سید محمدعلی عالمی بَلخابی (۱۳۰۲-۱۴۰۰ش)، از عالمان شیعه افغانستان که در ولایت سرپُل این کشور فعالیت داشت. وی علیه حکومت حزب خلق کمونیستی افغانستان و نیز گروه طالبان مبارزه کرد. وی ساختمان فعلی امامزاده یحیی بن زید (افغانستان) را همراه با کتابخانه، درمانگاه و مدرسه علمیه آن تأسیس کرد. عالمی بلخابی همچنین نماز جمعه را در سرپل و مزار شریف برپا نمود.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۲ش |
| محل زندگی | بلخاب |
| تاریخ وفات | ۵ سنبله/شهریور ۱۴۰۰ش |
| محل دفن | امامزاده یحیی بن زید (افغانستان) (سرپُل) |
| شهر وفات | کابل |
| اطلاعات علمی | |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه علیه حزب خلق (کمونیست افغانستان) و طالبان |
| اجتماعی | ساختن مرقد یحیی بن زید و اقامه نماز جمعه |
زندگی
سید محمدعلی عالمی متولد ۱۳۰۲ش در بلخاب (بلخاب)[یادداشت ۱]، از روستاهای سابق ولایت جوزجان و از شهرهای فعلی ولایت سرپُل متولد شد.[۱] پدرش سید محمدحسین (۱۲۳۴-۱۳۱۰ش) معروف به عالم بلخابی، از روحانیون فعال شیعه و مدرس در بلخاب و یَک‌اَولَنگ (بامیان) بود و در زمان حکومت عبدالرحمن‌خان (۱۲۶۰-۱۲۸۰ش)، مدرسه علمیه‌ای در بلخاب ساخت که اینک به‌نام عالمیه معروف است.[۲]
عالمی بلخابی در ۵سنبله/شهریور ۱۴۰۰ش در کابل درگذشت و در شهر سرپُل، در آرامگاه یحیی بن زید دفن شد.[۳]
همسر و سه فرزند عالمی در دوران حکومت گروه کمونیستی حزب خلق (۱۳۵۷-۱۳۷۱ش) و یک فرزند او توسط طالبان کشته شدند.[۴] سید حیات‌الله عالمی، یکی از فرزندان او، عضو حزب حرکت اسلامی افغانستان بوده و مدتی به‌عنوان نماینده سرپل در پارلمان افغانستان فعالیت کرده است.[۵]
سابقه علمی
عالمی بلخابی، درس‌های نخستین حوزوی را در عالمیه، مدرسه پدرش، آموزش دید و سپس به شهر یک‌اولنگ در ولایت بامیان رفت و نزد شیخ موسی (سیاه دره) و سید محمدحسن رییس به یادگیری کتاب‌های سطح مشغول شد.[۶] او سپس به بلخاب برگشت و به تدریس پرداخت.[۷]
عالمی در ۱۳۳۰ش به حوزه علمیه مشهد هجرت کرد و در مجلس درسی ادیب نیشابوری و سید علی هاشم خراسانی شرکت کرد.[۸] محمدعلی عالمی مدت کوتاهی نیز در قم به سر برد و سرانجام به نجف رفت.[۹]
وی در حوزه علمیه نجف در مجلس درس خویی، خمینی، سید محسن حکیم و سید محمدباقر صدر، صدرا بادکوبه‌ای، مجتبی لنکرانی، کاظم تبریزی و سید اسدالله مدنی حضور یافت و در ۱۳۳۵ش به بلخاب برگشت و مدرسه عالمیه را بازسازی کرد و آن را مرکز فعالیت‌هایش قرار داد.[۱۰]
فعالیت
برخی از فعالیت‌های او عبارتند از:
مبارزه علیه رژیم کمونیستی و طالبان
سیدمحمدعلی عالمی در سال ۱۳۵۷ش پس از به قدرت رسیدن گروه کمونیستی حزب خلق در افغانستان، مدتی را به‌خاطر عدم همکاری با آنان در زندان گذراند.[۱۱] در فروردین ۱۳۵۸ش، پس از شروع قیام دایکندی و با تصمیم گروهی که عالمی نیز در آن بود، قیام علیه دولت کمونیستی در بلخاب شروع شد که تا سال ۱۳۶۳ش، ادامه داشت و با همراهی اهل‌سنت منطقه روبرو شد.[۱۲] عالمی پس از تشکیل حزب وحدت اسلامی افغانستان در تابستان ۱۳۶۸ش، به‌عنوان عضو شورای عالی نظارت آن انتخاب شد.[۱۳] او پس از تسلط طالبان در کابل (۱۳۷۵ش) به قم در ایران هجرت کرد و در ۱۳۸۱ش پس از سقوط دولت آنان به بلخاب بازگشت.[۱۴]
ساخت مرقد یحیی بن زید
مرقد یحیی بن زید (۱۰۷ ـ۱۲۵ق)، نوه امام سجاد(ع) که پس از کشته‌شدن پدرش زید به‌دست بنی‌امیه علیه آنان قیام کرد و در جوزجان (شمال افغانستان) کشته شد، تا سال ۱۳۸۲ش دارای بنای کوچک و قدیمی بود.[۱۵] در این سال، عالمی بلخابی با کمک شیعیان افغانستان و دولت ایران، ساخت آرامگاهی را برای قبر یحیی بن زید شروع کرد و در کنار آن، تأسیس کتابخانه، درمانگاه و مدرسه رسول اعظم(ص) (مردان) و مدرسه زینب کبری(س) (زنان) نیز صورت گرفت.[۱۶]
نمازجمعه و مراکز مذهبی
عالمی بلخابی در سرپل و سپس مزار شریف نماز جمعه شیعیان را برپا کرد.[۱۷] او همچنین در روستاها و شهرهای اطراف بلخاب، مستقیم یا غیرمستقیم، چند حسینیه و مسجد را تأسیس نمود.[۱۸]
آثار
بلخابی دارای آثاری با موضوعات فقه، اصول، کلام، فلسفه و ادبیات عرب است و برخی از آنها چنین‌اند:
- رساله اصول عقاید
- شرح سیوطی (تقریرات درس ادیب نیشابوری)
- رساله‌ای در فلسفه
- شرح بر حاشیه ملاعبدالله
- شرح بر مکاسب شیخ انصاری
- شرح رسائل شیخ انصاری
- شرح بر کفایه
- رساله‌ای درباره گناهان کبیره.[۱۹]
پانویس
- ↑ «آیت‌الله سیدمحمدعلی عالمی بلخابی درگذشت»، خبرگزاری شفقنا،
- ↑ ناصری داودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۳۳۱و۳۳۷.
- ↑ «گزارش تصویری از مراسم تشییع پیکر آیت‌الله عالمی بلخاب»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «آیت‌الله عالمی بلخابی؛ شخصیتی مجاهد، قرآنی و تکیه‌گاه مردم شمال افغانستان»، سایت ایکنا.
- ↑ «چهره‌های منتخب مجلس نمایندگان افغانستان (۱۲)؛ مسیر زندگی ۴ نماینده از ولایات دایکندی، نورستان و سرپل»، سایت خبری خبرنامه.
- ↑ «آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی درگذشت»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «مرحوم آیت‌الله عالمی بلخابی، دُرّ درخشان بلخاب»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «مرحوم آیت‌الله «عالمی بلخابی، دُرّ درخشان بلخاب»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «آیت‌الله عالمی بلخابی؛ شخصیتی مجاهد، قرآنی و تکیه‌گاه مردم شمال افغانستان»، سایت ایکنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «مرحوم آیت‌الله عالمی بلخابی، دُرّ درخشان بلخاب»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله "سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «آیت‌الله عالمی بلخابی؛ شخصیتی مجاهد، قرآنی و تکیه‌گاه مردم شمال افغانستان»، سایت ایکنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله "سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا.
یادداشت
- ↑ علت نام این منطقه، گذشتن رود بلخ از این منطقه است که از بند امیر در بامیان سرچشمه میگیرد و به شهر بلخ می‌رود.
منابع
- «آیت‌الله عالمی بلخابی؛ شخصیتی مجاهد، قرآنی و تکیه‌گاه مردم شمال افغانستان»، سایت ایکنا، نشر: ۱۱شهریور ۱۴۰۰ش، بازدید: ۱۱شهریور ۱۴۰۰ش.
- «چهره‌های منتخب مجلس نمایندگان افغانستان (۱۲)؛ مسیر زندگی ۴ نماینده از ولایات دایکندی، نورستان و سرپل»، سایت خبری خبرنامه، نشر: ۱۴ فروردین ۱۳۸۹ش، بازدید: ۱۱شهریور ۱۴۰۰ش.
- «گزارش تصویری از مراسم تشییع پیکر آیت‌الله عالمی بلخاب»، باشگاه خبرنگاران جوان، نشر: ۶ شهریور ۱۴۰۰ش، بازدید: ۱۳شهریور ۱۴۰۰ش.
- «مرحوم آیت‌الله «عالمی بلخابی، دُرّ درخشان بلخاب»، باشگاه خبرنگاران جوان، نشر: ۶ شهریور ۱۴۰۰ش، بازدید: ۱۳ شهریور ۱۴۰۰ش.
- ناصری داودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، نشر المصطفی، ۱۳۹۰ش.
- «نگاهی به حیات علمی و مبارزات سیاسی آیت‌الله سید محمدعلی عالمی بلخابی»، خبرگزاری ابنا، نشر: ۱۱شهریور ۱۴۰۰ش، بازدید: ۱۲ شهریور ۱۴۰۰ش.