریم»، ایسنا.

یادداشت

  1. پس از کشته شدن علی‌اصغر بدیع‌زادگان، یکی از بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق، به‌دست حکومت پهلوی برخی از افراد (مانند هاشمی رفسنجانی، بهشتی، منتظری، طالقانی و دعایی) و گروه‌های مبارز داخل و خارج ایران که علیه حکومت پهلوی بودند، به امام خمینی پیشنهاد و اصرار کردند سازمان مجاهدین را تأیید کند اما او نپذیرفت.(شیرعلی‌نیا، دائرة المعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، ۱۳۹۴ش، ص۱۶۶-۱۶۷).

منابع

پیوند به بیرون