یأجوج و مأجوج
یأجوج و مأجوج نام قوم یا اقوامی که در قرآن و متون دینی یهودیان و مسیحیان از آنان یاد شده است. یأجوج و مأجوج در متون دینی به سبب آزار و غارت اموال دیگران، گروهی ظالم معرفی شده‌اند. بر اساس آیات قرآن، ذوالقرنین به سفارش ساکنان مناطقی که مورد آزار و اذیت یأجوج و مأجوج قرار می‌گرفتند سدی را برای مقابله با نفوذ آنان احداث کرد که به سد ذوالقرنین یا سد یأجوج و مأجوج مشهور است. از بین رفتن سد و طغیان دوباره یأجوج و مأجوج از علائم آخرالزمان در قرآن و متون دینی مسیحیان و یهودیان آمده است. برخی احتمال می‌دهند این سد در شمال گرجستان واقع شده است.
هویت؛ قوم یا فرد
درباره هویت یأجوج و مأجوج چند احتمال گفته شده است:
- نام فرد: در برخی منابع یأجوج و مأجوج نام فردی بوده است.[۱] در عهد عتیق مأجوج فرزند دوم یافث از پسران نوح است.[۲]
- منطقهای جغرافیایی: بر اساس برخی منابع دینی یأجوج و مأجوج به منطقهای جغرافیای گفته می‌شد.[۳]
- اقوام ساکن در شمال آسیا: در منابع اسلامی یأجوج و مأجوج اقوامی ساکن در شمال آسیا بودند که به قتل و غارت اموال اقوام دیگر مشغول بودند. بر اساس این منابع محدوده سکونت آنان از شمال شرق آسیا یعنی تبّت و چین تا اقیانوس منجمد شمالی بوده و از غرب تا سرزمین ترکستان ادامه داشته است. از این رو عده‌ای از مفسران ریشه واژه یأجوج و مأجوج را از کلمه چینی مُنگوک یا مُنچوگ دانسته‌اند که در زبان عبری و عربی به یأجوج و مأجوج تبدیل شده و در یونانی از آن به گوگ و ماگوگ تعبیر شده است.[۴]
- نام دیگر قوم مغول: برخی نیز احتمال داده‌اند یأجوج و مأجوج، قوم مغول بودند که از سرزمین خود در شمال شرقی دریای خزر به مناطق نزدیک خود نظیر ماوراءالنهر، ارمنستان و آذربایجان تا دورترین نقاط مانند چین و شبه قاره هند حمله می‌کردند و دیوار چین و سد ذوالقرنین برای مهار آنان احداث شده بود.[۵] بر این اساس خروج یأجوج و مأجوج در آخرالزمان که در قرآن آمده است بر هجوم مغولان در سال‌های قرن هفتم هجری منطبق شده است.[۶]
سد یأجوج و مأجوج
خطای لوآ در پودمان:Hatnote_list در خط 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value). ذوالقرنین از پادشاهان مؤمن، در یکی از سفرهای خود به منطقهای رسید که میان دو کوه قرار داشت. مردم این منطقه به او گفتند آن سوی کوه، یأجوج و مأجوج وارد سرزمین آنان می‌شوند و دست به قتل و غارت می‌زنند. مردم این منطقه از ذوالقرنین خواستند در مقابل دریافت مبلغی، سدی بسازد تا مانع نفوذ یأجوج و مأجوج و مزاحمت آنان شود. او بدون گرفتن هزینه و با کمک مردم منطقه سدی از آهن و مس گداخته در برابر هجوم یأجوج و مأجوج ساخت که به سد ذوالقرنین یا سد یأجوج و مأجوج مشهور شد.[۷] قرآن این ماجرا را در آیات ۹۳ تا ۹۸ سوره کهف روایت کرده است.[۸] برخی معتقدند این سد در تنگه داریال در شمال تفلیس و در مرز گرجستان و روسیه قرار دارد.[۹]
بازگشت یأجوج و مأجوج نشانه آخرالزمان
خطای لوآ در پودمان:Hatnote_list در خط 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value). قرآن از خروج یأجوج و مأجوج و طغیان آنها به عنوان یکی از وقایع آخرالزمان خبر داده است. خداوند در آیه ٩٦ سوره انبیاء درباره یکی از نشانه‌های آخرالزمان خبر داده است: «حَتَّىٰ إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ؛ تا زمانی كه يأجوج و مأجوج [راهشان] گشوده شود و آنها از هر پشته‌اى بتازند.» در کتاب حزقیال عهد عتیق و مکاشفه یوحنا عهد جدید نیز به خروج آنها در آخرالزمان اشاره شده است.[۱۰]
کاربرد عامیانه
واژه یأجوج و مأجوج در ادبیات عامیانه فارسی به کار رفته است. در زبان عامیانه این دو واژه به معنای بسیار عجیب و غریب، نامأنوس و نامفهوم به‌کار می‌رود. به عنوان نمونه درباره گروهی که ظاهری عجیب و غریب دارند می‌گویند: «چه ریخت یأجوج و مأجوجی دارند.» یا درباره ترجمه‌ای که نامفهوم است می‌گویند: «کتاب به زبان یأجوج و مأجوج ترجمه شده است.»[۱۱]
پانویس
- ↑ عهد عتیق، کتاب حزقیال نبی، باب ۳۸، فقره ۲ و ۳.
- ↑ عهد عتیق، کتاب پیدایش، فصل ۱۰.
- ↑ عهد عتیق، کتاب حزقیال نبی، باب ۳۸، فقره ۲ و ۳.
- ↑ حسینی طهرانی، معادشناسی، ۱۴۲۵ق، ج۴، ص۸۶-۸۷.
- ↑ حسینی طهرانی، معادشناسی، ۱۴۲۵ق، ج۴، ص۸۶-۸۷.
- ↑ جعفری، ذوالقرنین و قوم یأجوج و مأجوج، بهار و تابستان ۱۳۸۲ش، ص۹۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۵۳۳-۵۳۵.
- ↑ سوره کهف، آیات ٩٣-٩٨.
- ↑ حسینی طهرانی، معادشناسی، ۱۴۲۵ق، ج۴، ص۹۰.
- ↑ عهد عتیق، کتاب حزقیال نبی، باب ۳۸، فقره ۲ و ۳؛ عهد جدید، مکاشفه یوحنا، باب ۲۰، فقره ۷-۹.
- ↑ خرمشاهی، اصطلاحات قرآنی در محاوره فارسی، بهار۱۳۷۳، ش۱، ص۴۰.
یادداشت
منابع
- جعفری، یعقوب، ذوالقرنین و قوم یأجوج و مأجوج، وقف میراث جاویدان، بهار و تابستان ۱۳۸۲ش، ش۴۱ و ۴۲، ص۹۹.
- حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، معادشناسی، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی، ۱۴۲۵ق.
- خرمشاهی، بهاءالدین، اصطلاحات قرآنی در محاوره فارسی، قم، مجله بینات، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، بهار۱۳۷۳، ش۱، ص۴۰.
- عهد جدید، مکاشفه یوحنا، باب ۲۰، فقره ۷-۹.
- عهد عتیق، کتاب حزقیال نبی، باب ۳۸، فقره ۲ و ۳.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ سی و سوم، ۱۳۷۴ش.