شیخ صدوق: تفاوت میان نسخه‌ها

| سرشناسی          = محدث و فقیه مکتب کلامی و حدیث‌محور قم

| محل تحصیل        = [[قم]] • [[ری]] • [[مشهد]] • [[نیشابور]] و ...

'''شیخ صدوق'''، ([[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵]]-[[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) از [[شیعه|عالمان شیعه]] در [[قرن چهارم هجری قمری]] که مشهورترین [[حدیث|محدّث]] و [[فقیه]] [[مکتب کلامی قم|مکتب کلامی و حدیث‌محور قم]] به شمار می‌آید. حدود ۳۰۰ اثر علمی به او نسبت داده‌ شده ولی بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. یکی از مهمترین آثار وی، کتاب [[من لایحضره الفقیه]] از [[کتب اربعه]] [[شیعه]] است. از دیگر آثار شیخ صدوق، [[معانی الاخبار]]، [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا]]، [[الخصال (کتاب)|الخصال]]، [[علل الشرائع (کتاب)| علل الشرایع]] و [[صفات الشیعة (کتاب)|صفات الشیعة]] است.

پدر وی [[علی‌ بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین]]، در زمان خویش، شیخ و [[ثقه]] (مورد اعتماد) و [[فقیه]] و پیشوای قمی‌ها بود.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> هرچند بزرگان و [[محدث|محدثان]] بسیاری در آن زمان در [[قم]] حضور داشتند، او با وجود مرجعیت و جایگاه علمی، مغازه‌ای در بازار داشت و زاهدانه و با پاکدامنی و قناعت به تجارت مشغول بود.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> او در رشته‌های مختلف کتاب‌ها و رساله‌هایی داشت که [[شیخ طوسی]] و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] آنها را ذکر کرده‌اند.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> [[ابن‌ندیم]] در [[الفهرست ابن‌ندیم|الفهرست]]، به دستخطی از شیخ صدوق اشاره کرده است که حاوی اطلاعاتی درباره آثار خود و پدرش بوده است: «کتاب‌های پدرم را که دویست کتاب است برای فلانی پسر فلانی اجازه دادم و نیز کتاب‌های خودم را که هجده کتاب است.»<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref>

سال ولادت شیخ صدوق به نحو دقیق مشخص نیست، اما آنچه از کتاب وی، [[کمال الدین]]، و کتاب [[غیبت شیخ طوسی|غیبت]] شیخ طوسی و کتاب [[رجال نجاشی|فهرست نجاشی]] استفاده می‌شود این است که وی پس از مرگ [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان عَمْری]]، دومین سفیر از [[نواب اربعه|سفرای چهارگانه]] [[امام زمان(عج)]]، در سال ۳۰۵ق و در اوائل سفارت ابوالقاسم [[حسین بن روح]]، سومین سفیر، متولد شده است.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۲۰.</ref>

وی در سال [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]] با بیش از هفتاد سال سن در شهر [[ری]] درگذشت.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۹۲.</ref> قبر او امروزه در قبرستانی با نام [[قبرستان ابن‌بابویه]] معروف و زیارتگاه مردم است. تجدید عمارت قبر وی در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] در سال ۱۲۳۸ق. انجام گرفت. پیش از این تاریخ، قبر او در اثر سیل شکافته شد و آشکار شدن جنازه سالم وی پس از گذشت قرن‌ها مایه حیرت همگان شد.<ref>ربانی شیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۷۴.</ref> مرحوم[[ آقاعلی مدرس طهرانی|

[[پرونده:قبرستان ابن بابویه در شهر ری، محل دفن شیخ صدوق.jpg|بندانگشتی|[[قبرستان ابن‌بابویه]] در [[شهر ری]]، محل دفن شیخ صدوق.]]

[[شیخ طوسی]] می‌گوید: «محمد بن علی بن حسین، حافظ احادیث، آگاه به [[فقه]] و [[رجال]]، و حدیث شناس بود که در حفظ و کثرت علم، مانند او در میان قمی‌ها دیده نشد.»<ref>طوسی، رجال الطوسي، ۱۳۷۳ش، ص۴۳۹. هم‌چنین نگاه کنید به: طوسی، فهرست كتب الشيعة، ۱۴۲۰ق، ص۴۴۲.</ref>

وی در شهرهای مختلف نزد مشایخ و حفاظ بسیاری از ائمه حدیث و غیر آنها، به فراگیری علم پرداخته که شمارشان به ۲۶۰ نفر می‌رسد.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۸.</ref> برخی از مشایخ وی از این قرارند: