کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) کتابخانه‌ای در شهر مشهد که به‌صورت اختصاصی درباره امام علی(ع) فعالیت می‌کند و مهمترین آثار و پژوهش‌های مربوط به امام اول شیعیان را گردآوری کرده و در اختیار محققان قرار می‌دهد. این کتابخانه ابتدا در سال ۱۳۷۲ش توسط ابوالقاسم مجتهدی با جمع‌آوری کتاب‌ها آغاز به‌کار کرد و در سال ۱۳۷۹ش به‌صورت رسمی افتتاح شد. بخش‌های کتابخانه در شش موضوع اصلی شکل گرفته و دارای زیرمجموعه‌ها و دیگر بخش‌های جنبی نیز است. کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، علاوه بر احیای نسخ خطی، آثاری درباره امام علی(ع) برای مخاطبان عام در رده‌های مختلف سنی نگاشته است. کتابخانه تخصصی حضرت زهرا(س) هم از دیگر بخش‌های این مرکز است که در سال ۱۳۸۴ش افتتاح شد.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | ابوالقاسم مجتهدی |
| تأسیس | ۱۳۷۲ش • افتتاح رسمی در سال ۱۳۷۹ش |
| کاربری | کتابخانه |
| مکان | مشهد |
| نام‌های دیگر | به‌عربی: المکتبة المتخصصة بأمیرالمؤمنین علی علیه‌السلام |
| وقایع مرتبط | تأسیس کتابخانه تخصصی حضرت زهرا(س) |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | کتاب‌های خطی و چاپی • واحد سمعی و بصری • مطبوعات • پایان‌نامه‌ها |
| معماری | |
| وبگاه | http://www.imamalislib.com/ |
اهمیت
کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)، نخستین کتابخانه تخصصی در ایران است که با هدف دفاع از فرهنگ علوی و جمع‌آوری تمامی منابع و اسناد مربوط درباره امام علی(ع) پایه‌گذاری شد.[۱] این مرکز تخصصی تلاش کرده تا مهمترین آثار و جدیدترین مطالب و پژوهش‌ها به زبان‌های گوناگون در مورد امام اول شیعیان را گردآوری کند و در اختیار محققان قرار دهد.[۲]
به‌گفته مدیر کتابخانه، کتابخانه تخصصی مشهد، اولین و منحصربه‌فردترین کتابخانه تخصصی است که پیرامون امام علی(ع) فعالیت می‌کند و دیگر مراکز و مؤسساتی که با نام امیرالمؤمنین(ع) وجود دارد، عمومی هستند؛ حتی کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) در نجف که به‌دست علامه امینی دایر شد، دارای همه نوع کتاب است و جنبه عمومی دارد.[۳]
تأسیس
کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین در سال ۱۳۷۹ش همزمان با نام‌گذاری سال امام علی(ع) در ایران، به‌صورت رسمی با مسئولیت محمد مجتهدی و حدود ۴۰۰۰ جلد کتاب، فعالیت خود را آغاز کرد.[۴] شروع به‌کار اولیه این کتابخانه، به سال ۱۳۷۲ش برمی‌گردد که کتاب‌ها در منزل تهیه می‌شدند[۵] و با همکاری جمعی از محققان، بررسی احادیث و مصادر کتاب‌های احقاق الحق، عبقات الانوار، الغدیر و قادتنا کیف نعرفهم شکل گرفت و به‌تدریج در ادامه، فعالیت‌های دیگری نیز پی گرفته شد.[۶]
از ابوالقاسم مجتهدی به‌عنوان بانی اولیه کتابخانه یاد می‌شود که شروع کار کتابخانه و خرید کتاب‌ها از ثُلث مال او بود.[۷]
تهیه منابع
بخش قابل توجهی از آثار موجود در کتابخانه، از نمایشگاه‌های کتاب به‌ویژه از کشورهای عربی مانند مصر، ترکیه، سوریه، عراق، عربستان، کویت و لبنان تهیه می‌شود و تهیه از کتابفروشی‌ها، سایت‌های اینترنتی و مراکزی که کتاب‌های دست‌دوم را به فروش می‌رسانند از دیگر راه‌های تهیه منابع است. بسیاری از کتاب‌ها هم از سوی مؤلفان، ناشران و افراد نیکوکار اهدا می‌گردد.[۸]
موضوعات اصلی
مبنای گردآوری منابع، شش موضوع اصلی بوده است و تمامی منابع موجود کتابخانه در این شش بخش جای می‌گیرند که عبارتند از:
- زندگانی حضرت علی(ع)
- فضائل و مناقب حضرت علی
- سخنان (نهج‌البلاغه)
- امامت
- غدیر
- شیعه.[۹]
زیرمجموعه‌ها
زیرمجموعه‌هایی که در ارتباط با موضوع‌های اصلی و کلی برای تحقیق و پژوهش ایجاد شده، به این شرح است:
دیگر بخش‌ها
از دیگر بخش‌های کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) می‌توان به بخش‌های اطلاع‌رسانی، اسناد الغدیر، سمعی و بصری، مطبوعات، آثار هنری و چاپ و نشر اشاره کرد.[۱۱]
آثار منتشرشده
بخشی از فعالیت‌های کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، غیر از چاپ متون تحقیقی و احیای نسخ خطی، تدوین و نشر آثاری درباره امام علی(ع) است که برای مخاطبان عام در رده‌های مختلف سنی نگاشته شده است. برخی از آثار منتشرشده به‌ترتیب سال به این شرح است:
- چهل حدیث در فضائل حضرت علی (علیه‌السلام) از کنز العمال (۱۳۷۴ش)
- چهل حدیث و اعتراف به فضائل حضرت علی علیه‌السلام (۱۳۷۵ش)
- جزوه آداب و سنن غدیر (۱۳۷۷ش)
- جزوه غدیر عید خدا (۱۳۸۴ش)
- جزوه غدیر در نگاه امیر مؤمنان (علیه‌السلام)
- خورشید غدیر، برای کودکان (۱۳۷۷ش)
- استدلال به حدیث غدیر، بر گرفته از کتاب فضائل الخمسه (۱۳۷۸ش)
- برکه ایمان، گزارشی از غدیر برای نوجوانان (۱۳۷۸ش)
- جدول ایمان، برای نوجوانان (۱۳۷۸ش)
- رخساره آفتاب، چهل حدیث از المراجعات نوشته سید عبدالحسین شرف‌الدین (۱۳۷۹ش)
- امام علی (علیه‌السلام) در نگاه شهریار (۱۳۸۰ش)
- آتشی در بیشه اندیشه‌ها، ترجمه خلاصه کتاب منع تدوین الحدیث (۱۳۸۰ش)
- پازل غدیر، مخصوص کودکان (۱۳۸۰ش)
- مصادر حدیث الطیر وموارد نقله وتوثیق رواته عند أهل السنّه (۱۳۸۱ش)
- إثبات الوصیة للإمام علی بن أبی‌طالب، نوشته علامه حلی (۱۳۸۱ش)
- خیر البریة والطاف الالهیة، چاپ در لبنان (۱۴۲۳ق)
- مولود کعبه، شعر برای کودکان (۱۳۸۲ش)
- منهاج الکرامة، نوشته علامه حلی (۱۴۲۵ق)
- الدر الثمین فی أسرار الأنزع البطین، عبداللَّه حلبی، قرن ۱۰ هجری (۱۴۲۵ق)
- التحفة البهیة فی إثبات الوصیة، سید هاشم بحرانی، قرن ۱۱ هجری (۱۴۲۵ق)
- جواهر المطالب فی مناقب علی بن أبی‌طالب، نوشته فخرالدین طریحی، صاحب کتاب مجمع البحرین (۱۴۲۷ق)
- جزوه غدیر پیمان نهایی (۱۳۸۴ش)
- برکه‌ای تا ابدیت (۱۳۸۴ش)
- پازل قصه غدیر، برای کودکان (۱۳۸۵ش)
- قصه غدیر، برای کودکان (۱۳۸۵ش)
- اللؤلؤ الوهاج فی مناقب امیرالمؤمنین علیه‌السلام لیلة المعراج (۱۴۲۹ق)
- الوصیة من الاصول الروائیة، عیسی بن مستفاد، قرن ۳ هجری (۱۴۲۹ق)
- پیام غدیر، برای کودکان (۱۳۸۷ش).[۱۲]
تأسیس کتابخانه تخصصی حضرت زهرا(س)
در ۵ مرداد سال ۱۳۸۴ش همزمان با ولادت حضرت فاطمه(س) و برگزاری کنگره میراث علمی و معنوی حضرت زهرا(س) در مشهد، کتابخانه تخصصی حضرت فاطمه زهرا(س) وابسته به کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین(ع) در قالب پنج موضوع اصلی و پانزده موضوع فرعی در بخشی از فضای کتابخانه امام علی(ع) افتتاح شد. موضوعات اصلی کتابخانه حضرت زهرا(س)، زندگی، فضائل، خطبه‌ها و شروح آن، سخنان و شهادت را شامل می‌شود.[۱۳]
وضعیت کنونی
کتابخانه تخصصی مشهد، حدود ۳۰۰۰۰ جلد کتاب در زبان‌های عربی، فارسی، انگلیسی، ترکی و اردو را داراست و منابع، افزون بر ۶ موضوع اصلی کتابخانه، در بیش از ۱۱۰ موضوع فرعی و موضوعات مختلف جمع‌آوری شده‌اند. منابع کتابخانه از طریق لینکداین و آکادمیا برای محققان و منابع جدیدی که در رابطه با امام علی(ع) تألیف گردیده، از طریق وب‌سایت کتابخانه برای علاقه‌مندان اطلاع‌رسانی می‌شود. در کتابخانه، علاوه بر برپایی نمایشگاه‌های مختلف، نشست‌های تخصصی پیرامون ترجمه نهج‌البلاغه به زبان‌های دیگر و معرفی منابع جدید منتشرشُده هم برگزار گردیده و تعداد پایان‌نامه‌های این کتابخانه ۲۵۰۰ عنوان است که از کشورهای ایران و خارجه به‌خصوص عراق تهیه شده است.[۱۴]
ساختمان کنونی کتابخانه در خیابان آزادی و کوچه شاهین‌فر در بازارچه سراب واقع شده است.[۱۵]
پانویس
- ↑ رنجبر، مجتهدی، «نخستین کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۸۵.
- ↑ «درباره کتابخانه، کتابخانه تخصصی یعنی…»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین.
- ↑ رنجبر، مجتهدی، «نخستین کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۸۵.
- ↑ مجتهدی، «معرفی کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۲۲۰.
- ↑ «نشست معرفی کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) مشهد برگزار شد»، سایت خبری لیزنا.
- ↑ مجتهدی، «معرفی کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۲۲۰.
- ↑ «درباره کتابخانه، دست‌های یاری»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین.
- ↑ درباره کتابخانه، تهیه منابع، «سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین».
- ↑ «درباره کتابخانه، موضوع‌های اصلی»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین؛ هاشمی، «آشنایی با بخش‌های مختلف و فعالیت‌های کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۳۸.
- ↑ «درباره کتابخانه، زیرمجموعه‌ها»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین؛ هاشمی، «آشنایی با بخش‌های مختلف و فعالیت‌های کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۳۹.
- ↑ هاشمی، «آشنایی با بخش‌های مختلف و فعالیت‌های کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)»، ص۳۹–۴۲.
- ↑ «انتشارات، فهرست عناوین»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین.
- ↑ «کتابخانه تخصصی حضرت فاطمه علیها السلام»، مؤسسه فرهنگی هنری سلیس.
- ↑ «نشست معرفی کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) مشهد برگزار شد»، سایت خبری لیزنا.
- ↑ «تماس با ما»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین.
منابع
- رنجبر، علی؛ مجتهدی، محمد، نخستین کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)، کتاب ماه کلیات، آذر ۱۳۸۰، شماره ۴۸.
- مجتهدی، محمد، معرفی کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)، پژوهش و حوزه، پاییز ۱۳۷۹، شماره ۳.
- هاشمی، محسن، آشنایی با بخش‌های مختلف و فعالیت‌های کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع)، گلستان قرآن، مرداد ۱۳۸۰، شماره ۷۲.
- تماس با ما، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- درباره کتابخانه، موضوع‌های اصلی، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- درباره کتابخانه، زیرمجموعه‌ها، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- انتشارات، فهرست عناوین، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- درباره کتابخانه، کتابخانه تخصصی یعنی…، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- درباره کتابخانه، دست‌های یاری، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- کتابخانه تخصصی حضرت فاطمه علیها السلام، مؤسسه فرهنگی هنری سلیس، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- نشست معرفی کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) مشهد برگزار شد، سایت خبری لیزنا، تاریخ انتشار: ۰۳ اسفند ۱۴۰۰ش.