مناجات التائبین
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نامهای دیگر | مناجات توبهکنندگان |
| موضوع | توبه و استغفار |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | الصحیفة الثانیة السجادیة • بحار الانوار • مفاتیح الجنان |
| تکنگاریها | بازگشت به سوی او (محمدباقر تحریری) • تفسیر عرفانی مناجات تائبین (ابوالفضل بهرام پور) |
| زمان | روز جمعه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ التّائِبین یا مناجات توبهکنندگان، از مناجاتهای پانزدهگانه که از امام سجاد(ع) نقل شده است. موضوع آن توبه و استغفار است و در آن به آثار زیانبار گناه اشاره شده است.
سند
مناجات تابئین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز جمعه تعیین کرده است.[۳]
پیامها و مضامین
- توبه و استغفار به خاطر کوتاهی.
- اشاره به آثار زیان بار گناه که خواری و ذلت در دنیا و آخرت، دوری از خدا و مرگ دلها است.
- توبه، وسیله نیل به رحمت الهی است.
- سخن گفتن با حالت تذلل و زبان التماس و زاری با خداوند، انسان را برای دریافت رحمت الهی مستعد میکند.
- اشاره به رازداری و پرده پوشی خداوند بر گناهان بنده.
- وقتی بنده، استغفار کند، خدا گناهانش را میبخشد و او را از گرداب هلاکت نجات میدهد.
- درخواست پرده پوشی نسبت به خطاها و رسواییهای پنهان انسان.
- گنهکار، مستحق ملامت و سرزنش خدا است.
- اشاره به پنج صفت خداوند؛ اجابتکننده درماندگان، برطرفکننده زیان، احسانکننده بزرگ، دانای اسرار و پرده پوشی بر خطاها و درخواست بخشش از خداوند.[۴]
شرحها
- کتابی به نام بازگشت به سوی دوست ترجمه و شرح مختصری از مناجات التائبین است که به وسیله محمد صالح احمدوند تألیف شده است.[۵]
- بازگشت به سوی او شرح مناجات تائبین تألیف محمدباقر تحریری است.[۶]
- ابوالفضل بهرامپور کتابی به نام تفسیر عرفانی مناجات تائبین در شرح مناجات تائبین دارد.[۷]
متن و ترجمه دعا
إِلٰهِى أَلْبَسَتْنِى الْخَطايا ثَوْبَ مَذَلَّتِى، وَجَلَّلَنِى التَّباعُدُ مِنْكَ لِباسَ مَسْكَنَتِى، وَأَماتَ قَلْبِى عَظِيمُ جِنايَتِى، فَأَحْيِهِ بِتَوْبَةٍ مِنْكَ يَا أَمَلِى وَبُغْيَتِى، وَيَا سُؤْلِى وَمُنْيَتِى،
فَوَعِزَّتِكَ ما أَجِدُ لِذُنُوبِى سِواكَ غافِراً، وَلَا أَرَىٰ لِكَسْرِى غَيْرَكَ جابِراً،
وَقَدْ خَضَعْتُ بِالْإِنابَةِ إِلَيْكَ، وَعَنَوْتُ بِالاسْتِكانَةِ لَدَيْكَ،
فَإِنْ طَرَدْتَنِى مِنْ بابِكَ فَبِمَنْ أَلُوذُ ؟ وَإِنْ رَدَدْتَنِى عَنْ جَنابِكَ فَبِمَنْ أَعُوذُ ؟ فَوا أَسَفاهُ مِنْ خَجْلَتِى وَافْتِضاحِى، وَوا لَهْفاهُ مِنْ سُوءِ عَمَلِى وَاجْتِراحِى.
أَسْأَلُكَ يَا غافِرَ الذَّنْبِ الْكَبِيرِ، وَيَا جابِرَ الْعَظْمِ الْكَسِيرِ، أَنْ تَهَبَ لِى مُوبِقاتِ الْجَرائِرِ، وَتَسْتُرَ عَلَىَّ فاضِحاتِ السَّرائِرِ،
وَلَا تُخْلِنِى فِى مَشْهَدِ الْقِيامَةِ مِنْ بَرْدِ عَفْوِكَ وَغَفْرِكَ، وَلَا تُعْرِنِى مِنْ جَمِيلِ صَفْحِكَ وَسَتْرِكَ.
إِلٰهِى ظَلِّلْ عَلىٰ ذُنُوبِى غَمامَ رَحْمَتِكَ، وَأَرْسِلْ عَلىٰ عُيُوبِى سَحابَ رَأْفَتِكَ؛
إِلٰهِى هَلْ يَرْجِعُ الْعَبْدُ الْآبِقُ إِلّا إِلىٰ مَوْلاهُ ؟ أَمْ هَلْ يُجِيرُهُ مِنْ سَخَطِهِ أَحَدٌ سِواهُ؟
إِلٰهِى إِنْ كانَ النَّدَمُ عَلَى الذَّنْبِ تَوْبَةً فَإِنِّى وَعِزَّتِكَ مِنَ النَّادِمِينَ، وَ إِنْ كانَ الاسْتِغْفارُ مِنَ الْخَطِيئَةِ حِطَّةً فَإِنِّى لَكَ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِينَ، لَكَ الْعُتْبَىٰ حَتَّىٰ تَرْضَىٰ.
إِلٰهِى بِقُدْرَتِكَ عَلَىَّ تُبْ عَلَىَّ، وَبِحِلْمِكَ عَنِّى اعْفُ عَنِّى، وَبِعِلْمِكَ بِى ارْفَقْ بِى . إِلٰهِى أَنْتَ الَّذِى فَتَحْتَ لِعِبادِكَ بَاباً إِلىٰ عَفْوِكَ سَمَّيْتَهُ التَّوْبَةَ، فَقُلْتَ: «تُوبُوا إِلَى اللّٰهِ تَوْبَةً نَصُوحاً»؛
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ الْبابِ بَعْدَ فَتْحِهِ ؟ إِلٰهِى إِنْ كانَ قَبُحَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ.
إِلٰهِى مَا أَنَا بِأَوَّلِ مَنْ عَصَاكَ فَتُبْتَ عَلَيْهِ، وَتَعَرَّضَ لِمَعْرُوفِكَ فَجُدْتَ عَلَيْهِ،
يَا مُجِيبَ الْمُضْطَرِّ، يَا كَاشِفَ الضُّرِّ، يَا عَظِيمَ الْبِرِّ، يَا عَلِيماً بِمَا فِى السِّرِّ، يَا جَمِيلَ السَِّتْرِ،
اسْتَشْفَعْتُ بِجُودِكَ وَكَرَمِكَ إِلَيْكَ، وَتَوَسَّلْتُ بِجَنابِكَ وَتَرَحُّمِكَ لَدَيْكَ،
فَاسْتَجِبْ دُعائِى، وَلَا تُخَيِّبْ فِيكَ رَجائِى، وَتَقَبَّلْ تَوْبَتِى، وَكَفِّرْ خَطِيئَتِى، بِمَنِّكَ وَرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
خدایا! گناهان بر من لباس خواری پوشانده و دوری از تو جامه درماندگی بر تنم پیچیده و بزرگی جنایتم دلم را میرانده، پس آن را با توبه به درگاهت زنده کن، ای آرزویم و مرادم و خواستهام و امیدم،
به عزّتت سوگند برای گناهانم آمرزندهای جز تو نمییابم و برای دلشکستگیام جبرانکنندهای جز تو نمیبینم، به پیشگاهت با توبه و انابه فروتنی کردم و با ذلّت و خواری، به درگاهت تسلیم شدم،
اگر مرا از درگاهت برانی به که روی آورم؟ و اگر از آستانت بازم گردانی به که پناه برم؟ در این حال افسوس از شرمندگی و رسواییام و وای از نگرانیام از زشتی کردار و مرتکب شدن گناهانم؛
ای آمرزنده گناهان بزرگ و ای جبرانکننده استخوان شکسته، از تو میخواهم که گناهان تباهکنندهام را بر من ببخشایی و بر من پنهانکاریهای رسواکنندهام را بپوشانی و مرا در عرصه قیامت از نسیم گذشت و آمرزشت بیبهره مگذاری و از پوشش زیبای چشمپوشیات عریان و بیپوشش رها نسازی،
معبودم سایه رحمتت را بر گناهانم بینداز و ابر مهربانیات را بهسوی عیبهایم بفرست؛
معبودم! آیا برده فراری جز بهسوی مولایش باز میگردد؟ یا کسی به او از خشم مولایش، جز مولایش پناه میدهد؟
معبودم، اگر پشیمانی از گناه توبه است، پس به عزّتت سوگند که من از پشیمانانم و اگر آمرزش طلبی از خطاکاری سبب فروریختن خطاها از پرونده است، من از آمرزش خواهانم، حق رضایت با توست تا راضی شوی،
خدایا با تواناییات بر من، توبهام را بپذیر و با بردباریات نسبت به من، از من بگذر و با آگاهیات از حال من، با من مدارا کن،
معبودم، تویی که به روی بندگانت دری بهسوی بخششت گشودی و آن را توبه نامیدی و خود فرمودی: «ای مؤمنان! به پیشگاه خداوند توبه کنید، توبهای خالص!»؛
پس عذر کسی که از ورود به این در پس از گشوده شدنش غفلت ورزد چه میتواند باشد؟ معبودم، اگر نافرمانی و گناه از بندهات زشت است، پس گذشت از جانب تو زیباست،
خدایا نخستین کسی نیستم که تو را نافرمانی کرده و حضرتت توبهاش را پذیرفتی و خود را در معرض احسانت قرار داده و تو مورد احسانش قرار دادی،
ای پاسخگوی درماندگان، ای برطرفکننده زیان، ای بزرگ نیکی، ای دانای نهان، ای زیبا پردهپوش، به جود و بزرگواریات از تو درخواست یاری و کمک دارم و به آستانهات و رحمت و بخشایشی که نزد توست متوسل شدم
پس دعایم را اجابت کن، امیدم را به خود ناامید مساز و توبهام را بپذیر و با احسان و مهرت خطاهایم را نادیده گیر، ای مهربانترین مهربانان.
پانویس
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۲.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۱۶۴.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۲.
- ↑ مصباح، سجادههای سلوک، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۳۰-۴۷.
- ↑ بازگشت به کوی دوست: ترجمه و شرحی مختصر از "مناجات التائبین، مناجات توبهکاران" سیدالساجدین(ع)، کتابخانه ملی.
- ↑ بازگشت به سوی او: شرح مناجاة تائبین، کتابخانه ملی.
- ↑ تفسیر عرفانی مناجات تائبین، کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی.
منابع
- مصباح، محمد تقی، سجادههای سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد (ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.
- بازگشت به کوی دوست: ترجمه و شرحی مختصر از "مناجات التائبین، مناجات توبهکاران" سیدالساجدین(ع)، سایت کتابخانه ملی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش.
- بازگشت به سوی او: شرح مناجاة تائبین، سایت کتابخانه ملی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش.
- تفسیر عرفانی مناجات تائبین، سایت کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش.