مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ذبیح‌الله محلاتی |
| موضوع | تاریخ سامرا |
| سبک | تاریخی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۳جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | المکتبة الحیدریة |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۴ش |
مَآثِرُ الْکُبَراء فی تاریخِ سامراء کتابی ۳ جلدی به زبان عربی نوشته شیخ ذبیح‌الله محلاتی (متوفای ۱۳۶۴ش) وی در این کتاب، به تاریخ سامرا و معرفی شخصیت‌های تاریخی آن پرداخته و درباره عسکریین و امام دوازدهم شیعیان هم به تفصیل سخن گفته است. نویسنده برای تألیف این اثر ۲۰ سال وقت صرف کرده است.
مؤلف
ذبیح‌الله محلاتی مشتاق‌عسکری (متوفای ۱۳۶۴ش) روحانی و نویسنده شیعه در قرن چهاردهم قمری است. او در سال ۱۳۳۰ق به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف و سامرا تحصیل کرد و در سال ۱۳۷۶ق به ایران بازگشت. محلاتی دارای تألیفاتی از جمله ریاحین الشریعه و فرسان الهیجاء است. مدفن او در حرم عبدالعظیم حسنی است.[۱]
انگیزه نگارش
به گفته نویسنده کتاب، از آن‌جا که مورخان متعددی درباره تاریخ شهرهای مکه، مدینه، نجف، کوفه، بغداد، بصره، شام، حلب، بیروت، مصر، یمن، خراسان، نیشابور، قم، اصفهان و یزد کتاب‌هایی را تألیف کرده‌اند و چون حق مطلب درباره این موضوع (تاریخ سامرا) با توجه به اینکه پایتخت عباسیان و محل شهادت دو امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) بوده، در هیچ نوشته‌ای ادا نشده بود، تصمیم می‌گیرد تا در نوشته‌ای به اهمیت این شهر و ماجراهای تاریخی آن بپردازد. وی همچنین می‌نویسد که چون در تألیف آن تردید داشته، با قرآن استخاره کرده و این آیات آمد: «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ*عَلَی قَلْبِک لِتَکونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ*بِلِسَانٍ عَرَبِی مُبِینٍ*وَإِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الْأَوَّلِینَ». وی از این آیات فهمید که خدواند مشکلات پیمودن این راه آسان می‌کند به همین جهت با توکل برخدا و تلاش و همت اقدام به آن کرد.[۲]
نام کتاب
آقابزرگ تهرانی که این اثر را به‌خط خود نویسنده رؤیت کرده،[۳] از آن با نام‌های «ضیاءُ النیّرَیْن فی مآثر الْعَسْکَریَّین»، «تاریخ سامرا» و «مآثر الهادی» یاد می‌کند که بعدها به‌نام «مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء» تغییر یافت.[۴] نویسنده، این اثر را در بیست سال نگاشته و در این سال‌ها به مصادر و منابع تاریخی و ادبی مراجعه و مطالب متنوعی را استخراج کرده است.[۵] نقل شده که محلاتی، جلد اول را در سال ۱۳۵۴ق به پایان رسانیده است.[۶]
محتوا
محلاتی در مآثر الکبراء، آنچه به جغرافیا و تاریخ سامرا قبل از اسلام و بعد از آن (قدیم و جدید) مرتبط بوده، پرداخته و ساختمان‌ها، قصرها و مکان‌ها را توصیف کرده است. او در این میان به ذکر خلفا، پادشاهان، عالمان، وزرا، نویسندگان، شاعران، حکما و سادات می‌پردازد. مؤلف در احوالات امامین عسکریین و امام زمان(عج) هم به تفصیل بحث کرده و از اصحاب و راویان آنان نیز سخن گفته است.[۷]پایان بخش کتاب اشعاری از شيخ قاسم محي الدين نجفی در مدح امام هادی(ع) است:
وضعیت انتشار
آقابزرگ، مآثر الکبراء را در پنج جلد و هفت جلد رؤیت کرده است.[۹] این کتاب، ۱۳۸۴ش در سه جلد و به‌همت انتشارات المکتبة الحیدریة در قم انتشار یافت.[۱۰]
پانویس
- ↑ احمدی، گلشن ابرار، ۱۳۸۴ش، ج۵، ص۴۷۱-۴۸۱.
- ↑ محلاتی، مآثر الکبراء، ۱۳۸۴ش، ص۱۳و۱۴.
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۲۵۵.
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ج۱۵، ص۱۳۲.
- ↑ محلاتی، مآثر الکبراء، ۱۳۸۴ش، ص۶.
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۵۵.
- ↑ محلاتی، مآثر الکبراء، ۱۳۸۴ش، ص۶و۷؛ آقابزرگ، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۵۵.
- ↑ محلاتی، مآثرالکبری، الناشر: انتشارات المكتبة الحيدريّة، ج۳، ص۴۵۷-۴۵۸
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۵۵؛ ج۱۱، ص۳۱۴.
- ↑ مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، کتابخانه دیجیتال نور.
منابع
- محلاتی، ذبیح‌الله، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، قم، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۴ش.
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء.
- احمدی، مهدی، گلشن ابرار، قم، نورالسجاد، ۱۳۸۴ش.
- مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، کتابخانه دیجیتال نور.