جلسه استراحت
جلسه استراحت یا جِلْسَةُ الاستراحة به نشستنِ همراه با آرامش بدن، بعد از سجده دومِ نماز و قبل از قیام، در رکعتهای بدون تشهد گفته میشود.[۱]
برخی از فقها، همچون علامه حلی و صاحبْجواهر، مستحببودن این عمل در نماز را بین عالمان شیعه مشهور برشمردهاند؛[۲] اما بهگفته سید مرتضی، جلسه استراحت، بنابر اجماع و اصل احتیاط، واجب است.[۳] سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی نیز در کتاب العروة الوثقی انجام جلسه استراحت را مطابق احتیاط قلمداد کرده و احتمال وجوب آن را قوی دانسته است؛[۴] ولی علامه حلی، فقیه قرن هشتم قمری، با تکیه به روایات و اصل برائت، در وجوب این عمل مناقشه کرده است.[۵]
بهفتوای برخی از مراجع تقلید شیعه (در قرن چهاردهم شمسی)، انجام جلسه استراحت احتیاط واجب و طبق فتوای بعضی دیگر، احتیاط مستحب است:[۶] از نظر امام خمینی، سید محمدرضا گلپایگانی، لطفالله صافی گلپایگانی، سید علی سیستانی و حسین نوری همدانی انجام جلسه استراحت مطابق با احتیاط واجب است؛[۷] فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی، میرزا جواد تبریزی، محمد فاضل لنکرانی، محمدتقی بهجت، ناصر مکارم شیرازی و سید موسی شبیری زنجانی، انجام جلسه استراحت را مطابق با احتیاط مستحب میدانند.[۸]
در متون فقهی، هنگام جلسه استراحت، تَوَرُّک برای مردان[۹] و تَرَبُّع برای زنان[۱۰] یا هم برای زنان و هم برای مردان،[۱۱] مستحب دانسته شده است. برخی فقیهان، «تَرَبُّع» را بهمعنای چهارزانو نشستن و برخی دیگر، بهمعنای دوزانونشستن میدانند.[۱۲] همچنین در جلسهٔ استراحت، حالت اقعاء مکروه شمرده شده است.[۱۳] «اقعاء» حالتی است که در آن، سینهٔ پاها را روی زمین قرار میدهند و باسن را روی پاشنهٔ پاها میگذارند. [۱۴]
پانویس
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۶.
- ↑ علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۱؛نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۶.
- ↑ سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۴۱ق، ج۱، ص۳۱۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۶.
- ↑ علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۲.
- ↑ بنیهاشمی خمینی، رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۵۸۴.
- ↑ بنیهاشمی خمینی و اصولی، رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۵۸۴.
- ↑ بنیهاشمی خمینی و اصولی، رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۵۸۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۵.
- ↑ خویی، المستند، ۱۴۲۱ق، ج۱۴، ص۲۶۱.
- ↑ موسسه دايرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۵.
- ↑ موسسه دايرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۶۵۶.
منابع
- بنیهاشمی خمینی، محمدحسن و احسان اصولی، توضیح المسائل مراجع (مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش.
- خویی، سید ابوالقاسم، المستند فی شرح العروة الوثقی، تحقیق مرتضی بروجردی، قم: مؤسسة احياء آثارالامام الخوئی، ۱۴۲۱ق.
- سید مرتضی، علی بن حسین، الإنتصار لما إنفردت به الإمامیة، تحقیق حسین موسوی بروجردی، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، ۱۴۴۱ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۹ق.
- موسسه دايرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، قم، موسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۲ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
- نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت(ع)، قم، مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت(ع)، ۱۴۲۱ق.