 | برای اثباتپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکیشیعه برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را میتوان به چالش کشید و حذف کرد. |
اصول کافی عنوان بخش اول از بخش‌های سه‌گانه كتاب حدیثی الکافی است. در این بخش، احادیث مربوط به اعتقادات شیعه و زندگی امامان شیعه و برخی از احادیثی که درباره رفتارهای فرد مسلمان سخن می‌گوید، گردآوری شده است.
 یكی‌از ترجمه‌های اصول كافی | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمد بن یعقوب کلینی |
| موضوع | احادیث اعتقادی شیعه، زندگی امامان |
| زبان | عربی |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | فارسی، انگلیسی، اردو |
| ترجمه فارسی | |
| نام کتاب | اصول کافی |
اصول کافی از مهم‌ترین منابع شناخت باورهای شیعیان است که بارها به صورت مجزا از کتاب کافی منتشر و ترجمه‌ها و شرح‌های متعددی نیز بر آن نوشته و منتشر شده است.
نویسنده
محمد بن یعقوب کُلینی معروف به «ثقةالاسلام کلینی» (درگذشت ۳۲۹ق)، از محدثان بزرگ شیعه و مؤلف کتاب کافی از معتبرترین مجموعه روایی شیعه و از کتب اربعه به حساب می‌آید. او در زمان غیبت صغرای امام مهدی(عج) به دنیا آمده و برخی از محدثان که بدون واسطه از امام عسکری(ع) یا امام هادی(ع) حدیث شنیده بودند را ملاقات کرده است. گفته‌اند کلینی در نقل حدیث دقت بسیاری داشته است. ابن قولویه، محمد بن علی ماجیلویه قمی، احمد بن محمد زراری از جمله شاگردان اویند.
معرفی کتاب
اصول کافی عنوان بخش اول از بخش‌های سه‌گانه كتاب حدیثی الکافی است. در این بخش، احادیث مربوط به اعتقادات شیعه و زندگی امامان شیعه و برخی از احادیثی که درباره رفتارهای فرد مسلمان سخن می‌گوید، گردآوری شده است (۳۷۸۵ حدیث).
نویسنده در دو بخش دیگر کتاب به روایات فقهی و مواعظ اخلاقی پرداخته است.[۱][یادداشت ۱]
از آنجا که در بین کتب اربعه فقط الکافی به روایات عقیدتی پرداخته است، این بخش از این کتاب همیشه مورد توجه شیعیان بوده است و به همین دلیل به صورت مجزا نیز منتشر شده است. علمای شیعه شرح‌های متعددی بر آن نگاشته‌اند، چنان‌که ترجمه آن نیز مَدِّ نظر بوده و چند ترجمه به زبان فارسی از آن منتشر شده است.
ابواب اصول کافی
اصول کافی در هشت بخش کلی شکل گرفته است که کلینی هر یک از این بخش‌ها را با عنوان «کتاب» معرفی کرده است. این عناوین کلی عبارت‌اند از:
- کتابُ العقل و الجهل با ۳۶ روایت
- کتاب فَضل العِلم که در ۲۲ باب شکل گرفته است.
- کتابُ التَوحید که دارای ۳۵ باب است.
- کتابُ الحُجَّةکه خود شامل ۱۳۰ باب است و احادیثی در آن جمع شده که ضرورت امامت، اسامی امامان شیعه، صفات ائمه، زندگی آنان و دلایل اثبات امامت ایشان را بیان می‌کنند.
- کتابُ الایمان والکُفر که دارای ۲۰۹ باب است.
- کتابُ الدعاء با ۶۰ باب
- کتابُ فَضل القرآن در ۱۴ باب
- کتابُ العِشْرَة که دارای ۲۹ باب است.
نخستین کتاب اصول کافی کتاب العقل و الجهل است ونخستین روایتش از امام باقر(ع) درباره جایگاه عقل در خلقت و معیار بودنش برای تکالیف الهی و کیفر و پاداش است. [۲] [یادداشت ۲] آخرین کتاب اصول کافی کتاب العشره است و آخرین بابش بَابُ النَّهْيِ عَنْ إِحْرَاقِ الْقَرَاطِيسِ الْمَكْتُوبَةِ باب نهى از سوزاندن كاغذهاى نوشته شده است و روایت پایانی کتاب اصول کافی از امام کاظم (ع) در باره آنچه نام خداى عز و جل بر پشت آن نوشته شده فرمود:آن را با آب بشوى. [۳] [یادداشت ۳]
شرح‌ها
شرح‌دهندگان اصول کافی دو گروه هستند؛ گروهی که تمام کتاب الکافی را شرح کرده‌اند و ضمن آن اصول کافی را نیز شرح کرده‌اند و گروهی که فقط به شرح اصول کافی پرداخته‌اند. شرح‌های معروف که به شرح اصول کافی اختصاص دارند عبارتند از:
- درخشان پرتوی از اصول کافی اثر سید محمد حسینی همدانی که به زبان فارسی است و چاپخانه علميه قم آن را در شش جلد منتشر کرده است.
- شرح اصول الکافی اثر صدرالدین محمد شیرازی (ملا صدرا) (م ۱۰۵۰ق) که به زبان عربی است و مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی آن را در سه جلد توسط منتشر شده است.
- شرح الکافی اثر ملا صالح مازندرانی (م۱۰۸۱ق) که به زبان عربی است و علاوه بر اصول، بخش روضه کافی را نيز شرح كرده است. المكتبة الاسلامیة اين شرح را در ۱۲ جلد منتشر کرده است.
- الذریعة الی حافظ الشریعة اثر محمد بن محمد مؤمن گیلانی که به زبان عربی است و انتشارات دارالحدیث آن را در ۲ جلد توسط منتشر کرده است.
- الحاشيه علی اصول الکافی اثر ملا محمد امین استرآبادی که دار الحدیث آن را منتشر کرده است.
- الحاشيه علی اصول الکافی اثر سید احمد بن زین العابدین العلوی العاملی.
- الحاشيه علی اصول الکافی اثر سيد بدرالدین بن احمد الحسینی العاملی که دار الحدیث آن را منتشر کرده است.
به جز اين موارد، چندین شرح دیگر نیز بر اصول کافی نوشته شده كه نيمه تمام مانده‌اند. مجموعه اين كتاب‌ها در نرم افزار كلینی قابل دسترسی است.
ترجمه‌های فارسی
برخی از ترجمه‌های اصول کافی عبارتند از:
- ترجمه محمدباقر کمره‌ای كه المكتبة الاسلامية آن را ۴ جلد در تهران منتشر کرده است؛
- ترجمه محمد باقر كمره‌ای كه انتشارات اسوه در ۶ جلد منتشر کرده است؛
- ترجمه سید جواد مصطفوی كه كتاب فروشی علميه اسلاميه در ۴ جلد منتشر کرده است.
- هم چنین دو جلد اصول کافی از روی چندین نسخه خطی با استفاده موردی از شرح و حاشیه‌های مرآة العقول و الوافی توسط حسن حسن زاده آملی اعراب‌گذاری شده است. [۴]
- ترجمه حسین انصاریان توسط مرکز نشر دارالعرفان در ۵ جلد [۵]
برخی از مترجمان تنها بخش‌هایی از اصول کافی را ترجمه کرده‌اند مانند سید هاشم رسولی محلاتی که روضه کافی را ترجمه کرده است. [۶]
نسخه‌های تصحیح شده
- تصحیح، ترجمه و توضیح توسط حسین استاد ولی[۷]
- نسخه تصحیح شده توسط موسسه دارالحدیث.[۸]
- اعراب‌گذاری دو جلد اصول کافی توسط حسن زاده آملی از روی چندین نسخه خطی و در مواردی از شرح و حاشیه‌های مرآة العقول و الوافی استفاده شده است.[۹]
نقدها
محققان متعددی در باره احادیث نقل شده در کافی نقدهایی وارد کرده‌اند تا آنجا که برخی روش کلینی برای تشخیص صحیح از ناصحیح را ناکافی دانسته و براین باورند که باید ضوابط علمی و فنی دیگری را نیز به کار بست تا حدیث معتبر و سالم را شناخت. زیرا به اعتقاد اینان کلینی براساس روایت امامان که گفته‌اند: (در صورتی که شناختِ حدیث بر شما مشکل شود هر حدیثی که مایل باشید از باب رضا و تسلیم می توانید مأخذ عمل قرار دهید.) کلینی نیز در شناخت حدیث معتبر از نامعتبر تنها معیار (رضا و تسلیم) را به کار بسته است.[یادداشت ۴] از این روی علمای شیعه به کتاب کافی بسنده نکردند و باز هم با به کار بستن ضوابط علمی و فنّی به بحث و تحقیق در احادیث کافی پرداختند.[۱۰] محمدباقر بهبودی از محققانی است که به سبب نقدهایی که بر احادیث کافی از نظر اعتبار سند داشت مجموعه‌ای را بنام صحیح الکافی از احادیث کافی برگزید و منتشر ساخت.[۱۱]
پانویس
- ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، تاریخ حدیث، ۱۳۷۷ش،ص۱۱۸.
- ↑ کلینی، کافی، ج۱، ص۱۰.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۷۴.
- ↑ «آیت‌الله حسن‌زاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ۱۳۶۳ش، ص۱۴.
- ↑ https://ketabja.ir/product/اصول-کافی-ترجمه-استاد-حسین-انصاریان/
- ↑ کلینی، الروضه من الکافی، مترجم: رسولى محلاتى، سيد هاشم، ۱۳۶۴ش.
- ↑ https://dinook.ir/products/809/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C/
- ↑ https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7159/87327/تصحیح-اصلی-تر
- ↑ «آیت‌الله حسن‌زاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ۱۳۶۳ش، ص۱۴.
- ↑ مصاحبه با استاد محمد باقر بهبودی
- ↑ دغدغه‌های بهبودی در تألیف صحیح الکافی و روش او
یادداشت
- ↑ بخش دوم کتاب کافی با عنوان فروع کافی است که با کتاب طهارت شروع و به کتاب یمین اَیْمان و نذور پایان یافته است. و بخش سوم کتاب روضه کافی است که با روایتی از امام باقر(ع) درباره حتمیت ظهور امام زمان خاتمه یافته است.
- ↑ لَمَّا خَلَقَ اللهُ الْعَقْلَ اسْتَنْطَقَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْكَ وَ لَا أَكْمَلْتُكَ إِلَّا فِيمَنْ أُحِبُّ أَمَا إِنِّي إِيَّاكَ آمُرُ وَ إِيَّاكَ أَنْهَى وَ إِيَّاكَ أُعَاقِبُ وَ إِيَّاكَ أُثِيبُ.امام باقر(ع) : چون خدا عقل را آفريد، او را به سخن در آورد و سنجيد، گفتش پيش آى، پيش آمد و گفتش پس رو، پس رفت، خدا فرمود: به عزت و جلال خودم سوگند، خلقى نيافريدم که در نزد من محبوب‌تر از تو باشد، تو را به کسى دهم که دوستش دارم همانا روى امر و نهى من با تو است و کيفر و پاداشم به حساب تو است.
- ↑ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى (ع) فِي الظُّهُورِ الَّتِي فِيهَا ذِكْرُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ اغْسِلْهَا.
- ↑ و نحن لا نعرف من جميع ذلك إلّا أقلّه و لا نجد شيئا أحوط و لا أوسع من ردّ علم ذلك كلّه إلى العالم عليه السّلام و قبول ما وسّع من الأمر فيه بقوله عليه السّلام: «بأيّما أخذتم من باب التسليم وسعكم».الشیخ الکلینی، الكافي،۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۹.
منابع
- مدیرشانه‌چی، کاظم، تاریخ حدیث، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۷۷ش.