آثار الاخیار (کتاب)
آثار الاخیار ترجمه فارسی کتابِ تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع). این ترجمه به قلم علی بن حسن زواره‌ای اصفهانی، مفسر و فقیه دوران شاه اسماعیل صفوی (قرن دهم) است. نسخه‌های شناخته‌شده از کتاب آثار الاخیار، ناقص است. از آن جمله، نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی است که تنها از آغاز فاتحه‌الکتاب تا آیه ۲۸۲ سوره بقره را شامل می‌شود.
معرفی
آثار الأخیار ترجمه فارسی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) است که ابوالحسن علی بن حسن زواره‌ای اصفهانی به امر شاه طهماسب صفوی (حکومت ۹۳۰ـ۹۸۴ق) آن را نگاشته است.[۱]
نویسنده
ابوالحسن علی بن حسن زواره‌ای اصفهانی، عالم، مفسر، فقیه و محدث عصر صفوی است. زواره‌ای از بزرگترین شاگردان سیدغیاث‌الدین جمشید زواره‌ای و شیخ علی کرکی (درگذشت ۹۴۰ق) است. وی در نوشته‌های خویش به تصوف گرایش داشت و از علمای حکومتی شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب اول بود.[۲]
مترجم از دانشمندان و عرفای بزرگ قرن دهم قمری است که در نهضت ترجمه از عربی به فارسی، در آن روزگار سهم بزرگی داشته است.[۳] از شاگردان وی ملا فتح‌الله کاشانی (درگذشت ۹۸۸ق) است.[۴]
تفسیر امام حسن عسکری(ع)
تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)، کتابی است که ابویعقوب یوسف بن محمد بن زیاد و ابوالحسن علی بن محمد بن سیار از امام عسکری(ع) نقل کرده‌اند.[۵] این تفسیر، کتاب کوچکی است که تفسیر تمام آیات قرآن نیست و به نظر می‌رسد در طول زمان تنها این مقدار به دست ما رسیده است.[۶]
علاوه بر نسخه‌های ترجمه، هیچ‌یک از نسخه‌های شناخته‌شده متن اصلی این تفسیر هم کامل نیست. متن اصلی، مشهور به تفسیر امام حسن عسکری(ع) است. با این حال برخی در انتساب تفسیر مذکور به امام یازدهم شیعیان تشکیک کرده‌اند.
نسخه‌ها
نسخه‌های شناخته‌شده از ترجمه فارسی کتاب آثار الاخیار، ناقص است. از آن جمله، نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی، تنها از آغاز فاتحه‌الکتاب تا آیه ۲۸۲ سوره بقره را شامل می‌شود. متن آیات این نسخه به نسخ، و تفسیر آنها به نستعلیق نوشته شده و تاریخ کتابت آن ۱۲۶۵ق است.[۷]
پانویس
- ↑ طهرانی، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۱۰؛ اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۳ق، ص۳۹۵
- ↑ اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۳ق، ص۳۹۴؛ امین، أعیان الشیعة، ۱۹۸۳م، ص۱۸۶.
- ↑ اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۳ق، ص۳۹۴.
- ↑ طهرانی، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۱۵۰.
- ↑ ذهبی، التفسیر والمفسرون، ۲۰۱۲م، ج۲، ص۶۸.
- ↑ ذهبی، التفسیر والمفسرون، ۲۰۱۲م، ج۲، ص۷۲ و ۷۳.
- ↑ «کتابنامه آثار الاخیار»
منابع
- اصفهانی، میرزا عبد الله أفندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، منشورات مکتبة المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۳ق.
- امین، محسن، أعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، ۱۹۸۳م.
- ذهبی، محمد حسین، التفسیر والمفسرون، قاهره، دار الحدیث، ۲۰۱۲م.
- طهرانی، آغا بزرک، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- «کتابنامه آثار الاخیار» در کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایره المعارف بزرگ اسلامی