ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
این روایت، الهام‌بخش هنرمندان آئینی شیعه در عرصه‌های مختلف هنری، از جمله شعر،<ref>زیلابی و دیگران، «تحلیل سبک شناسی اشعار آیینی شاعران پس از انقلاب»، ص۳۲؛ رضایی اردانی و صادقی، «چشم‌انداز پایداری در اشعار عاشورایی (مطالعۀ موردی شاعران عاشورایی یزد)»، ص۱۰؛ [https://www.karbobala.com/articles/info/1783 رباعی‌های سفینة النجاتی]، سایت کرب و بلا؛</ref> خوشنویسی،<ref>[https://aghigh.ir/fa/news/52983 خوشنویسی/اِنَّ الْحُسين مِصباحُ الْهُدي...]، سایت عقیق.</ref> مداحی<ref>[https://www.aparat.com/v/l4BfL «امیر عباسی - ان الحسین مصباح الهدی»]، سایت آپارات؛ [https://navaapp.com/nava/%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%DB%8C-2 ان الحسین مصباح الهدی]، سایت نوا.</ref> و نماهنگ<ref>[https://artyazd.ir/fa/pages/News-detail/162527 «همزمان با اربعین حسینی؛ «امانت عشق» با صدای محمد اصفهانی منتشر شد»]، سایت حوزه هنری انقلاب اسلامی استان یزد.</ref> بوده است. همچنین این روایت در [[ضریح امام حسین(ع)]] قلم‌زنی شده است.<ref>ذاکری و حسینی موحد، گوهر ناب در حریم آفتاب، ۱۳۹۱ش، ص۲۹-۳۰.</ref> | این روایت، الهام‌بخش هنرمندان آئینی شیعه در عرصه‌های مختلف هنری، از جمله شعر،<ref>زیلابی و دیگران، «تحلیل سبک شناسی اشعار آیینی شاعران پس از انقلاب»، ص۳۲؛ رضایی اردانی و صادقی، «چشم‌انداز پایداری در اشعار عاشورایی (مطالعۀ موردی شاعران عاشورایی یزد)»، ص۱۰؛ [https://www.karbobala.com/articles/info/1783 رباعی‌های سفینة النجاتی]، سایت کرب و بلا؛</ref> خوشنویسی،<ref>[https://aghigh.ir/fa/news/52983 خوشنویسی/اِنَّ الْحُسين مِصباحُ الْهُدي...]، سایت عقیق.</ref> مداحی<ref>[https://www.aparat.com/v/l4BfL «امیر عباسی - ان الحسین مصباح الهدی»]، سایت آپارات؛ [https://navaapp.com/nava/%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%DB%8C-2 ان الحسین مصباح الهدی]، سایت نوا.</ref> و نماهنگ<ref>[https://artyazd.ir/fa/pages/News-detail/162527 «همزمان با اربعین حسینی؛ «امانت عشق» با صدای محمد اصفهانی منتشر شد»]، سایت حوزه هنری انقلاب اسلامی استان یزد.</ref> بوده است. همچنین این روایت در [[ضریح امام حسین(ع)]] قلم‌زنی شده است.<ref>ذاکری و حسینی موحد، گوهر ناب در حریم آفتاب، ۱۳۹۱ش، ص۲۹-۳۰.</ref> | ||
در [[سال ۱۳۹۹ هجری شمسی|سال ۱۳۹۹ش]] | در [[سال ۱۳۹۹ هجری شمسی|سال ۱۳۹۹ش]] شعار مراسم اربعین، «الحسین سفینة النجاة» برگرفته از متن این روایت انتخاب شده بود.<ref>[https://hajj.ir/fa/101455 «الحسین سفینه النجاه» شعار اربعین ۱۳۹۹»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref> علت این انتخاب تأکید بر جایگاه امام حسین(ع) در جهت برون رفت جوامع اسلامی از مشکلاتی همچون [[شیوع ویروس کرونای ۲۰۱۹|بیماری کرونا]] و استعمارگری آمریکا عنوان شده است.<ref>[https://hajj.ir/fa/101455 «الحسین سفینه النجاه» شعار اربعین ۱۳۹۹»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref> همچنین در رویداد آیینی [[تهران|شهر تهران]] که در ایام اربعین ۱۴۰۲ش برگزار گردید، یک کشتی به نماد کشتی نجات بودن امام حسین(ع) در میدان آزادی تهران نصب شد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14020514000713 «کشتی «سفینه النجاة» حسینی در میدان آزادی نصب شد»]، خبرگزاری فارس.</ref> | ||
استفاده از این روایت در تابلو نوشته‌های زمان دفاع مقدس توسط رزمندگان اسلام را یکی از موارد نشان دهنده پیوند درونی و روحی رزمندگان با اباعبدالله و فرهنگ عاشورا دانسته‌اند.<ref>سنگری، عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۰.</ref> | استفاده از این روایت در تابلو نوشته‌های زمان دفاع مقدس توسط رزمندگان اسلام را یکی از موارد نشان دهنده پیوند درونی و روحی رزمندگان با اباعبدالله و فرهنگ عاشورا دانسته‌اند.<ref>سنگری، عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۰.</ref> | ||
نسخهٔ ۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۹
 خطاطی «اِنَّ الحسینَ مِصباحُ الهُدی و سفینةُ النَجاة» اثر کرمعلی شیرازی | |
| اطلاعات روایت | |
|---|---|
| موضوع | امام حسین(ع) |
| صادره از | منسوب به پیامبر(ص) |
| منابع شیعه | مدينة معاجز الائمة الاثنی عشر |
| مؤید روایی | حدیث سفینه |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
اِنَّ الحسینَ مِصباحُ الهُدی و سَفینةُ النَجاة (همانا حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است) عبارتی است برگرفته از حدیث نبوی که اشاره به جایگاه امام حسین(ع) دارد. این روایت الهام‌بخش مضامین شعری و ادبی بوده در آثار هنرمندان خوشنویسی، مداحی‌ها، شعارها، نمادهای مذهبی و ... تاثیرگذار بوده است.
این تعبیر توسط سید هاشم بحرانی در قرن یازدهم هجری قمری بدون ذکر سند نقل شده و در منابع متقدم روایی وجود ندارد. دو نقل از شیخ صدوق نزدیک به این مضمون وجود دارد که سند آنها به پیامبر اکرم(ص) می‌رسد. وثاقت چند مورد از راویان این نقل‌ها ثابت نشده است امّا نقل این روایت را دلیل بر صحت عقیده آنها دانسته‌اند.
حدیث سفینه که در منابع شیعه و سنی از پیامبر(ص) نقل شده و اهل‌بیت(ع) را همانند کشتی نوح و مایه نجات انسان معرفی می‌کند، را مؤید مضمون این روایت می‌دانند.
معرفی و اهمیت
.jpg)
اِنَّ الحسینَ مِصباحُ الهُدی و سَفینةُ النَّجاة به معنای (همانا حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است) عبارتی برگرفته از روایت نبوی(ص) است.[۱] سید هاشم بَحرانی (درگذشت: ۱۱۰۷ق) این عبارت را در کتاب مدينة معاجز الائمة الاثنی‌عشر از پیامبر(ص) نقل کرده است[۲] گفته شده این نقل به احتمال زیاد نقل به معنا بوده است و به این شکل در منابع متقدم حدیثی وجود ندارد.[۳]
این روایت، الهام‌بخش هنرمندان آئینی شیعه در عرصه‌های مختلف هنری، از جمله شعر،[۴] خوشنویسی،[۵] مداحی[۶] و نماهنگ[۷] بوده است. همچنین این روایت در ضریح امام حسین(ع) قلم‌زنی شده است.[۸]
در سال ۱۳۹۹ش شعار مراسم اربعین، «الحسین سفینة النجاة» برگرفته از متن این روایت انتخاب شده بود.[۹] علت این انتخاب تأکید بر جایگاه امام حسین(ع) در جهت برون رفت جوامع اسلامی از مشکلاتی همچون بیماری کرونا و استعمارگری آمریکا عنوان شده است.[۱۰] همچنین در رویداد آیینی شهر تهران که در ایام اربعین ۱۴۰۲ش برگزار گردید، یک کشتی به نماد کشتی نجات بودن امام حسین(ع) در میدان آزادی تهران نصب شد.[۱۱]
استفاده از این روایت در تابلو نوشته‌های زمان دفاع مقدس توسط رزمندگان اسلام را یکی از موارد نشان دهنده پیوند درونی و روحی رزمندگان با اباعبدالله و فرهنگ عاشورا دانسته‌اند.[۱۲]
تأیید عبارت با روایت‌های دیگر
مضمون عبارت اِنَّ الحسینَ مِصباحُ الهُدی و سَفینةُ النَّجاة با روایات دیگر تایید می‌شود:
تأیید با روایت هم‌مضمون
گفته شده در متون دست اول حدیثی، روایتی به همین مضمون توسط شیخ صدوق از پیامبر(ص) نقل شده است.[۱۳]شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) از پیامبر نقل کرده است: «... إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ فِی السَّمَاءِ أَکْبَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمَکْتُوبٌ عَنْ یَمِینِ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ ...»[۱۴] (همانا حسین بن علی(ع) در آسمان بزرگتر از زمین است و در سمت راست عرش الهی این‌گونه نوشته شده است [که او] چراغ هدایت و کشتی نجات است.) همچنین در کتاب کمال‌الدین آمده است: «... إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ فِی السَّمَاءِ أَکْبَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْضِ فَإِنَّهُ مَکْتُوبٌ عَنْ یَمِینِ الْعَرْشِ مِصْبَاحٌ هَادٍ وَ سَفِینَةُ نَجَاة ...»[۱۵] (همانا حسین بن علی(ع) در آسمان بزرگتر از زمین است و در سمت راست عرش الهی این‌گونه نوشته شده است [که او] چراغ هدایتگر و کشتی نجات است.) روایت کرده است.
اعتبار راویان روایت هم‌مضمون
در سلسله سند، روایتی که به این مضمون در عیون اخبار الرضا(ع) و کمال‌الدین نقل شده است از راویانی همچون علی بن ثابت، احمد بن ثابت،[یادداشت ۱] محمد بن علی عبدالصمد کوفی، علی بن عاصم[۱۶] و محمد بن فضل نحوی[۱۷] نام برده شده است. رجالیان درباره این روایان گفته‌اند:
- علی بن ثابت[۱۸] یا احمد بن ثابت[۱۹] را از مشایخ صدوق دانسته و توثیق کرده‌اند.
- درباره محمد بن فضل نحوی مطلبی در منابع رجالی نیست.[۲۰]
- محمد بن علی بن عبدالصمد کوفی مجهول است.[۲۱]
- علی بن عاصم به عنوان شیخ شیعه معرفی شده است.[۲۲] به عقیده آیت‌الله خویی اگرچه در جلالت و بزرگی وی تردیدی نیست امّا وثاقت او ثابت نشده است.[۲۳]
عباسی زنجانی براین باور است که نقل این روایت نشان‌دهنده عقیده صحیح همه راویان آن است.[۲۴] همچنین مروجی طبسی معتقد است این روایت از نظر سندی مشکل دارد، امّا به دلیل قوت متن نیازی به بررسی سندی ندارد.[۲۵]
تأیید با حدیث سفینه
روایتی معروف به حدیث سفینه، در منابع شیعه[۲۶] و اهل‌سنت[۲۷] نقل شده است که پیامبر(ص) اهل‌بیتش را به کشتی نوح تشبیه کرده‌اند؛ هر کس در آن کشتی باشد نجات می‌یابد و هرکس از آن بازماند هلاک می‌شود.
پانویس
- ↑ «آیا عبارت «إنّ الحسین مصباح الهدى و سفینة النجاة» حدیث و یا برگرفته از حدیث است؟»، سایت اسلام کوئیست.
- ↑ بحرانی، مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۵۲.
- ↑ «آیا عبارت «إنّ الحسین مصباح الهدى و سفینة النجاة» حدیث و یا برگرفته از حدیث است؟»، سایت اسلام کوئیست.
- ↑ زیلابی و دیگران، «تحلیل سبک شناسی اشعار آیینی شاعران پس از انقلاب»، ص۳۲؛ رضایی اردانی و صادقی، «چشم‌انداز پایداری در اشعار عاشورایی (مطالعۀ موردی شاعران عاشورایی یزد)»، ص۱۰؛ رباعی‌های سفینة النجاتی، سایت کرب و بلا؛
- ↑ خوشنویسی/اِنَّ الْحُسين مِصباحُ الْهُدي...، سایت عقیق.
- ↑ «امیر عباسی - ان الحسین مصباح الهدی»، سایت آپارات؛ ان الحسین مصباح الهدی، سایت نوا.
- ↑ «همزمان با اربعین حسینی؛ «امانت عشق» با صدای محمد اصفهانی منتشر شد»، سایت حوزه هنری انقلاب اسلامی استان یزد.
- ↑ ذاکری و حسینی موحد، گوهر ناب در حریم آفتاب، ۱۳۹۱ش، ص۲۹-۳۰.
- ↑ «الحسین سفینه النجاه» شعار اربعین ۱۳۹۹»، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ «الحسین سفینه النجاه» شعار اربعین ۱۳۹۹»، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ «کشتی «سفینه النجاة» حسینی در میدان آزادی نصب شد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سنگری، عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۰.
- ↑ «آیا عبارت «إنّ الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» حدیث و یا برگرفته از حدیث است؟»، سایت اسلام کوئیست.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۶۰.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱،ص۲۶۵.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۵۹.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱،ص۲۶۵.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۳۸۱.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۵؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۸۱ش، ج۵، ص۳۵۱؛ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۶۷.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۰۵ق، ج۷، ص۲۸۶؛ عباسی زنجانی، الجامع فی الرجال، ۱۴۳۶ق، ج۱۰، ص۴۲.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۰۵ق، ج۷، ص۲۳۶.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۲۹۴.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۳، ص۷۱.
- ↑ عباسی زنجانی، الجامع فی الرجال، ۱۴۳۶ق، ج۱۰، ص۴۲.
- ↑ مروجی طبسی، «درس مهدویت استاد طبسی»، مدرسه فقاهت.
- ↑ شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۳۳؛ دیلمی، ارشادالقلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۰۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷؛ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۶۹، حدیث ۱۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۷۳.
یادداشت
- ↑ در روایت کمال‌الدین، به جای علی بن ثابت، احمد بن ثابت است. (شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱،ص۲۶۵.)
منابع
- «آیا عبارت «إنّ الحسین مصباح الهدى و سفینة النجاة» حدیث و یا برگرفته از حدیث است؟»، سایت اسلام کوئیست.
- «امیر عباسی - ان الحسین مصباح الهدی»، سایت آپارات، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- «کشتی «سفینه النجاة» حسینی در میدان آزادی نصب شد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب ۱۴ مرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- «ان الحسین مصباح الهدی»، سایت نوا، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- بحرانی، سيد هاشم بن سليمان، مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، قم، مؤسسة المعارف الإسلامية، ۱۴۱۳ق.
- ترابی شهرضایی، اکبر، الموسوعة الرجالیة المیسرة، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، ۱۳۸۹ش.
- جواهری، محمد، المفید من معجم رجال الحدیث، بیروت، مؤسسة التاريخ العربي، ۱۳۸۸ش.
- حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۱ق.
- «الحسین سفینه النجاه» شعار اربعین ۱۳۹۹»، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، تاریخ درج مطلب ۲۵ تیر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۷۲ش.
- «خوشنویسی/اِنَّ الْحُسين مِصباحُ الْهُدي...»، سایت عقیق، تاریخ درج مطلب ۱۶ مرداد ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- «رباعی‌های سفینة النجاتی»، سایت کرب و بلا، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، قم، الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق.
- ذاکری، محمدحسن و سید محمد حسینی موحد، گوهر ناب در حریم آفتاب: دره اصیله فی حریم الشمس، تهران، امام عصر(عج)، ۱۳۹۱ش.
- رضایی اردانی فضل‌الله، مهدی صادقی، «چشم‌انداز پایداری در اشعار عاشورایی (مطالعۀ موردی شاعران عاشورایی یزد)»، نشریه فنون ادبی، دوره ۱۵، شماره ۲، پیاپی۴۳، تیر ماه ۱۴۰۲ش.
- زیلابی، عزیز و مسعود پاکدل و سیما منصوری و منصوره تدینی، «تحلیل سبک شناسی اشعار آیینی شاعران پس از انقلاب»، نشریه سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، دوره ۱۵، شماره۳، پیاپی۷۳، ۱۴۰۱ش.
- سنگری، محمدرضا، عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش.
- شوشتری، محمد تقی، قاموس الرجال، قم، جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي، ۱۴۱۰ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، کتابخانه اسلامی، ۱۳۶۲ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۹۵ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، مشهد، نشر مرتضی، ۱۴۰۳ق.
- عباسی زنجانی، موسی، الجامع فی الرجال، قم، مؤسسة ولي العصر علیه السلام للدراسات الإسلامية، ۱۴۳۶ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، ۱۳۸۱ش.
- مروجی طبسی، نجم الدین، «درس مهدویت استاد طبسی»، سایت مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مولف، ۱۴۰۵ق.
- «همزمان با اربعین حسینی؛ «امانت عشق» با صدای محمد اصفهانی منتشر شد»، سایت حوزه هنری انقلاب اسلامی استان یزد، تاریخ درج مطلب ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.