مناجات الشاکین

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از مناجات دوم خمس عشر)
مُناجاتُ الشّاکّین
نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
نام‌های دیگرمناجات شکایت‌کنندگان
موضوعشکایت از نفس و شیطان
مأثور/غیرمأثورمأثور
صادره ازامام سجاد(ع)
منابع شیعیبحارالانوارمفاتیح الجنان
زمانروز شنبه
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسلدعای کمیلدعای ندبهدعای سماتدعای فرجدعای ابوحمزه ثمالیزیارت عاشورازیارت جامعه کبیرهزیارت وارثزیارت امین‌اللهزیارت اربعین


مُناجاتُ الشّاکّین یا مناجات شکایت‌کنندگان، از مناجات‌های پانزده‌گانه است که از امام سجاد(ع) نقل شده و موضوع آن شکایت از نفس و شیطان است. حضرت در این مناجات درباره ویژگی‌های نفس اماره و دشمنی‌های شیطان سخن گفته است.

سند

مناجات الشاکین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز شنبه تعیین کرده است.[۳]

مناجات خَمسَ‌عَشَر زمان قرائت
۱ مناجات التائبین جمعه
۲ مناجات الشاکین شنبه
۳ مناجات الخائفین یکشنبه
۴ مناجات الراجین دوشنبه
۵ مناجات الراغبین سه‌شنبه
۶ مناجات الشاکرین چهارشنبه
۷ مناجات المطیعین پنج‌شنبه
۸ مناجات المریدین روز جمعه
۹ مناجات المحبین شنبه
۱۰ مناجات المتوسلین یکشنبه
۱۱ مناجات المفتقرین دوشنبه
۱۲ مناجات العارفین سه‌شنبه
۱۳ مناجات الذاکرین چهارشنبه
۱۴ مناجات المعتصمین پنج‌شنبه
۱۵ مناجات الزاهدین شب جمعه

پیام‌ها و مضمون‌ها

  1. شکایت از نفس، شیطان و قلب سخت و سیاه.
  2. بیان ویژگی‌های نفس اماره: امر کردن به بدی، سبقت گرفتن به سوی گناه، آزمند بر نافرمانی و عصیان خداوند، در معرض خشم خداوند، کشاندن انسان به سمت هلاکت، توجیه‌گر در اطاعت نکردن از خداوند، بی‌تاب در برابر شر و بدی، خودخواه در احسان به دیگران، پیوسته متمایل به لهو و لعب، غرق در غفلت و فراموشی، سرعت در کشاندن انسان به گناه و به تاخیر انداختن انسان از توبه.
  3. بیان دشمنی ‎های شیطان با انسان: گمراه ساختن انسان، ایجاد وسوسه و خطورات قلبی در دل انسان، استفاده از هوای نفس، آراستن دوستی دنیا در نظر انسان، جدایی انداختن بین انسان و طاعت و تقرب خداوند.
  4. شکایت از چند چیز: قلب معیوبی که از هدایت فطری تهی گشته و دچار قساوت شده است، چشمی که از خوف خدا گریان نمی‌گردد.
  5. درخواست‎‌هایی از خداوند: ما را جز در معرض جود و احسانت درنیاوری، آماج فتنه‌ها نگردانی، بر دشمنان پیروز بگردان، بر عیب‌ها و رسوایی‌هایم پرده بپوشان، مرا از بلا نگه‌دار و مرا از گناهان حفظ کن.[۴]

متن و ترجمه دعا

مناجات الشاکین
متن ترجمه
إِلَهِی إِلَیک أَشْکو نَفْسا بِالسُّوءِ أَمَّارَةً
وَ إِلَی الْخَطِیئَةِ مُبَادِرَةً وَ بِمَعَاصِیک مُولَعَةً
وَ لِسَخَطِک مُتَعَرِّضَةً
تَسْلُک بی‌مَسَالِک الْمَهَالِک
وَ تَجْعَلُنِی عِنْدَک أَهْوَنَ هَالِک
کثِیرَةَ الْعِلَلِ طَوِیلَةَ الْأَمَلِ
إِنْ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ وَ إِنْ مَسَّهَا الْخَیرُ تَمْنَعُ
مَیالَةً إِلَی اللَّعِبِ وَ اللَّهْوِ، مَمْلُوَّةً بِالْغَفْلَةِ وَ السَّهْوِ
تُسْرِعُ بی‌إِلَی الْحَوْبَةِ وَ تُسَوِّفُنِی بِالتَّوْبَةِ
إِلَهِی أَشْکو إِلَیک عَدُوّا یضِلُّنِی وَ شَیطَانا یغْوِینِی
قَدْ مَلَأَ بِالْوَسْوَاسِ صَدْرِی وَ أَحَاطَتْ هَوَاجِسُهُ بِقَلْبِی
یعَاضِدُ لِی الْهَوَی
وَ یزَینُ لِی حُبَّ الدُّنْیا
وَ یحُولُ بَینِی وَ بَینَ الطَّاعَةِ وَ الزُّلْفَی
إِلَهِی إِلَیک أَشْکو قَلْبا قَاسِیا
مَعَ الْوَسْوَاسِ مُتَقَلِّبا وَ بِالرَّینِ وَ الطَّبْعِ مُتَلَبِّسا
وَ عَینا عَنِ الْبُکاءِ مِنْ خَوْفِک جَامِدَةً وَ
إِلَی مَا یسُرُّهَا طَامِحَةً
إِلَهی لا حَوْلَ لِی وَ لا قُوَّةَ إِلا بِقُدْرَتِک
وَ لا نَجَاةَ لِی مِنْ مَکارِهِ الدُّنْیا إِلا بِعِصْمَتِک
فَأَسْأَلُک بِبَلاغَةِ حِکمَتِک وَ نَفَاذِ مَشِیتِک
أَنْ لا تَجْعَلَنِی لِغَیرِ جُودِک مُتَعَرِّضا
وَ لا تُصَیرَنِی لِلْفِتَنِ غَرَضا وَ کنْ لِی عَلَی الْأَعْدَاءِ نَاصِرا
وَ عَلَی الْمَخَازِی وَ الْعُیوبِ سَاتِرا
وَ مِنَ الْبَلاءِ [الْبَلایا] وَاقِیا وَ عَنِ الْمَعَاصِی عَاصِما
بِرَأْفَتِک وَ رَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
خدایا از نفسی که فراوان به بدی فرمان می‌دهد به تو شکایت می‌کنم،
همان نفسی که شتابنده به سوی خطا، و آزمند به انجام گناهان،
و در معرض خشم توست،
نفسی که مرا به راه هلاکت می‌کشاند،
و هستی ام را نزد تو از پست‌ترین تباهشدگان قرار می‌دهد،
بیماری‌هایش بسیار، آرزویش دراز است،
اگر گزندی به او در رسد بی‌تابی می‌کند، و اگر خیری به او رسد از انفاقش دریغ می‌ورزد،
به بازی و هوسرانی میل بسیار دارد، از غفلت و اشتباه آکنده است،
مرا به تندی به جانب گناه می‌راند، و با من در توبه و ندامت امروز و فردا می‌کند،
خدایا از دشمنی که گمراهم می‌کند و از شیطانی که به بی‌راهه‌ام می‌برد به تو شکایت می‌کنم،
شیطانی که سینه‌ام را از وسوسه انباشته و زمزمه‌های خطرناکش قلب را فرا گرفته است،
شیطانی که با هوا و هوس برایم کمک می‌کند،
و عشق به دنیا را در دیدگانم زیور می‌بخشد،
و بین من و بندگی و مقام قرب پرده می‌افکند،
خدایا از دلی شکایت می‌کنم که همچون سنگی
که با وسوسه زیرورو می‌شود و به آلودگی گناه و سیاهی نافرمانی آلوده شده،
خدایا از چشمی که از گریه ناشی از هراس تو خشک شده،
و در عوض به مناظری که خوش آیند آن است خیره گشته به تو گلایه می‌کنم،
خدایا توان و نیرویی برای من جز به قدرت تو نیست،
راه نجاتی از گرفتاری‌های دنیا جز نگهداری تو برایم نمی‌باشد،
از تو خواستارم به رسایی حکمتت، و نفوذ اراده‌ات
که مرا جز جودت در معرض چیزی قرار ندهی،
و هدف فتنه‌ها نگردانی، و علیه دشمنانم یاور باشی،
و پرده پوش رسوائی‌ها و عیوبم گردی،
و از بلا نگهدار، و از گناهان بازدارنده‌ام باشی
به مهر و رحمتت‌ای مهربان‌ترین مهربانان.

پانویس

  1. مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۳.
  2. قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۱۶۵.
  3. مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۳.
  4. مصباح، سجاده‌های سلوک، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۹۲-۱۳۳.

یادداشت

منابع

  • مصباح، محمد تقی، سجاده های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد (ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
  • مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
  • قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.