حدیث سرو مجموعه تلویزیونی مستند درباره زندگی علمای اخلاق است که تحقیق و تولید آن از سال ۱۳۸۲ش در معاونت سیما آغاز شد. مستند حدیث سرو طی سال‌های ۱۳۸۵ش تا سال ۱۴۰۰ش در چند مجموعه با کارگردانانی همچون جلیل سامان و عبدالرسول گلبن در قسمت‌های ۳۰ تا ۴۰ دقیقه‌ای ساخته شد و مجتبی راعی کارگردان سینما هم مشاور تولید و تدوین برخی از قسمت‌ها را برعهده داشت.

حدیث سرو (مجموعه تلویزیونی)
اطلاعات کلی
کارگردانعبدالرسول گلبن • جلیل سامان • جواد توانا
تهیه‌کنندهعبدالکریم عرشی • محمد داوودی
تدوینمجتبی راعی
توزیع کنندهمعاونت سیما • شبکه اول • شبکه مستند • سیما فیلم
زمان۱۳۸۵ش۱۴۰۰ش
کشورایران
زبانفارسی و عربی

این مجموعه پس از تولید، چندین‌بار از شبکه‌های فارسی‌زبان تلویزیون ایران پخش شده است. سید علی قاضی طباطبایی، سید محمدحسین طباطبائی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، محمدعلی شاه‌آبادی، سید جمال‌الدین گلپایگانی از جمله علمایی هستند که این مجموعه به آن‌ها پرداخته است.

حدیث سرو در سال ۱۳۹۹ش نیز با دوبله عربی به نام «الاوتاد» از شبکه الکوثر پخش گردید.

معرفی و جایگاه

حدیث سرو، مستندی بازسازی[یادداشت ۱] شده است که با استفاده از عکس‌، فیلم و سند[۱] زندگی و مراحل سیر و سلوک علمای اخلاق را از زبان خانواده، نزدیکان و شاگردان آن‌ها بیان می‌کند.[۲] در ابتدای دهه هشتاد با تغییر مدیریت شبکه چهار تلویزیون ایران[۳] و شروع مباحث عرفا‌ن‌های کاذب و محفل‌های عرفانی، طرح معرفی علمای عرفان و اخلاق[۴] و در مراحل بعد طرح معرفی علمای فقه و اخلاق در قسمت طرح و برنامه معاونت سیما تصویب و با نام مجموعه تلویزیونی مستند حدیث سرو اجرا شد.[۵]

مجموعه حدیث سرو در سال ۱۳۹۰ش به‌عنوان فیلم منتخب بخش مستند جشنواره تلویزیونی جام‌جم[۶] و در سال ۱۳۹۲ش نامزد بخش بهترین پژوهش جشنواره بین‌المللی جام‌جم بوده است.[۷]

تولید و پخش

 
تصویر برخی از علمای معرفی‌شده در مستند حدیث سرو

تحقیق و تولید مجموعه تلویزیونی حدیث سرو از سال ۱۳۸۲ش شروع شد.[۸] مستند حدیث سرو طی سال‌های ۱۳۸۵ش تا سال ۱۴۰۰ش در چند مجموعه با کارگردانانی همچون جلیل سامان و عبدالرسول گلبن و تهیه‌کنندگان متعددی ساخته شد.[۹] مجتبی راعی کارگردان سینما نیز مشاور تولید و تدوین برخی از مستندها را برعهده داشت.[۱۰]

مستند حدیث سرو در قسمت‌های ۳۰[۱۱] تا ۴۰ دقیقه‌ای[۱۲] چندین‌بار از شبکه‌های فارسی‌زبان تلویزیون ایران پخش شده است و در سال ۱۳۹۹ش به زبان عربی دوبله و با نام «الاوتاد»[یادداشت ۲] از شبکه الکوثر پخش گردید.[۱۳]

سید علی قاضی طباطبایی، محمدجواد انصاری همدانی، سید محمدحسین طباطبائی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید عبدالحسین دستغیب، محمدعلی شاه‌آبادی، سید جمال‌الدین گلپایگانی، ملا حسینقلی همدانی، میرزا جواد ملکی تبریزی، محمدتقی جعفری از جمله علمایی هستند که این مجموعه به آن‌ها پرداخته است.[۱۴]

برخی از قسمت‌ها

قسمت‌هایی از مجموعه حدیث سرو که تا سال ۱۴۰۰ش ساخته شده به شرح ذیل است:

شماره عنوان کارگردان تهیه‌کننده تاریخ تولید تهیه‌شده توسط
۱ سید علی قاضی طباطبائی عبدالرسول گلبن عبدالکریم عرشی ۱۳۸۵-۱۳۸۸ش معاونت سیما[۱۵]
۲ ملا حسینقلی همدانی جلیل سامان عبدالکریم عرشی ۱۳۸۵-۱۳۸۸ش شبکه اول[۱۶]
۳ محمدتقی بهجت محمدرضا کریمی‌راد محمد داوودی ۱۳۸۹-۱۳۹۰ش معاونت سیما[۱۷]
۴ سید جمال‌الدین گلپایگانی جواد توانا عبدالکریم عرشی ۱۳۹۰-۱۳۹۳ش معاونت سیما[۱۸]
۵ سید محمدحسین طباطبائی عبدالرسول گلبن عبدالرسول گلبن ۱۳۹۳-۱۳۹۵ش معاونت سیما[۱۹]
۶ رحیم ارباب جواد توانا عبدالکریم عرشی ۱۳۹۶-۱۳۹۸ش سیما فیلم[۲۰]
۷ سید احمد خوانساری عبدالکریم عرشی عبدالکریم عرشی ۱۳۹۸-۱۴۰۰ش سیما فیلم[۲۱]

حاشیه‌ها و واکنش‌ها

  • عوامل ساخت این مجموعه، عدم دسترسی، عدم همکاری، عدم تمایل به حرف‌زدن و سرّ نگه‌داری شاگردان علما را از جمله دلایل دشواری و طولانی‌شدن ساخت این‌گونه مجموعه‌ها دانست.[۲۲]
  • از دید برخی، تأکید بر دین فردی، گوشه‌گیری و دوری از مردم و نادیده‌گرفتن نقش اجتماعی دین از جمله نقدهای مجموعه حدیث سرو است. از نظر آن‌ها برنامه‌هایی که به این صورت در تلویزیون ایران ساخته می‌شود، باید به زوایای اجتماعی زندگی این بزرگان بپردازد تا به سکولاریسم[یادداشت ۳] متهم نشود.[۲۳]
  • بیت سید جمال گلپایگانی نیز اشکالاتی از قبیل؛ نبود ناظر از طرف خانواده، جدید بودن و ناشناخته بودن بعضی از افراد مصاحبه شده، نبودن موضوعات اولویت‌دار درباره شخصیت این فقیه در این مجموعه را مطرح کردند. همچنین از نظر خانواده سید جمال گلپایگانی، تحلیل درباره جنبش مشروطه و جمع‌بندی مسیر عرفان که در این مستند ارائه شد، محل مناقشه است، زیرا از نظر بیت سید جمال گلپایگانی، وی معتقد به عرفان عملی بود نه عرفان نظری از جنس ابن عربی.[۲۴]
  • بنا به گفته یکی از تهیه‌کنندگان مستند حدیث سرو، برنامه‌ای که درباره محمدجواد انصاری همدانی، از عارفان شیعه قرن چهاردهم قمری، در سال ۱۳۸۶ش تا ۱۳۸۹ش تولید شده بود، به دلایلی اجازه پخش از شبکه سراسری پیدا نکرد.[۲۵] این برنامه،‌ در سال ۱۳۹۲ش در شبکه قم و سپس از شبکه همدان پخش شد.[۲۶]

پانویس

  1. «حدیث سرو»، سایت شبکه مستند.
  2. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  3. «حدیث سرو گام بلندی در تولید مستند پرتره»، سایت رجانیوز.
  4. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  5. «حدیث سرو گام بلندی در تولید مستند پرتره»، سایت رجانیوز.
  6. «پخش ۶۴ فیلم مستند برگزیده جشنواره جام‌جم از سیما»، سایت جام‌جم آنلاین.
  7. «معرفی نامزدهای بخش مستند سومین جشنواره جام‌جم»، سایت مگ‌ایران.
  8. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  9. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  10. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  11. «تصویربرداری «حدیث سرو» در عراق انجام می‌شود»، سایت سوره سینما.
  12. «حدیث سرو»، سایت شبکه جهانی جام‌جم.
  13. ««حدیث سرو» با دوبله عربی روی آنتن شبکه الکوثر می‌رود»، سایت خبربان.
  14. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  15. نگاه کنید به: «حدیث سرو - آیت‌اللّه قاضی - ۱»، سایت شبکه مستند.
  16. «حدیث سرو-مستند شرح احوالات ملاحسینقلی همدانی»، سایت آپارات.
  17. «مستند حدیث سرو _آیت‌الله "بهجت" _قسمت اول»، سایت آپارات.
  18. «حدیث سرو(قسمت اول) آیت الله سید جمال گلپایگانی»، سایت آپارات.
  19. «مستند حدیث سرو _علامه "طباطبایی" _قسمت اول»، سایت آپارات.
  20. «حدیث سرو - آیت‌الله رحیم ارباب - ۱»، سایت شبکه مستند.
  21. «آیت‌الله سید احمد خوانساری - برنامه اول : مظهر فضائل»، سایت تلوبیون.
  22. «در «حدیث سرو» قصدمان سِحر کردن مخاطب نبود»، سایت مشرق.
  23. تاجور، «نگاهی به برنامه حدیث سرو»، سایت ویستا.
  24. هاشمی گلپایگانی، «مجموعه حدیث سرو پیرامون آیت الله العظمی سید جمال گلپایگانی(ره)»، سایت رجبیه.
  25. «حدیث سرو گام بلندی در تولید مستند پرتره»، سایت رجانیوز.
  26. «زندگی آیت الله شیخ محمدجواد انصاری همدانی در حدیث سرو»، سایت خبرگزاری مهر.

یادداشت

  1. در بعضی از مستندها، صحنه با استفاده از بازیگران بازآفرینی می‌شود که به آن مستند بازسازی شده می‌گویند.(جعفری، «بازسازی نمایشی در فیلم مستند»، سایت جام‌جم آنلاین؛ «فیلم مستند چیست؟/ با انواع فیلم‌های مستند آشنا شوید»، سایت خانه مستند.)
  2. اوتاد جمع وَتَد به معنای میخ است. اصطلاح عرفانى است و منظور چهار نفرى كه در چهار جهت دنيا هستند و بمنزلۀ چهار ركن عالمند و بواسطه اين چهار نفر است كه خداوند جهان را محفوظ ميدارد و آنها را اوتاد نامند. به اوتاد، خُسرُوان هم می گویند.سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، نشر کومش، ج۱، ص۳۳۲و ۷۹۸.
  3. برخی در فارسی سکولاریسم را مترادف جدایی دین از سیاست دانسته‌اند.(پارسا، حمید، «مبانی معرفتی و چهره اجتماعی سکولاریزم»، در کتاب نقد، شماره ۱، زمستان ۱۳۷۵ش، ص۵۵.)

منابع