نجمه مادر امام رضا
نجمه خاتون همسر امام کاظم(ع) و مادر امام رضا(ع) و فاطمه معصومه(س). او کنیزی بود که توسط حمیده همسر امام صادق(ع) خریداری و به امام کاظم(ع) بخشیده شد.
محتویات
اصل و نسب
وی کنیزی از اشراف عجم (غیرعرب) بود که در بین عرب‌ها متولد شده‌بود.[۱] بعضی وی را اصالتاً اهل شهر نوبه در شمال آفریقا و برخی از اهل جزیره مارسی در جنوب فرانسه می‌دانند.[۲]از این‌رو وی به خَیزُران مَرسِیه و شَقْرَاء نُوبِیه نیز شناخته می‌شد.[۳]
اسامی و القاب
معروف‌ترین اسم وی نجمه خاتون است؛ ولی از وی به نام‌های سَکَن نُوبیه[۴] أرویٰ، سمانه، تَکتَم و خَیزُران[۵] نیز یاد شده است.
لقب وی شَقْراء و کنیه وی ام البنین[۶] است. طبق گزارشی از شیخ صدوق، وقتی نجمه به امام موسی کاظم(ع) بخشیده شد او را تُکتَم،[۷] و هنگامی که امام رضا(ع) از وی متولد شد، طاهره نامیدند.[۸]
ازدواج
تاریخ ازدواج نجمه خاتون با امام کاظم(ع) مشخص نیست، حمیده مادر امام کاظم(ع) در خواب پیامبر(ص) را می‌بیند که به وی دستور می‌دهد نجمه را به ازدواج فرزندش موسی در آورد، چرا که به زودی بهترین فرزند از او متولد می‌شود. حمیده نیز به این دستور عمل نمود و نجمه را به ازدواج امام کاظم در آورد.[۹]
مقام و منزلت
حمیده همسر امام صادق(ع) خطاب به امام کاظم می‌گوید: «کنیزی با فضیلت‌تر از او ندیده‌ام و شکی نیست که به زودی خداوند متعال نسل وی را آشکار خواهد کرد».[۱۰]
نقل است، کسی که نجمه را از او خریدند می‌گوید زنی از اهل کتاب از تولد فرزند بزرگی از این کنیز خبر داده بود.[۱۱]
شیخ صدوق همچنین روایتی از علی بن میثم نقل می‌کند و در آن به خوابی اشاره می‌کند که حمیده خاتون حضرت محمد(ص) را در خواب دیده و حضرت به او می‌گوید: «ای حمیده نجمه را به فرزندت موسی هدیه ببخش، زیرا وی بهترین خلق روی زمین را به دنیا خواهد آورد». با این خواب، حمیده نجمه را به فرزندش بخشید و نجمه در آن هنگام دوشیزه بود.[۱۲]امام کاظم(ع) نیز خریداری نجمه را به دستور پیامبر(ص) بیان کرده‌است.[۱۳]
عبادت
امام رضا(ع) می‌گوید مادرم در دوران حمل من، سنگینی حمل را احساس نمی‌کرد، در خواب خود نیز صدای تسبیح و تهلیل از حمل خود می‌شنید، و بیدار می‌شد ومی‌دید خبری نیست، بسیار با فضیلت و عابده و نیز کثیر الذکر بود.[۱۴]
در گزارش دیگری آمده: «نجمه در خواست دایه برای امام رضا(ع) می‌کند و علت این درخواست را پرداختن به نماز و عبادت عنوان می‌کند».[۱۵]
وفات و محل دفن
در مورد زمان وفات نجمه خاتون گزارشی به دست ما نرسیده است؛ ولی محل دفن وی طبق بعضی از اقوال، مجاور قبر حمیده همسر امام صادق(ع) در (مشربه ام ابراهیم) واقع در منطقه العوالی در شرق قبرستان بقیع است.[۱۶]
پانویس
- ↑ صدوق، الأمالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.
- ↑ قائمی، در مکتب عالم آل محمد، ۱۳۷۸ش، ص۳۰.
- ↑ اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۲۵۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۴۸۶؛ مجمل التواریخ والقصص، تهران، ص۴۵۷.
- ↑ مجمل التواریخ والقصص، تهران، ص۴۵۷.
- ↑ قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۱۹۹.
- ↑ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۴.
- ↑ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۵.
- ↑ مظفری، مادران چهارده معصوم، ۱۳۸۲ش، ۱۸۵.
- ↑ صدوق، الأمالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.
- ↑ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۸.
- ↑ صدوق، الأمالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۶؛ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۴۰۴ق، ج ۲، ص۲۴.
- ↑ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۴۲۶ق، ص۲۰۲.
- ↑ قائمی، در مکتب عالم آل محمد، ۱۳۷۸ش، ص۳۴.
- ↑ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۵.
- ↑ حسینی جلالی، فدک و العوالی، ۱۴۲۶ق، ص۵۵.
منابع
- اربلی، علی بن عسیی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، مصحح رسولی محلاتی، تبریز، انتشارات بنی هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.
- حسینی جلالی، محمدباقر، فدک و العوالی او الحوایط السبعة فی الکتاب و السنة و التاریخ و الأدب، مشهد، دبيرخانه کنگره ميراث علمی و معنوی حضرت فاطمه زهرا، ۱۴۲۶ق.
- صدوق، محمد بن علی، الأمالی، ترجمه کوه‌کمره‌ای، تهران، کتابخانه اسلامیه، ۱۳۶۲ش.
- صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تحقیق حسین اعلمی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ق.
- قائمی، علی، درمکتب عالم آل محمد، تهران، انتشارات امیری،۱۳۷۸ش.
- قمی، حسین بن محمد بن حسن، تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی بن حسن عبد الملک قمی، تحقیق سید جلال الدین تهرانی، تهران، انتشارات توس، ۱۳۶۱ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.
- مجمل التواریخ و القصص، مؤلف مجهول (نوشته در ۵۲۰)، تحقیق ملک الشعراء بهار، تهران، کلاله خاور، بی‌تا.
- مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، انتشارات انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۶ق.
- مظفری، حیدر، مادران چهارده معصوم، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
.jpg)
