قزلباش (افغانستان): تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
imported>Fayaz جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''قِزِلباش'''، از اقلیت‌های قومی [[شیعه|شیعه‌مذهب]]<ref>دائرة المعارف تشیع، ج۲، ص۲۹۱.</ref> در [[افغانستان]]. بیشتر قزلباش‌ها ترک‌تبارند و در مناطق مختلف افغانستان پراکنده‌اند، اما | '''قِزِلباش'''، از اقلیت‌های قومی [[شیعه|شیعه‌مذهب]]<ref>دائرة المعارف تشیع، ج۲، ص۲۹۱.</ref> در [[افغانستان]] است. بیشتر قزلباش‌ها ترک‌تبارند و در مناطق مختلف افغانستان پراکنده‌اند، اما تعدادی از آنها در محله [[چنداول]] در شهر [[کابل]] ساکن‌اند.<ref>سمیعی، زندگانی سردار کابلی، ص۲۶.</ref> | ||
قزلباش‌های [[افغانستان]]، گروهی از بازماندگان سپاه | ==سابقه تاریخی== | ||
قزلباش‌های [[افغانستان]]، گروهی از بازماندگان سپاه قزلباش هستند که به فرمان [[نادرشاه افشار]]، [[قندهار]] را فتح کردند و سپس در [[قندهار]] و [[کابل]] و [[هرات]] ماندگار شدند.<ref>بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.</ref> برخی منابع، پیشینه قزلباش‌های [[افغانستان]] را به زمان [[شاه اسماعیل اول صفوی]] رسانده‌اند که عده‌ای از قزلباش‌ها با شاهزادگان و امیران [[صفویه|صفوی]] که به حکومت بخش‌هایی از [[افغانستان]] فعلی منصوب می‌شده‌اند، به آنجا رفته و در مناطق مختلف ساکن می‌شده‌اند.<ref>زندگانی سردار کابلی، کیوان سمیعی، ص۲۵.</ref> آنها از طایفه‌های مختلفی مانند ترک‌ها، ترکمن‌ها، کردها و لرها بوده‌اند.<ref>بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.</ref> | |||
قزلباش‌ها همواره [[مسلمان]] و [[شیعه|شیعی‌مذهب]] بوده‌اند، تا آنجا که در محل‌های اقامت آنان، کلمه قزلباش مترادف با کلمه [[شیعه]] به کار می‌رفته است.<ref>زندگانی سردار کابلی، کیوان سمیعی، ص۲۶ | قزلباش‌ها همواره [[مسلمان]] و [[شیعه|شیعی‌مذهب]] بوده‌اند، تا آنجا که در محل‌های اقامت آنان، کلمه قزلباش مترادف با کلمه [[شیعه]] به کار می‌رفته است.<ref>زندگانی سردار کابلی، کیوان سمیعی، ص۲۶.</ref> | ||
منابع | تیمورشاه درانی، دومین پادشاه سلسله ابدالی، که زبان فارسی و رفتار و آداب ایرانی در دربار او معمول بوده است، در اواخر قرن دوازدهم هجری، مشاوران و خدمتگزاران دربار را از میان قزلباش‌ها برگزید و پس از آن نیز بسیاری از قزلباشان به کارهای دولتی و اداری مانند صندوق‌داری، مستوفی‌گری و منشی‌گری مشغول بوده‌اند.<ref>بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.</ref>بنابر منابع تاریخی، امیر عبدالرحمان خان، از پادشاهان افغانستان، تلاش بسیاری کرد تا قزلباش‌ها را به قبول [[اهل سنت|مذهب اهل سنت]] وادارد، اما جز تعداد اندکی که مذهب [[حنفی]] را از روی [[تقیه]] پذیرفتند، بقیه در مذهب شیعه ماندند.<ref>بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.</ref> | ||
==جایگاه فعلی== | |||
نام قوم قزلباش در کنار سایر قومیت‌ها در سرود ملی افغانستان و ماده ۴ قانون اساسی فعلی درج شده است. تشکلی نیز بنام «شورای انسجام قزلباش‌های افغانستان» تاسیس شد. این قوم نماینده در شورای ولایتی کابل و پارلمان افغانستان دارد.<ref>بهمنی قاجار، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، ۱۳۹۲ش، ص۶۵-۶۱.</ref> | |||
منابع مختلف، شمار قزلباشان [[افغانستان]] را از ۲۰ هزار خانوار تا ۳۰۰ هزار نفر نوشته‌اند.<ref>بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.</ref> | |||
==افراد مشهور== | |||
==پانویس‌ها== | ==پانویس‌ها== | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۹: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* | *بهمنی قاجار، محمدعلی، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، تهران، موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، ۱۳۹۲ش. | ||
*بلوک‌باشی، علی، بخش قوم‌نگاری در مدخل «افغانستان»، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۹، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۹ش. | |||
{{تشیع در افغانستان}} | {{تشیع در افغانستان}} | ||
نسخهٔ ۲ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۷:۲۷
قِزِلباش، از اقلیت‌های قومی شیعه‌مذهب[۱] در افغانستان است. بیشتر قزلباش‌ها ترک‌تبارند و در مناطق مختلف افغانستان پراکنده‌اند، اما تعدادی از آنها در محله چنداول در شهر کابل ساکن‌اند.[۲]
سابقه تاریخی
قزلباش‌های افغانستان، گروهی از بازماندگان سپاه قزلباش هستند که به فرمان نادرشاه افشار، قندهار را فتح کردند و سپس در قندهار و کابل و هرات ماندگار شدند.[۳] برخی منابع، پیشینه قزلباش‌های افغانستان را به زمان شاه اسماعیل اول صفوی رسانده‌اند که عده‌ای از قزلباش‌ها با شاهزادگان و امیران صفوی که به حکومت بخش‌هایی از افغانستان فعلی منصوب می‌شده‌اند، به آنجا رفته و در مناطق مختلف ساکن می‌شده‌اند.[۴] آنها از طایفه‌های مختلفی مانند ترک‌ها، ترکمن‌ها، کردها و لرها بوده‌اند.[۵]
قزلباش‌ها همواره مسلمان و شیعی‌مذهب بوده‌اند، تا آنجا که در محل‌های اقامت آنان، کلمه قزلباش مترادف با کلمه شیعه به کار می‌رفته است.[۶]
تیمورشاه درانی، دومین پادشاه سلسله ابدالی، که زبان فارسی و رفتار و آداب ایرانی در دربار او معمول بوده است، در اواخر قرن دوازدهم هجری، مشاوران و خدمتگزاران دربار را از میان قزلباش‌ها برگزید و پس از آن نیز بسیاری از قزلباشان به کارهای دولتی و اداری مانند صندوق‌داری، مستوفی‌گری و منشی‌گری مشغول بوده‌اند.[۷]بنابر منابع تاریخی، امیر عبدالرحمان خان، از پادشاهان افغانستان، تلاش بسیاری کرد تا قزلباش‌ها را به قبول مذهب اهل سنت وادارد، اما جز تعداد اندکی که مذهب حنفی را از روی تقیه پذیرفتند، بقیه در مذهب شیعه ماندند.[۸]
جایگاه فعلی
نام قوم قزلباش در کنار سایر قومیت‌ها در سرود ملی افغانستان و ماده ۴ قانون اساسی فعلی درج شده است. تشکلی نیز بنام «شورای انسجام قزلباش‌های افغانستان» تاسیس شد. این قوم نماینده در شورای ولایتی کابل و پارلمان افغانستان دارد.[۹] منابع مختلف، شمار قزلباشان افغانستان را از ۲۰ هزار خانوار تا ۳۰۰ هزار نفر نوشته‌اند.[۱۰]
افراد مشهور
پانویس‌ها
منابع
- بهمنی قاجار، محمدعلی، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، تهران، موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، ۱۳۹۲ش.
- بلوک‌باشی، علی، بخش قوم‌نگاری در مدخل «افغانستان»، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۹، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۹ش.
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج۲، ص۲۹۱.
- ↑ سمیعی، زندگانی سردار کابلی، ص۲۶.
- ↑ بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.
- ↑ زندگانی سردار کابلی، کیوان سمیعی، ص۲۵.
- ↑ بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.
- ↑ زندگانی سردار کابلی، کیوان سمیعی، ص۲۶.
- ↑ بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.
- ↑ بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.
- ↑ بهمنی قاجار، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، ۱۳۹۲ش، ص۶۵-۶۱.
- ↑ بلوک‌باشی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۵۱.