مناجات التائبین
(تغییرمسیر از اولین مناجات خمس عشر)
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مناجات توبه‌کنندگان |
| موضوع | توبه و استغفار |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | الصحیفة الثانیة السجادیة • بحار الانوار • مفاتیح الجنان |
| تک‌نگاری‌ها | بازگشت به سوی او (محمدباقر تحریری) • تفسیر عرفانی مناجات تائبین (ابوالفضل بهرام پور) |
| زمان | روز جمعه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ التّائِبین یا مناجات توبه‌کنندگان، از مناجات‌های پانزده‌گانه که از امام سجاد(ع) نقل شده است. موضوع آن توبه و استغفار است و در آن به آثار زیان‌بار گناه اشاره شده است.
سند
مناجات تابئین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز جمعه تعیین کرده است.[۳]
پیام‌ها و مضامین
- توبه و استغفار به خاطر کوتاهی.
- اشاره به آثار زیان بار گناه که خواری و ذلت در دنیا و آخرت، دوری از خدا و مرگ دل‌ها است.
- توبه، وسیله نیل به رحمت الهی است.
- سخن گفتن با حالت تذلل و زبان التماس و زاری با خداوند، انسان را برای دریافت رحمت الهی مستعد می‌کند.
- اشاره به رازداری و پرده پوشی خداوند بر گناهان بنده.
- وقتی بنده، استغفار کند، خدا گناهانش را می‌بخشد و او را از گرداب هلاکت نجات می‌دهد.
- درخواست پرده پوشی نسبت به خطا‌ها و رسوایی‌های پنهان انسان.
- گنه‌کار، مستحق ملامت و سرزنش خدا است.
- اشاره به پنج صفت خداوند؛ اجابت‌کننده درماندگان، برطرف‌کننده زیان، احسان‌کننده بزرگ، دانای اسرار و پرده پوشی بر خطا‌ها و درخواست بخشش از خداوند.[۴]
شرح‌ها
- کتابی به نام بازگشت به سوی دوست ترجمه و شرح مختصری از مناجات التائبین است که به وسیله محمد صالح احمدوند تألیف شده است.[۵]
- بازگشت به سوی او شرح مناجات تائبین تألیف محمدباقر تحریری است.[۶]
- ابوالفضل بهرام‌پور کتابی به نام تفسیر عرفانی مناجات تائبین در شرح مناجات تائبین دارد.[۷]
متن و ترجمه دعا
مناجات التائبین
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
| إِلَهِي أَلْبَسَتْنِي الْخَطَايَا ثَوْبَ مَذَلَّتِي وَ جَلَّلَنِي التَّبَاعُدُ مِنْكَ لِبَاسَ مَسْكَنَتِي وَ أَمَاتَ قَلْبِي عَظِيمُ جِنَايَتِي فَأَحْيِهِ بِتَوْبَةٍ مِنْكَ يَا أَمَلِي وَ بُغْيَتِي وَ يَا سُؤْلِي وَ مُنْيَتِي فَوَعِزَّتِكَ مَا أَجِدُ لِذُنُوبِي سِوَاكَ غَافِراً وَ لاَ أَرَى لِكَسْرِي غَيْرَكَ جَابِراً وَ قَدْ خَضَعْتُ بِالْإِنَابَةِ إِلَيْكَ وَ عَنَوْتُ بِالاِسْتِكَانَةِ لَدَيْكَ فَإِنْ طَرَدْتَنِي مِنْ بَابِكَ فَبِمَنْ أَلُوذُ وَ إِنْ رَدَدْتَنِي عَنْ جَنَابِكَ فَبِمَنْ أَعُوذُ فَوَا أَسَفَاهْ مِنْ خَجْلَتِي وَ افْتِضَاحِي وَ وَا لَهْفَاهْ مِنْ سُوءِ عَمَلِي وَ اجْتِرَاحِي أَسْأَلُكَ يَا غَافِرَ الذَّنْبِ الْكَبِيرِ وَ يَا جَابِرَ الْعَظْمِ الْكَسِيرِ أَنْ تَهَبَ لِي مُوبِقَاتِ الْجَرَائِرِ وَ تَسْتُرَ عَلَيَّ فَاضِحَاتِ السَّرَائِرِ وَ لاَ تُخْلِنِي فِي مَشْهَدِ الْقِيَامَةِ مِنْ بَرْدِ عَفْوِكَ وَ غَفْرِكَ وَ لاَ تُعْرِنِي مِنْ جَمِيلِ صَفْحِكَ وَ سَتْرِكَ إِلَهِي ظَلِّلْ عَلَى ذُنُوبِي غَمَامَ رَحْمَتِكَ وَ أَرْسِلْ عَلَى عُيُوبِي سَحَابَ رَأْفَتِكَ إِلَهِي هَلْ يَرْجِعُ الْعَبْدُ الْآبِقُ إِلاَّ إِلَى مَوْلاَهُ أَمْ هَلْ يُجِيرُهُ مِنْ سَخَطِهِ أَحَدٌ سِوَاهُ إِلَهِي إِنْ كَانَ النَّدَمُ عَلَى الذَّنْبِ تَوْبَةً فَإِنِّي وَ عِزَّتِكَ مِنَ النَّادِمِينَ وَ إِنْ كَانَ الاِسْتِغْفَارُ مِنَ الْخَطِيئَةِ حِطَّةً فَإِنِّي لَكَ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِينَ لَكَ الْعُتْبَى حَتَّى تَرْضَى إِلَهِي بِقُدْرَتِكَ عَلَيَّ تُبْ عَلَيَّ وَ بِحِلْمِكَ عَنِّي اعْفُ عَنِّي وَ بِعِلْمِكَ بِي ارْفَقْ بِي إِلَهِي أَنْتَ الَّذِي فَتَحْتَ لِعِبَادِكَ بَاباً إِلَى عَفْوِكَ سَمَّيْتَهُ التَّوْبَةَ فَقُلْتَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ الْبَابِ بَعْدَ فَتْحِه ِ إِلَهِي إِنْ كَانَ قَبُحَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ إِلَهِي مَا أَنَا بِأَوَّلِ مَنْ عَصَاكَ فَتُبْتَ عَلَيْهِ وَ تَعَرَّضَ لِمَعْرُوفِكَ فَجُدْتَ عَلَيْهِ يَا مُجِيبَ الْمُضْطَرِّ يَا كَاشِفَ الضُّرِّ يَا عَظِيمَ الْبِرِّ يَا عَلِيماً بِمَا فِي السِّرِّ يَا جَمِيلَ السِّتْرِ (السَّتْرِ) اسْتَشْفَعْتُ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ إِلَيْكَ وَ تَوَسَّلْتُ بِجَنَابِكَ (بِجِنَانِكَ) وَ تَرَحُّمِكَ لَدَيْكَ فَاسْتَجِبْ دُعَائِي وَ لاَ تُخَيِّبْ فِيكَ رَجَائِي وَ تَقَبَّلْ تَوْبَتِي وَ كَفِّرْ خَطِيئَتِي بِمَنِّكَ وَ رَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ. |
خدایا خطا‌ها و گناهان لباس خوارى بر تنم کرده و دورى از تو جامه بیچارگى بر تنم افکنده و بزرگ جنایتم دلم را میرانده پس تو زنده‌اش کن به بازگشت خودت (بسوى من) اى آرزو و مقصودم و اى خواسته و آرمانم به عزتت سوگند براى گناهانم جز تو آمرزنده اى نیابم و براى شکستگیم جز تو شکسته بندى نبینم و من بوسیله آه و ناله کردن بسوى تو بدرگاهت خاضع گشته و با زارى کردن در برابرت خود را به خوارى کشاندم پس اگر توام از درگاه خویش برانى در آن حال به که روآورم؟ و اگر توام از نزد خویش بازگردانى به که پناه برم؟ و بس افسوس از شرمندگى و رسواییم و اى دریغ از کار بد و گناهانى که بدست آورده‌ام از تو خواهم اى آمرزنده گناه بزرگ و اى شکسته بند استخوان شکسته که ببخشى بر من گناهان نابود کننده‌ام را و بپوشى بر من کارهاى پنهانى رسواکننده را و مرا در بازار قیامت از نسیم جان بخش عفو و آمرزشت محروم نفرمایى و از لباس زیباى گذشت و چشم پوشى خود برهنه‌ام نکنى خدایا سایه ابر رحمتت را بر گناهانم بینداز و ابر ریزان مهربانى و رأفتت را براى شستشوى عیب‌هایم بفرست خدایا آیا بنده فرارى جز به درگاه مولایش به کجا بازگردد؟ یا آیا کسى جز او هست که وى را از خشم او پناه دهد؟ معبودا اگر پشیمانى بر گناه توبه محسوب شود پس به عزتت سوگند که به راستى من از پشیمانانم و اگر آمرزش خواهى از خطا آنرا پاک کند پس به راستى من از آمرزش خواهانم خدایا تو را سزد که مرا مؤ اخذه کنى تا گاهى که خشنود شوى خدایا به همان قدرتى که بر من دارى توبه‌ام بپذیر و به بردباریت از من بگذر و به همان علمت که به احوالم دارى با من مدارا کن خدایا تویى که درى از عفو خود به سوى بندگانت باز کردى و نامش را توبه گذاردى و فرمودى ((به سوى خدا بازگردید با توبه خالصانه و صادقانه)) پس دیگر چه عذرى دارد آن کس که از وارد شدن در این درِ باز شده غفلت ورزد خدایا اگر به راستى سرزدن گناه از بنده‌ات زشت است ولى گذشت نیز از نزد تو نیکو است معبودا من نخستین کسى نیستم که نافرمانیت کرده و توبه پذیرش گشته اى و خواستار احسانت گشته و تو بر او احسان کرده اى، اى پذیرنده بیچاره اى غمزُدا اى بزرگ احسان اى داناى اسرار نهان اى نیکو پرده پوش شفیع گردانم نزد تو جود و کرمت را و توسل جستم به حضرتت و به مهربانیت در پیش تو پس دعایم مستجاب کن و امیدم را درباره خودت به نومیدى مبدل مکن و توبه‌ام را بپذیر و گناهم را نادیده گیر به کرم و مهربانى خود اى مهربان‌ترین مهربانان! |
پانویس
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۲.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۱۶۴.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۲.
- ↑ مصباح، سجاده‌های سلوک، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۳۰-۴۷.
- ↑ بازگشت به کوی دوست: ترجمه و شرحی مختصر از "مناجات التائبین، مناجات توبه‌کاران" سیدالساجدین(ع)، کتابخانه ملی.
- ↑ بازگشت به سوی او: شرح مناجاة تائبین، کتابخانه ملی.
- ↑ تفسیر عرفانی مناجات تائبین، کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی.
یادداشت
منابع
- مصباح، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد (ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.
- بازگشت به کوی دوست: ترجمه و شرحی مختصر از "مناجات التائبین، مناجات توبه‌کاران" سیدالساجدین(ع)، سایت کتابخانه ملی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش.
- بازگشت به سوی او: شرح مناجاة تائبین، سایت کتابخانه ملی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش.
- تفسیر عرفانی مناجات تائبین، سایت کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش.