میر محمدحسین خاتون‌آبادی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | میر محمدحسین خاتون‌آبادی |
| نسب | خاندان خاتون‌آبادی |
| تاریخ وفات | ۲۲ شوال ۱۱۵۱ق |
| محل دفن | مشهد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علامه مجلسی و جمال الدین خوانساری |
| شاگردان | زین الدین علی خوانساری، محمدبن محمدزمان كاشانی، سید عبداللّه بن نورالدین جزایری |
| اجازه روایت از | عبدالله بن عیسی افندی |
| تألیفات | النَّجْم الثاقِب فی اثبات الواجب، رسالةالبِداء، حاشیه بر شرح تجریدالاعتقاد قوشچی، مناقب الفُضلاء، حاشیه و شرح بر الرَوْضَةالبَهِیة و مَعالِم الاصول |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | امام جمعه و شیخ الاسلام اصفهان |
میر محمدحسین خاتون آبادی(درگذشت: ۱۱۵۱ق)، فقیه امامی قرن دوازدهم. وی نزد اساتیدی همچون محمدباقر مجلسی و جمال الدین خوانساری فرا گرفت. خاتون‌آبادی پس از پدرش، امام جمعه اصفهان شد و در اواخر عمر، منصب شیخ الاسلامی این شهر را نیز بر عهده گرفت.
زندگینامه
زمان و محل تولد او معلوم نیست. وی در شب ۲۳ شوال ۱۱۵۱ق درگذشت[۱] و در مشهد به خاک سپرده شد.[۲]پدرش میر محمدصالح خاتون‌آبادی از عالمان مشهور اصفهان بود.
مقام علمی
خاتون‌آبادی در علوم عقلی، حکمت، ادبیات و فقه و حدیث تبحر داشت.[۳]
محمدحسین، نزد جدّ مادریش محمدباقر مجلسی(درگذشت: ۱۱۱۰ق)، جد پدریش عبدالواسع (درگذشت: اواخر قرن یازدهم)، پدرش محمدصالح (درگذشت: ۱۱۲۶ق)، آقا جمال خوانساری (درگذشت: ۱۱۲۲ق)، محمد بن عبدالفتاح تنکابنی (درگذشت: ۱۱۲۴ق)، سلیمان بن عبدالله ماحوزی (درگذشت: ۱۱۲۱ق)، سید علی خان مدنی (درگذشت: ۱۱۲۰ق)، شاه محمد بن محمد دارابی شیرازی (درگذشت: ۱۱۳۰ق) و ابوالحسن شریف بن محمدطاهر فتونی (درگذشت: ۱۱۳۹ق) شاگردی کرد. از آنان حدیث شنید و اجازه روایت گرفت.
کسانی چون فرزندش میرعبدالباقی (درگذشت: ۱۲۰۷ق)، زین‌الدین علی خوانساری (درگذشت: ۱۱۶۷ق)، محمد بن محمدزمان کاشانی (درگذشت: بعد از ۱۱۷۲ق)، سید عبدالله بن نورالدین جزایری (درگذشت: ۱۱۷۳ق)، سید صدرالدین محمد بن محمدباقر رضوی قمی، احمد بن محمدمهدی بن محمدمؤمن خاتون آبادی و محمدمهدی بن رضی‌الدین هرندی (درگذشت: ۱۱۸۰ق) نزد او درس خواندند یا از وی حدیث شنیدند و اجازه روایت گرفتند.[۴]
آثار
خاتون‌آبادی آثاری در فقه، اصول، کلام و اخلاق دارد که عبارتند از:
- مُنیةالمُرید
- شرح و حاشیه بر الرَوْضَةالبَهِیة معروف به «شرح لُمعه» اثر فقهی شهیدثانی.
- حاشیه بر مَعالِم الاصول اثر حسن بن زین‌الدین فرزند شهید ثانی در اصول فقه
- النَّجْم الثاقِب فی اثبات الواجب
- رسالةالبِداء
- حاشیه بر شرح تجریدالاعتقاد قوشچی
- مناقب الفُضلاء فی ریاض العلماء یا رجالِ میر محمدحسین که اجازه مبسوط او به زین الدین علی خوانساری است.
- مقالة فی اسماء مَن اِستبصر مِنْ علماء العامة[۵]
- احوال العلماء مِن اَقارب المؤلف
- کلمةالتقوی یا لباس التقوی درباره تحریم غیبت
- الالواح السماویة فی اختیارات ایام الاسبوع و السِنة
- خزائن الجواهر
- سَبع المَثانی
- وسیلةالنجاح
- مفتاح الفَرَج
- نوروزیّه
- مجموعة الرسائل الکثیرة[۶]
مناصب
خاتون آبادی پس از پدرش، امام جمعه اصفهان شد.[۷] و در اواخر عمر، منصب شیخ الاسلامی اصفهان را نیز برعهده گرفت.
سرانجام
پس از هجوم محمود افغان به اصفهان در زمان شاه سلطان حسین (حکومت: ۱۱۰۵-۱۱۳۵ق) و سقوط سلسله صفویان، افغانها خاتون‌آبادی را که وزیر مریم بیگم (عمه شاه) بود، بسیار شکنجه کردند تا اموالش را بگیرند.[۸]
این حادثه در روحیه او تأثیر بسیار گذاشت و به گفته خود او، سبب توجه بیشتر وی به مسائل اخروی شد. او سپس به خاتون آباد (در اطراف اصفهان) رفت و به عبادت مشغول شد، ولی همچنان مرجع دینی مردم بود.[۹] خاتون آبادی خواسته نادرشاه افشار (حکومت: ۱۱۴۸-۱۱۶۰ق) را مبنی بر فتوا دادن به کفر عثمانی‌ها که خواسته بودند، ایران به حوزه خلافت آن‌ها ملحق شود، نپذیرفت.[۱۰]
پانویس
- ↑ قمی، وقایع الایام، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۴.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، مصف المقال، ص۱۵۴؛ کشمیری، ص۲۱۱.
- ↑ کرمانشاهی، ج۱، ص۹۶؛ خوانساری، ج۲، ص۳۶۰.
- ↑ خاتون‌آبادی، مناقب الفضلاء؛ خاتون‌آبادی، احوال العلماء، ص۲۸۸-۲۹۰ ؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۱۸۵؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۳۶۴-۳۶۵؛ حسینی اشکوری، ص۹۳.
- ↑ خاتون آبادی، مناقب الفضلاء، ص۵۰۷-۵۰۸؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۶، ص۹۴، ۱۱۴، ۲۰۶، ج۱۰، ص۱۱۲، ج۱۲، ص۴۵، ج۱۳، ص۲۹۳، ج۲۱، ص۳۹۶، ج۲۲، ص۳۳۳، ج۲۳، ص۲۰۹.
- ↑ خاتون‌آبادی، مناقب الفضلاء، ص۵۰۷-۵۰۸؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۰۱، ج۷، ص۱۵۴، ج۱۰، ص۲۵۴، ج۱۲، ص۱۲۹-۱۳۰، ج۲۱، ص۳۳۸، ج۲۴، ص۳۸۳، ج۲۵، ص۸۵.
- ↑ حبیب آبادی، ج۲، ص۳۱۸-۳۱۹؛ خوانساری، ج۲، ص۳۶۱.
- ↑ حر عاملی، تتميم أمل الآمل، ۱۴۰۷ق، ص۱۲۶.
- ↑ خاتون‌آبادی، مناقب الفضلاء، ص۴۶۵-۴۶۷؛ قزوینی، ص۱۲۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات، ص۱۹۸.
- ↑ نوری، ص۱۴۹.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، چاپ علی نقی منزوی، تهران، ۱۳۷۲ش.
- آقابزرگ طهرانی، مُصَفَّی المَقال فی مُصَنِّفی علم الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران ۱۳۳۷ش.
- حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان ۱۳۴۲ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، تتمیم أمل الآمل، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی(ره)، ۱۴۰۷ق.
- حسینی اشکوری، احمد، تلامذةالعلامة المجلسی و المجازون منه، چاپ محمود مرعشی، قم، ۱۴۱۰ق.
- خاتون‌آبادی، محمدحسین بن محمدصالح، احوال العلماء من اقارب المؤلف، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش ۷/۵۵۰۱.
- خاتون‌آبادی، محمدحسین بن محمدصالح، مناقب الفضلاء، چاپ جویا جهانبخش، در میراث حدیث شیعه، چاپ مهدی مهریزی و علی صدرایی خویی، قم: مرکز تحقیقات دارالحدیث، ۱۳۷۸ش.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
- قزوینی، عبدالنبی بن محمدتقی، تتمیم امل الآمل، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷ق.
- کرمانشاهی، آقا احمد، مرآت الاحوال جهان نما: سفرنامه، قم، ۱۳۷۳ش.
- کشمیری، محمدعلی، کتاب نجوم السماء فی تراجم العلماء، قم، ۱۳۹۴ق.
- موسوعة طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانی، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸-۱۴۲۴ق.
- نوری، حسین، فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷-۱۱۱۰ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران، ۱۳۷۴ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام