پرش به محتوا

موزه آستان قدس رضوی

افزودن پیوند
از ویکی شیعه
موزه آستان قدس رضوی
سردر و ورودی موزه
سردر و ورودی موزه
نامموزه آستان قدس رضوی
کشورایران
استانخراسان رضوی
شهرستانمشهد (حرم امام رضا(ع)، صحن کوثر)
اطلاعات اثر
سال‌های مرمت۱۳۵۵-۱۳۵۶ش
کاربری کنونیموزه
دیرینگی۱۳۱۶ش
دورهٔ ساخت اثرپهلوی • جمهوری اسلامی
مالک اثرآستان قدس رضوی
اطلاعات بازدید
امکان بازدیدفعال
وبگاهhttps://museum.razavi.ir/


موزه آستان قدس رضوی مجموعه‌ای فرهنگی شامل آثار قدیمی و تاریخی در حرم امام رضا(ع) که قدمت آن به سال ۱۳۱۶ش بازمی‌گردد. این نمایشگاه به‌صورت رسمی در سال ۱۳۲۴ش افتتاح شد. در ابتدا تعداد معدودی از آثار حرم برای بازدیدکنندگان به نمایش درآمد، اما با جابجایی و توسعه ساختمان موزه خصوصاً پس از انقلاب اسلامی ایران، مجموعه‌ای جدید با تفکیک موضوعی از آثار متنوع واقفان و اهداکنندگان در بخش‌های گوناگون شکل گرفت.

معرفی کلی

موزه آستان قدس رضوی، یکی از مراکز فرهنگی در مجموعه حرم امام رضا(ع) است که با هدف نمایش آثار تاریخی حرم و نمونه‌هایی از اشیای اهدایی یا وقف‌شده به آستان قدس رضوی در طول سده‌های مختلف تأسیس شده است.[۱]

طرح اولیه ایجاد موزه بین سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۴ش در آستان قدس رضوی شکل گرفت.[۲] کلنگ احداث ساختمان موزه در ۱۴ آذر ۱۳۱۶ش در مجاورت مسجد گوهرشاد و نزدیک مقبره شیخ بهایی بر زمینی به مساحت ۵۷۰۰ مترمربع زده شد. این بنا در سه طبقه و با زیربنای ۱۰۳۴ مترمربع ساخته شد و سرانجام در ۲۲ آذر ۱۳۲۴ش به‌صورت رسمی گشایش یافت.[۳] در آغاز فعالیت موزه، ۱۸۹ اثر از گنجینه حرم رضوی انتخاب و به‌ترتیب تاریخی برای بازدید عموم عرضه شد.[۴]

امروزه مجموعه موزه آستان قدس رضوی با ۱۸۰۰۰ مترمربع فضای نمایشی و بیش از ۸۰۰۰ شیء تاریخی و هنری به فعالیت خود ادامه می‌دهد.[۵]

شخصیت‌هایی همچون آیت‌الله خامنه‌ای، محمود فرشچیان، غلامرضا تختی (قهرمان ورزشی) و بسیاری از هنرمندان، دانشمندان و مجموعه‌داران، آثار نفیسی را به این موزه اهدا یا وقف کرده‌اند.[۶]

تغییر مکان و توسعه موزه

در سال ۱۳۵۰ش ساختمان اصلی موزه آستان قدس رضوی تخریب شد تا فضایی برای توسعه مجموعه حرم فراهم آید.[۷] در پی این تخریب، آثار موزه به محل موقت دیگری در حرم منتقل شد و فعالیت‌های نمایشی ادامه یافت. پس از برنامه‌ریزی‌های گسترده، ساختمان جدید موزه مرکزی آستان قدس رضوی بین سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶ش تکمیل شد و کلیه آثار به این مکان منتقل گردید.[۸] این مجموعه جدید با استانداردهای روز موزه‌داری طراحی شد و به روی عموم گشوده شد.

موزه مرکزی آستان قدس رضوی دربرگیرنده آثار نفیسی از تاریخ حرم رضوی است که شامل کتیبه‌های دوره صفوی، صندوق‌پوش تاریخی ضریح امام رضا(ع)، پایه‌های شمعدان‌های قدیمی، زیارت‌نامه‌های فولادی، سنگاب‌های تاریخی، درهای چوبی منبت‌کاری‌شده، محراب‌های زرین‌فام، مجموعه‌ای از ظروف تطهیر و شستشو، کتیبه‌های طلایی، فرش‌ها و منسوجات تاریخی و کلکسیون سکه و تمبر است.[۹]

تحولات پس از انقلاب اسلامی ایران

پس از انقلاب اسلامی ایران، آستان قدس رضوی با رویکردی نوین به توسعه فرهنگی و گسترش سنت وقف پرداخت.[۱۰] این تحول منجر به ایجاد موزه‌های تخصصی متعددی شد که هر یک گنجینه‌ای منحصر به فرد را به نمایش می‌گذارند. در سال ۱۳۷۸ش با انتقال کتابخانه مرکزی به محل جدید در بست شیخ طوسی، فضای کتابخانه در چهار طبقه توسعه یافت. همزمان، ساختمان موزه مرکزی به عنوان هسته اصلی مجموعه موزه‌های آستان قدس، میزبان آثار متنوعی با تفکیک موضوعیِ تمبر، سکه و اسکناس‌های تاریخی، آثار مرتبط با آبزیان و نجوم، کلکسیون ساعت‌های قدیمی، سلاح‌های تاریخی، ظروف ارزشمند و مدال‌های یادبود و طبقه همکف این ساختمان به نمایش نفیس‌ترین آثار تاریخی و هنری حرم امام رضا(ع) اختصاص یافت.[۱۱]

امروزه مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی در چهار بخش اصلی فعالیت می‌کند:

  • موزه مرکزی: نمایش‌دهنده آثار تاریخی و هنری
  • موزه قرآن و نفایس: شامل نسخ خطی و آثار قرآنی
  • موزه مردم‌شناسی: بازنمایی فرهنگ و آداب و رسوم
  • موزه فرش: نمایش دهنده قالی‌ها و دست‌بافت‌های نفیس.[۱۲]

برخی آثار تاریخی در موزه

از برخی اشیای تاریخی و نفیس این موزه می‌توان به سنگاب خوارزمشاهی، مجموعه‌ای از درهای چوبی مانند درِ رواق دارالسیاده متعلق به دوره ایلخانی، ضریح دوم و چهارم و پنجره‌های حرم، پنجره‌فولاد (دوره تیموری)، کتیبه مشبک طلا با مضمون سوره انسان متعلق به اولین ضریح امام رضا(ع) که به‌دستور شاه طهماسب ساخته و نصب شده است.[۱۳]

کتیبه‌های طلا به‌خط علیرضا عباسی خوشنویس دوره صفوی با مضمون شعری در مدح امام رضا(ع)، آیة الکرسی و صلوات خاصه، وسایل شستشو شامل گلابدان‌ها و ابریق‌ها و وسایل روشنایی شامل قندیل‌ها و پیه‌سوزها و مجموعه قفل‌ها اشاره کرد که مربوط به قرن ششم تا پانزدهم هجری است.[۱۴]

چاپ نشریه زرین‌فام

موزه آستان قدس رضوی، از سال ۱۴۰۰ش امتیاز دوفصل‌نامه مطالعات موزه‌ای با نام «زرین‌فام» را دریافت کرده که تا با فراهم نمودن امکان دسترسی پژوهشگران و متخصصان به منابع تاریخی و هنری موجود در موزه آستان قدس، به درج مقالات علمی و پژوهشی در زمینه معرفی آثار این مجموعه با هدف صیانت و محافظت از آثار و میراث گذشتگان بپردازد.[۱۵]

نگارخانه

پانویس

  1. ↑ «درباره ما»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  2. ↑ «نگاهی به تاریخچه تأسیس و توسعه موزه‌های آستان قدس رضوی»، خبرگزاری ایسنا.
  3. ↑ کفیلی، «تاریخچۀ شکل‌گیری و تحولات موزه‌های آستان قدس رضوی»، ص۶؛ شبیریان، چند نمونه از نفائس موزه آستان قدس رضوی، ص۱۳۹.
  4. ↑ «نگاهی به تاریخچه تأسیس و توسعه موزه‌های آستان قدس رضوی»، خبرگزاری ایسنا.
  5. ↑ «درباره ما»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  6. ↑ «تاریخچه وقف و اهدا»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  7. ↑ کفیلی، «تاریخچۀ شکل‌گیری و تحولات موزه‌های آستان قدس رضوی»، ص۱۲.
  8. ↑ کفیلی، «تاریخچۀ شکل‌گیری و تحولات موزه‌های آستان قدس رضوی»، ص۱۵؛ «گنجینه تاریخ حرم رضوی»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  9. ↑ کفیلی، «تاریخچۀ شکل‌گیری و تحولات موزه‌های آستان قدس رضوی»، ص۱۵؛ «گنجینه تاریخ حرم رضوی»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  10. ↑ «نگاهی به تاریخچه تأسیس و توسعه موزه‌های آستان قدس رضوی»، خبرگزاری ایسنا.
  11. ↑ «گنجینه تاریخ حرم رضوی»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  12. ↑ کفیلی، «تاریخچۀ شکل‌گیری و تحولات موزه‌های آستان قدس رضوی»، ص۳.
  13. ↑ «گنجینه تاریخ حرم رضوی»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  14. ↑ «گنجینه تاریخ حرم رضوی»، سایت موزه آستان قدس رضوی.
  15. ↑ «زرین‌فام دو فصلنامه مطالعات موزه‌ای»، سایت نشریه.

منابع

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=موزه_آستان_قدس_رضوی&oldid=1384449»