سید محمدباقر خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←آثار |
|||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
[[پرونده:کتاب روضات الجنات.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:کتاب روضات الجنات.jpg|بندانگشتی]] | ||
*'''[[روضات الجنات|روضات الجنات فی احوال العلما و السادات]]''': مهمترین اثر سید محمد باقر است. به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته اعتماد السلطنه<ref>اعتماد السلطنه، ص۲۱۷.</ref>، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است. | *'''[[روضات الجنات|روضات الجنات فی احوال العلما و السادات]]''': مهمترین اثر سید محمد باقر است. به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته [[اعتماد السلطنه]]<ref>اعتماد السلطنه، ص۲۱۷.</ref>، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است. | ||
*'''احسن العطیه''': شرحی است بر الفیه [[شهید اول]] در [[فقه]]. این کتاب به مناسبت، برخی تحقیقات [[اصول فقه|اصولی]] را هم دربردارد.<ref> خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۹; آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۷، ص۷۳.</ref> در سال ۱۳۲۰ در اصفهان چاپ سنگی شد.<ref> مشار، ج۲، ستون۲۵۳۱.</ref> | *'''احسن العطیه''': شرحی است بر الفیه [[شهید اول]] در [[فقه]]. این کتاب به مناسبت، برخی تحقیقات [[اصول فقه|اصولی]] را هم دربردارد.<ref> خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۹; آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۷، ص۷۳.</ref> در سال ۱۳۲۰ در اصفهان چاپ سنگی شد.<ref> مشار، ج۲، ستون۲۵۳۱.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۲۴
 | کتابشناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. میتوانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیشیعه کمک کنید. |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمدباقر موسوی چهارسوقی خوانساری اصفهانی |
| لقب | چهارسوقی، صاحب روضات الجنات |
| تاریخ تولد | ۱۲۲۶ق |
| محل زندگی | اصفهان |
| تاریخ وفات | ۱۳۱۳ق |
| شهر وفات | اصفهان |
| خویشاوندان سرشناس | سید محمدمهدی خوانساری • زین العابدین خوانساری |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محمد باقر رشتی • سید ابراهیم قزوینی • زین العابدین خوانساری • سید حسن مدرس • و... |
| شاگردان | شیخ الشریعه اصفهانی • سید کاظم یزدی • ابوتراب خوانساری • درچه ای • و... |
| محل تحصیل | خوانسار • اصفهان • کربلا |
| تألیفات | روضات الجنات • احسن العطیة • قرة العین و سرور النشأتین • تلخیص مجموعه ورّام و... |
سید محمّدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات، از شرح‌حال‌نویسان شیعه در قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم قمری است. خوانساری تحصیلاتش را در خوانسار، نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری آغاز کرد و در اصفهان نزد محمد باقر شفتی و در کربلا نزد سید ابراهیم موسوی قزوینی شاگردی کرد.
شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری و سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نزد او شاگردی کردند. مهمترین اثر خوانساری روضات الجنات است. او آثاری نیز در فقه و اصول نوشته است. خوانساری در ۱۳۱۳ق در اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد.
خاندان
خاندان سید محمد باقر، به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند.[۱] این خاندان نسبشان به امام کاظم(ع) می‌رسد[۲]، همواره چهره‌های برجسته‌ای از آنان در شمار عالمان دین بوده‌اند.[۳]
مهاجرت به خوانسار
جد اعلای این خاندان به هنگام فتنه افغان در حدود ۱۱۳۵ به ناچار از اصفهان به خوانسار کوچ کرد و در آنجا اقامت گزید و به همین دلیل فرزندان وی که تا مدتی در خوانسار می‌زیستند در دوره‌ای به خوانساری شهرت یافتند.
بازگشت به اصفهان
میرزا زین العابدین (د ۱۲۵۷)، پدر سید محمد باقر به اصفهان بازگشت و در محله چهار سوی شیرازی‌ها سکونت گزید و از همین روی اعقاب وی به چهار سوقی (یا چهار سویی) شهرت یافتند.[۴]
ولادت و درگذشت
سید محمد باقر خوانساری در روضات الجنات شرح حال خود را نیز نگاشته است[۵]. او در وصیت‌نامه خود آورده است که در سال ۱۲۲۶ در خوانسار زاده شد.[۶] خوانساری در ۱۳۱۳ در اصفهان درگذشت[۷] و در تخت فولاد به خاک سپرده شد.[۸] در سوگ وی اشعاری سروده‌اند.[۹]
استادان
خوانسار
تحصیلات ابتدائی را پیش از مهاجرت به اصفهان، در زادگاه خویش و از جدّش سید ابوالقاسم جعفر (د۱۲۴۰) فرا گرفت. او جدش را از استادن خویش برشمرده است.[۱۰]
اصفهان
سید محمد باقر پس از وفات جدش همراه با پدر و برادرانش به اصفهان کوچ کرد[۱۱] و در محضر شیخ محمد تقی ایوانکیفی طهرانی معروف به اصفهانی، محمد باقر شفتی معروف به حجت الاسلام، محمد ابراهیم کرباسی، سید محمد بن عبدالصمد شهشهانی به فراگیری دانش‌های مرسوم حوزه پرداخت.[۱۲]
کربلا
او در ۱۲۵۳ برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرد و در کربلا، از محضر سید ابراهیم موسوی قزوینی، صاحب ضوابط الاصول، استفاده کرد.[۱۳] سید محمد باقر با این استادش موافقت و مؤانستی شایسته داشت، به طوری که حتی پس از مراجعت به اصفهان، میان آنها نامه‌نگاری برقرار بود.[۱۴]
اجازه روایت
او از پدر و برخی بزرگان و استادانش اجازه روایت و اجتهاد داشت[۱۵] و ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزه درسش محل حضور اهل علم بود.[۱۶]
شاگردان
مهمترین شاگردان او عبارتند از:
فرزندان
سید محمد باقر خوانساری، ۸ فرزند پسر داشت که فرزند هفتم در کودکی درگذشت و ۷ تن دیگر همگی از علمای اصفهان در روزگار خود بوده‌اند.[۱۸]
میرزا محمد مسیح (د ۱۳۲۵) و میرزا احمد (د ۱۳۴۱) از برجسته‌ترین و مشهورترین فرزندان او در فصل و دانش بودند.[۱۹]
آثار
- روضات الجنات فی احوال العلما و السادات: مهمترین اثر سید محمد باقر است. به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته اعتماد السلطنه[۲۰]، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است.
- احسن العطیه: شرحی است بر الفیه شهید اول در فقه. این کتاب به مناسبت، برخی تحقیقات اصولی را هم دربردارد.[۲۱] در سال ۱۳۲۰ در اصفهان چاپ سنگی شد.[۲۲]
- تسلیة الاحزان عند فقد الاحبة و الاخوان: به زبان فارسی. مانند مُسَکِّن الفؤاد شهید ثانی در موضوع تسلی خاطر مصیبت‌زدگان تألیف شده است.[۲۳] و در ۱۳۳۰[۲۴] و ۱۳۳۹[۲۵] چاپ سنگی شده است.
- تلویح النوریات من الکلام: رساله‌ای در بیان تفصیلی ضرورت دین و مذهب است.[۲۶]
- طرف (طوف) الاخبار لتحفة (لتحف) الاخیار[۲۷]
- ارجوزه‌ای در اصول فقه
- حاشیه بر شرح لمعه شهید ثانی
- حاشیه بر قوانین الاصول میرزای قمی[۲۸]
آثار ادبی
سید محمد باقر خوانساری، قصیده‌های فراوانی به عربی و فارسی در موضوعات مختلف، به ویژه در مدح و مرثیه اهل بیت(ع) سروده است.[۲۹] نثر خوانساری عموما مسجع و متکلفانه است[۳۰]. نمونه‌ای از این نثر، علاوه بر خطبه بلیغ و بی‌نقطه او[۳۱]، نامه‌هایی است که به برخی از بزرگان و دانشمندان معاصر خویش نگاشته است.[۳۲]
پانویس
منابع
- منبع مقاله دانشنامۀ جهان اسلام، ج ۱۶، ص۳۸۵-۳۸۷ .
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی نقی ممنزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، الکرام البررة، قسم ۱-۲، مشهد،۱۴۰۴.
- اسنادی از خاندان روضاتیان، به کوشش رسول جعفریان، قم، انصاریان، ۱۳۸۲ش.
- محمد حسن بن علی اعتماد السلطنة، المآثر والآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ افشار، ج۱، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش.
- محمد بن حسن بن جابری انصاری، علمای اصفهان، با حواشی معلم حبیب‌آبادی، چاپ ناصر باقری بیدهندی، در میراث ملل اسلامی ایران، دفتر ۲، به کوشش رسول جعفریان، قم کتابخانۀ مرعشی نجفی، ۱۳۷۴ش.
- محمدعلی حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، اصفهان، ج۳، ۱۳۵۱ش.ج۶، ۱۳۶۴ش، ج۷، ۱۳۷۴ش.
- محمد باقر خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲.
- عمر رضا کحّاله، معجم المؤلفین، دمشق، ۱۹۵۷-۱۹۶۱، چاپ افست، بیروت، بی‌تا.
- عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، چاپ ناصر باقری، بیدهندی، قم ۱۳۷۱ش.
- محمد علی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران، ۱۳۶۹ش.
- خانبابا مشار، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش.
- مصلح الدین مهدوی، تذکرظ القبور، یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، ۱۳۴۸ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- خاندان مرحوم سید رضا روضاتی
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم، ص۵۹۱; اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ص۱۵.
- ↑ روضاتی، ص۶۳.
- ↑ اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ص۱۵؛ برای فهرستی از آنان حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۲۰، ۹۸۹-۹۹۲; ج۵، ۱۴۹۶-۱۴۹۸; محمد علی روضاتی، ص۷۵-۷۸، ۷۹-۸۱.
- ↑ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۷۹۸-۷۹۹; اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ص۱۶-۱۷.
- ↑ خوانساری، ج۲، ص۱۰۳-۱۱۰
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۵.
- ↑ مدرس تبریزی، ج۳، ص۳۶۷ ;حبیب‌آبادی،ج۳، ص۸۱۵; مهدوی، ص۱۷۷.
- ↑ مدرس تبریزی، ج۳، ص۳۶۷ ;حبیب‌آبادی،ج۳، ص۸۱۵; مهدوی، ص۱۷۷.
- ↑ برای نمونه، نک: حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۱۶-۸۱۹;برای آگاهی از متن وصیت نامه وی خطاب به فرزندش، محمد مهدی، نک: محمدعلی روضاتی، ص۸۴-۸۸.
- ↑ حبیب‌آبادی، ج۳، ۸۰۳.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۶.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۵-۱۰۷; حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۰; مهدوی، ص۱۷۶.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۱۰، ص۳۹.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۱۰، ص۴-۴۲.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۶- ۱۰۸; گزی برخواری، ص۵۶; مدرس تبریزی، ج۳،ص۳۶۶; حبیب‌آبادی، ج۳،ص۸۰۲-۸۰۴.
- ↑ حبیب آبای، ج۳،ص۸۰۲-۸۰۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ج۳، ص۳۶۶;حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۴-۸۰۶; مهدوی ۱۷۶.
- ↑ موسوی خوانساری، مقدمه، ص۲۴۴-۲۹۱; حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۲۰; اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ص۱۸; جعفر روضاتی، ص۶۲-۶۳.
- ↑ درباره شرح حال آنان، حبیب‌آبادی، ج۵، ص۱۷۰۴-۱۷۰۶; محمد علی روضاتی، ص۷۹-۸۱.
- ↑ اعتماد السلطنه، ص۲۱۷.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۰۹; آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۷، ص۷۳.
- ↑ مشار، ج۲، ستون۲۵۳۱.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۱۰; گزی برخواری، ص۵۷.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۴، ص۱۷۷.
- ↑ مشار، ج۱، ستون۸۹۶.
- ↑ حیبب آبادی، ج۳، ص۸۰۱.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۱۶۱; حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۲; مهدوی، ص۱۷۷.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۱۰;مدرس تبریزی، ج۳، ص۳۶۶; آقا بزرگ طهرانی، الذریعه،ج۶، ص۹۱، ۱۷۵. برای فهرستی از دیگر آثار وی: گزی برخواری، ص۵۷، حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۰-۸۰۲; مهدوی، ص۱۷۷; جعفر روضاتی، ص۱۶۲.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۱۰; حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۱.
- ↑ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۰.
- ↑ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۱.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۱۱۰؛ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۸۰۲.