احکام النساء (کتاب)

احکام النساء

اطلاعات کتاب
نویسنده	شیخ مفید
موضوع	فقه
اطلاعات نشر
ناشر	دار المفید
تاریخ نشر	۱۴۱۳ق

أحکامُ النّساء کتابی فقهی، به زبان عربی تألیف شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ق). این کتاب درباره احکام بانوان است. شیخ مفید به درخواست مادر سید مرتضی و سید رضی کتاب را نوشت. وی مسائل کلامی و احکام مخصوص زنان از طهارت تا دیات را مطرح کرده است. چند نسخه خطی از کتاب احکام النساء وجود دارد و ترجمه هم شده است.

درباره مؤلف

مقالهٔ اصلی: شیخ مفید

شیخ مفید از علمای امامیه در نیمه دوم قرن چهارم و قرن پنجم هجری قمری است. وی از شاگردان شیخ صدوق بود و سید رضی، سید مرتضی و شیخ طوسی از شاگردان او بوده‌اند. او از احیاکنندگان علوم اسلامی، از مروّجان فرهنگ شیعی و از نشردهندگان فقه امامیه است.

انگیزه نگارش

شیخ مفید این کتاب را به درخواست بانویی که طبق نظر محدث نوری احتمالا مادر سید مرتضی و سید رضی بوده، یعنی فاطمه دختر حسین بن احمد بن حسن ناصر کبیر نگاشته است. وی از شیخ مفید درخواست نمود کتابی مختصر و خلاصه درباره احکام بانوان بنویسد شیخ مفید هم پس از استخاره این کتاب را تدوین کرد.

ساختار و محتوا

شیخ مفید در این کتاب، خلاصه‌ای فشرده از مسائل عقیدتی را مطرح نموده، سپس به مباحث فقهی، از کتاب طهارت تا کتاب دیات - یعنی تمام ابواب فقه که مربوط به بانوان می‌باشد- پرداخته است. شیخ مفید در این کتاب هرگاه احکام زنان کنیز با زنان آزاده فرق داشته، احکام کنیزان را هم بیان نموده است. در آخر کتاب، بخشی به نام «احکام بانوان در شریعت و واجبات و مستحبات بانوان» آمده که ظاهرا این بخش در اول کتاب بعد از مقدمه بوده و اشتباها در آخر آمده است.

برخی از نظرات خاص شیخ مفید درباره زنان در این کتاب عبارتند از: ممنوعیت مسافرت برای زنان مگر همراه یکی از محارم، کراهت فراگیری نوشتن خط و خواندن کتاب، جواز فراگیری قرآن و مواعظ و حکمت و احکام اسلام.

چند مسئله پایانی در ارتباط با مردان و زنان است که عبارتند از: ممنوعیت بنای قبر و مردان و زنان بیشتر از چهار انگشت باز، مکروه بودن ریختن خاک غیر قبر داخل قبر، با فضیلت‌تر بودن دفن میت در خاک نسبت به دفن در تابوت زیرا سنت این‌گونه بوده است.

ابواب کتاب

ابواب ۱۴گانه کتاب احکام النساء عبارتند از:

• باب اول: در باب مسائل اعتقادی که وظیفه تمام مکلفین است و فرقی میان زن و مرد نیست.
• باب دوم: در انجام طهارت و وضو گرفتن زنان
• باب سوم: باب حیض، استحاضه و نفاس در بانوان و بیان احکام آن
• باب چهارم: احکام بانوان در نماز جماعت و حکم امامت جماعت بانوان و نمازهای واجب و مستحب
• باب پنجم: احکام بانوان در روزه
• باب ششم: احکام بانوان در زکات و صدقه
• باب هفتم: احکام بانوان در حج و عمره
• باب هشتم: احکام بانوان در ازدواج
• باب نهم: احکام بانوان در طلاق و درگذشت همسر
• باب دهم: احکام بانوان در

شهادات و بینات در نزد حاکم

• باب یازدهم: احکام بانوان در قصاص و دیات
• باب دوازدهم: احکام بانوان در حدود
• باب سیزدهم: در مباحث اجتماعی و واجبات و مستحبات بانوان
• باب چهاردهم: احکام بانوان در احتضار و غسل و کفن و نماز بر آنها.

نسخه‌ها

چند نسخه از این کتاب در کتابخانه‌ها گزارش شده است:

• دو نسخه موجود در کتابخانه مرعشی نجفی.
• نسخه‌ای متعلق به قرن یازدهم در کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
• دو نسخه در کتابخانه حکیم در نجف.

ترجمه

این اثر توسط مسعود رجب‌نژاد ترجمه شده است و بر آن تعلیقه زده شده است. مترجم، کتاب را با فتاوای امام خمینی و بعضی از فقهای معاصر نیز تطبیق داده است. بخش پایانی کتاب نیز دربردارنده متن اصلی و عربی «احکام النساء» است.