مناجات المحبین
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نامهای دیگر | مناجات دوستداران |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | بحارالانوار • مفاتیح الجنان |
| تکنگاریها | ترنم عشق در شرح مناجات المحبین (قدرت الله مومنی) |
| زمان | روز شنبه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ الْمُحِبّین یا مناجات دوستداران، از مناجاتهای پانزدهگانه نقل شده از امام سجاد(ع) که حاوی مفاهیمی از جمله محبت خداوند، لوازم و آثار محبت به خداوند، و بندگی و لطف و عنایت خداست.
منبع دعا
مناجات المحبین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی، زمان قرائت این دعا را روز شنبه دانسته است.[۳]
آموزههای دعا
- اگر کسی شیرینی محبت خدا را بچشد، جایگزینی برایش نمیطلبد.
- کسی که به قرب معبود انس بگیرد، دوست ندارد حتی لحظهای از آن حال و هوا، خارج شود.
- قرب اکتسابی، با بندگی خدا و خودسازی به دست میآید و مخصوص بندگان برگزیده و مومن است.
- شوق به لقای الهی، از لوازم و آثار طبیعی محبت به خدا است و باعث تکامل میشود.
- راضی بودن به قضا و قدر الهی نیز یکی از نشانههای محبت به خدا است.
- بندگی خدا، راه رسیدن به قرب و جوار الهی و درک عظمت و ارزش آن است.
- دعا و انس با خدا، باعث آرامش و شادمانی میشود.
- همه آثار و نتایجی که از محبت خدا حاصل میشود، از لطف و عنایت خداست و تا او اراده نکند کسی به این سرمایه ارزشمند دست نمییابد.
- دوستی دوستداران خدا، توفیق الهی و از سعادت است.[۴]
- در خواست دوست داشتن خدا و دوستداران خدا و دوست داشتن هر کاری که باعث قُرب به خدا می شود. [۵]
شرحها
ترنم عشق در شرح مناجات المحبین، کتابی است بهقلم قدرتالله مومنی.[۶]
متن و ترجمه دعا
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
إِلٰهِى مَنْ ذَا الَّذِى ذاقَ حَلاوَةَ مَحَبَّتِكَ فَرامَ مِنْكَ بَدَلاً؟ وَمَنْ ذَا الَّذِى أَنَِسَ بِقُرْبِكَ فَابْتَغَىٰ عَنْكَ حِوَلاً؟
إِلٰهِى فَاجْعَلْنا مِمَّنِ اصْطَفَيْتَهُ لِقُرْبِكَ وَوِلايَتِكَ، وَأَخْلَصْتَهُ لِوُدِّكَ وَمَحَبَّتِكَ، وَشَوَّقْتَهُ إِلَىٰ لِقائِكَ، وَرَضَّيْتَهُ بِقَضَائِكَ،
وَمَنَحْتَهُ بِالنَّظَرِ إِلَىٰ وَجْهِكَ، وَحَبَوْتَهُ بِرِضَاكَ، وَأَعَذْتَهُ مِنْ هَجْرِكَ وَقِلَاكَ، وَبَوَّأْتَهُ مَقْعَدَ الصِّدْقِ فِى جِوارِكَ، وَخَصَصْتَهُ بِمَعْرِفَتِكَ،
وَأَهَّلْتَهُ لِعِبادَتِكَ، وَهَيَّمْتَ قَلْبَهُ لِإِرادَتِكَ، وَاجْتَبَيْتَهُ لِمُشَاهَدَتِكَ؛ وَأَخْلَيْتَ وَجْهَهُ لَكَ، وَفَرَّغْتَ فُؤادَهُ لِحُبِّكَ، وَرَغَّبْتَهُ فِيما عِنْدَكَ،
وَأَلْهَمْتَهُ ذِكْرَكَ، وَأَوْزَعْتَهُ شُكْرَكَ، وَشَغَلْتَهُ بِطَاعَتِكَ، وَصَيَّرْتَهُ مِنْ صَالِحِى بَرِيَّتِكَ، وَاخْتَرْتَهُ لِمُنَاجَاتِكَ، وَقَطَعْتَ عَنْهُ كُلَّ شَىْءٍ يَقْطَعُهُ عَنْكَ.
اللّٰهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ دَأْبُهُمُ الارْتِياحُ إِلَيْكَ وَالْحَنِينُ، وَدَهْرُهُمُ الزَّفْرَةُ وَالْأَنِينُ، جِباهُهُمْ سَاجِدَةٌ لِعَظَمَتِكَ، وَعُيُونُهُمْ سَاهِرَةٌ فِى خِدْمَتِكَ، وَدُمُوعُهُمْ سَائِلَةٌ مِنْ خَشْيَتِكَ، وَقُلُوبُهُمْ مُتَعَلِّقَةٌ بِمَحَبَّتِكَ، وَأَفْئِدَتُهُمْ مُنْخَلِعَةٌ مِنْ مَهَابَتِكَ؛
يَا مَنْ أَنْوارُ قُدْسِهِ لِأَبْصَارِ مُحِبِّيهِ رَائِقَةٌ، وَسُبُحَاتُ وَجْهِهِ لِقُلُوبِ عَارِفِيهِ شَائِفَةٌ، يَا مُنَىٰ قُلُوبِ الْمُشْتَاقِينَ، وَيَا غَايَةَ آمَالِ الْمُحِبِّينَ،
أَسْأَلُكَ حُبَّكَ، وَحُبَّ مَنْ يُحِبُّكَ، وَحُبَّ كُلِّ عَمَلٍ يُوصِلُنِى إِلَىٰ قُرْبِكَ، وَأَنْ تَجْعَلَكَ أَحَبَّ إِلَىَّ مِمَّا سِوَاكَ، وَأَنْ تَجْعَلَ حُبِّى إِيَّاكَ قائِداً إِلَىٰ رِضْوَانِكَ، وَشَوْقِى إِلَيْكَ ذَائِداً عَنْ عِصْيانِكَ،
وَامْنُنْ بِالنَّظَرِ إِلَيْكَ عَلَىَّ، وَانْظُرْ بِعَيْنِ الْوُدِّ وَالْعَطْفِ إِلَىَّ، وَلَا تَصْرِفْ عَنِّى وَجْهَكَ، وَاجْعَلْنِى مِنْ أَهْلِ الْإِسْعادِ وَالْحُِظْوَةِ عِنْدَكَ، يَا مُجِيبُ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانیاش همیشگی است
معبودم، کیست آنکه شیرینی محبّتت را چشید پس بهجای تو دیگری را برگزید؟ و کیست آنکه با مقام قرب تو انس یافت پس مایل به روی برتافتن از تو شد؟
خدایا، ما را از کسانی قرار ده که برای قرب ولایتت برگزیدی و برای دوستی و محبتت خالص نمودی و برای دیدارت مشتاق کردی و به قضایت راضی ساختی و نعمت نگاه به جمالت را عطایش کردی و به خشنودیات از او حمایت کردی و از غم هجران و دوریات پناه دادی و در جوارت در جایگاه راستی جای دادی و به شناخت خود مخصوصشان کردی
و برای بندگیات سزاوارش نمودی و به ارادهات دلباختهاش کردی و برای تماشای جمالت برگزیدی؛ و رویش را برای خود از غیر، پاک کردی و دلش را برای عشقت تهی نمودی و آن را بهسوی آنچه نزد توست مشتاق فرمودی
و یادت را به او الهام کردی و سپاسگزاریات را نصیبش نمودی و به طاعتت مشغول ساختی و او را از بندگان شایستهات گرداندی و برای راز و نیازت انتخاب کردی و جدا کردی از او هرچه که او را از تو جدا میکند،
خدایا ما را از کسانی قرار ده که شیوههایشان و اشتیاقشان آرام گرفتن به درگاه توست و روزگارشان آه و ناله است و پیشانیشان در پیشگاه عظمتت بر سجده و دیدگانشان در خدمتت بیخواب و اشکشان از ترس تو روان و دلهاشان به عشقت آویخته و قلوبشان از حرمت و ارجمندیات از جا کنده است؛
ای آنکه انوار قدسش برای دیدگان عاشقانش جلوهگر است و شکوه و عظمت دانشش برای قلوب عارفانش دیدنی است، ای آرمان دل مشتاقان، ای نهایت آروزهای عاشقان،
از تو میخواهم دوستی خودت را و دوستی آنانکه تو را دوست دارند و دوستی هر کاری که مرا به میدان قرب تو میرساند و اینکه خودت را نزد من محبوبتر از دیگران قرار دهی و عشقم را به وجودت راهبر بهسوی خرسندیات گردانی و شوقم را به حضرتت بازدارنده از نافرمانیات سازی،
خدایا تماشای زیبایی وجودت را بر من منّت گذار و به من به دیده عشق و عاطفه بنگر و رویت از من متاب و مرا نزد خود از اهل خوشبختی و بهرهمندی قرار ده، ای اجابت کننده، ای مهربانترین مهربانان.
پانویس
یادداشت
منابع
- مصباح، محمد تقی، سجادههای سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد(ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.
- باقریان موحد، سید رضا، رسول جعفریان، مهدی مهریزی؛ کتابشناسی نیایشهای شیعه؛ موسسه فرهنگی دین پژوهی بشر؛ تهران؛ ۱۳۹۲ش.