پرش به محتوا

جلسه استراحت

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از جلسه استراحت نماز)

جلسه استراحت یا جِلْسَةُ الاستراحة به نشستنِ همراه با آرامش بدن، بعد از سجده دومِ نماز و قبل از قیام، در رکعت‌های بدون تشهد گفته می‌شود.[۱]

برخی از فقها، همچون علامه حلی و صاحبْ‌جواهر، مستحب‌بودن این عمل در نماز را بین عالمان شیعه مشهور برشمرده‌اند؛[۲] اما به‌گفته سید مرتضی، جلسه استراحت، بنابر اجماع و اصل احتیاط، واجب است.[۳] سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی نیز در کتاب العروة الوثقی انجام جلسه استراحت را مطابق احتیاط قلمداد کرده و احتمال وجوب آن را قوی دانسته است؛[۴] ولی علامه حلی، فقیه قرن هشتم قمری، با تکیه به روایات و اصل برائت، در وجوب این عمل مناقشه کرده است.[۵]

به‌فتوای برخی از مراجع تقلید شیعه (در قرن چهاردهم شمسی)، انجام جلسه استراحت احتیاط واجب و طبق فتوای بعضی دیگر، احتیاط مستحب است:[۶] از نظر امام خمینی، سید محمدرضا گلپایگانی، لطف‌الله صافی گلپایگانی، سید علی سیستانی و حسین نوری همدانی انجام جلسه استراحت مطابق با احتیاط واجب است؛[۷] فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی، میرزا جواد تبریزی، محمد فاضل لنکرانی، محمدتقی بهجت، ناصر مکارم شیرازی و سید موسی شبیری زنجانی، انجام جلسه استراحت را مطابق با احتیاط مستحب می‌دانند.[۸]

در متون فقهی، هنگام جلسه استراحت، تَوَرُّک برای مردان[۹] و تَرَبُّع برای زنان[۱۰] یا هم برای زنان و هم برای مردان،[۱۱] مستحب دانسته شده است. برخی فقیهان، «تَرَبُّع» را به‌معنای چهارزانو نشستن و برخی دیگر، به‌معنای دوزانونشستن می‌دانند.[۱۲] همچنین در جلسهٔ استراحت، حالت اقعاء مکروه شمرده شده است.[۱۳] «اقعاء» حالتی است که در آن، سینهٔ پاها را روی زمین قرار می‌دهند و باسن را روی پاشنهٔ پاها می‌گذارند. [۱۴]

پانویس

  1. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۶.
  2. علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۱؛نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۶.
  3. سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۴۱ق، ج۱، ص۳۱۲.
  4. طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۶.
  5. علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۲.
  6. بنی‌هاشمی خمینی، رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۵۸۴.
  7. بنی‌هاشمی خمینی و اصولی، رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۵۸۴.
  8. بنی‌هاشمی خمینی و اصولی، رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۵۸۴.
  9. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۳.
  10. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۴۶۵.
  11. خویی، المستند، ۱۴۲۱ق، ج۱۴، ص۲۶۱.
  12. موسسه دايرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۴۳۶-۴۳۷.
  13. طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۵.
  14. موسسه دايرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۶۵۶.

منابع

  • بنی‌هاشمی‌ خمینی، محمدحسن و احسان اصولی، توضیح المسائل مراجع (مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش.
  • خویی، سید ابوالقاسم، المستند فی شرح العروة الوثقی، تحقیق مرتضی بروجردی، قم: مؤسسة احياء آثارالامام الخوئی، ۱۴۲۱ق.
  • سید مرتضی، علی بن حسین، الإنتصار لما إنفردت به الإمامیة، تحقیق حسین موسوی بروجردی، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، ۱۴۴۱ق.
  • طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۹ق.
  • موسسه دايرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، قم، موسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۲ش.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، ۱۴۱۳ق.
  • نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت‌(ع)، قم، مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۱ق.