محمدباقر اصطهباناتی
| از فقیهان شیراز و مشروطه‌خواه | |
 محمدباقر اصطهباناتی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | شهید رابع |
| محل دفن | باغ حافظیه شیراز |
| تاریخ شهادت | ۱۳۲۶ق |
| محل شهادت | شیراز |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ملا علی کنی، میرزای شیرازی، میرزا هاشم چهارسوقی |
| محل تحصیل | شیراز، اصفهان، تهران، سامرا |
| اجازه روایت از | محمدباقر بن محمدتقی تهرانی، میرزا هاشم چهارسوقی |
| تألیفات | احکام المدین، حدوث العالم و ... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از مشروطیت |
محمدباقر اصطهباناتی (درگذشت: ۱۳۲۶ق) ملقب به شهید رابع از عالمان شیعه بود که به دلیل طرفداری از مشروطه‌خواهان، در شیراز به شهادت رسید. او از دانش‌آموختگان شیراز، اصفهان، تهران، سامرا و نجف بود که پس از پایان تحصیلات، به شیراز بازگشت و عهده‌دار ریاست دینی مردم شد.
زندگی‌نامه
محمدباقر بن عبدالمحسن اصطهباناتی شیرازی، از عالمان فعال در نهضت مشروطه بود. به همین دلیل او را در شیراز به ضرب گلوله کشتند.[۱] جنازه او را در باغ حافظیه شیراز به خاک سپردند[۲] و به او لقب «شهید رابع» دادند.[۳] سال شهادت او را ۱۷ اسفند ۱۲۸۶ش،[۴] ۱۳۲۶ق[۵][یادداشت ۱] و ۱۳۲۷ق[۶] و ۱۳۲۸ق[۷] گفته‌اند.
او دروس دینی را در شیراز آغاز کرد[۸] و برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت.[۹] همچنین در تهران نزد ملا علی کنی دانش آموخت.[۱۰] سپس به شیراز بازگشت و به تدریس مشغول شد؛ اما به دلیل اختلاف با حاکم شیراز[۱۱] سال ۱۳۰۳ق[۱۲] به عراق رفت. پس از مدتی توقف در نجف،[۱۳] برای شرکت در درس میرزای شیرازی راهی سامرا شد.[۱۴] با وفات میرزای شیرازی (درگذشت: ۱۳۱۲ق) به تدریس فلسفه، فقه و اصول در نجف مشغول شد.[۱۵] حدود سال ۱۳۱۹ق به شیراز بازگشت[۱۶] و چنانکه در شرح حال‌های او آمده با استقبال گرم مردم شیراز مواجه شد.[۱۷] او پس از بازگشت به شیراز تا پایان عمر، ریاست دینی و دنیایی مردم آنجا را بر عهده داشت.[۱۸] او از محمدباقر بن محمدتقی تهرانی در سال ۱۳۰۱ق[۱۹] و میرزا محمدهاشم بن زین‌العابدین چهارسوقی در سال ۱۳۰۰ق[۲۰] اجازه اجتهاد دریافت کرد.
آثار
محمدباقر اصطهباناتی آثار متعدد نگاشت:
- احکام المدین[۲۱] یا احکام الدَین[۲۲][یادداشت ۲]
- حدوث العالم[۲۳]
- کفایة الاسلام (رساله عملیه)[۲۴]
- رسالة فی بعض فروع البیع الخیاری[۲۵]
پانویس
- ↑ آیت‌اللهی، ولایت فقیه زیربنای فکری مشروطه مشروعه، ۱۳۶۳ش، ص۶۲ - ۶۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ آیت‌اللهی، ولایت فقیه زیربنای فکری مشروطه مشروعه، ۱۳۶۳ش، ص۶۴.
- ↑ جمعی از مؤلفان، گلشن ابرار، ج۷، ص۱۲۹.
- ↑ امینی، شهداء الفضیلة، ۱۴۰۳ق، ص۳۶۲؛ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۳؛ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ دایرة المعارف تشیع، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص۲۱۵.
- ↑ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۲؛ مؤسسۀ امام صادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۴، بخش دوم، ص۶۱۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۲؛ شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۳، ص۱۲۰؛ امینی، شهداء الفضیلة، ۱۴۰۳ق، ص۳۶۱؛ مع علماء النجف الاشرف، ۱۴۲۰ق، ج ۲، ص۱۰۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ امینی، شهداء الفضیلة، ص۳۶۱.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۲؛ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۸۷.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۳.
- ↑ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۶۱.
- ↑ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۰۱.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۳؛ شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۳، ص۱۲۰.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۳.
- ↑ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۸، ص۸۸.
- ↑ مؤسسۀ امام صادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۴، بخش دوم، ص۶۱۳.
یادداشت
- ↑ بیشتر کتاب‌ها ۱۳۲۶ق را ضبط کرده‌اند و ماده تاریخ درگذشت او «مغفور» است که مطابق ۱۳۲۶ است (تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۹۳).
- ↑ محتوای کتاب چنانکه در الذریعة آمده در مورد بدهی است و در طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۲۱۳ «احکام الدین و الفرض» نوشته شده که ظاهرا اشتباه است و صحیح آن «احکام الدَین و القرض» با قاف است.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، لبنان، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
- آیت‌اللهی، سید محمدتقی، ولایت فقیه زیربنای فکری مشروطه مشروعه، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- امینی، عبدالحسین، شهداء الفضیلة، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- جمعی از مؤلفان، زیر نظر عبدالرحیم اباذری، گلشن ابرار، قم، انتشارات نورالسجاد، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- دایرة المعارف تشیع، ج۲، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی و دیگران، تهران، سازمان دایرة المعارف تشیع، ۱۳۶۸ش.
- شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج۳، تهران، اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- غروی، محمد، مع علماء النجف الاشرف، بیروت، دارالثقلین، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
- مؤسسۀ امام صادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، زیر نظر جعفر سبحانی، قم، مؤسسۀ امام صادق(ع)، چاپ اوّل، ۱۴۱۸ق.