مناجات الذاکرین
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مناجات یادکنندگان خدا |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | الصحیفة الثانیة السجادیة • بحار الانوار • مفاتیح الجنان |
| تک‌نگاری‌ها | سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد(ع)(محمدتقی مصباح یزدی) |
| زمان | روز چهارشنبه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ الذّاکِرین یا مناجات یادکنندگان خدا، از مناجات‌های پانزده گانه نقل شده از امام سجاد(ع) است. در این مناجات بر این مطلب تاکید شده که ما نمی‌توانیم حق ذکر و یاد خداوند را به جای آوریم.
منبع دعا
مناجات الذاکرین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز چهارشنبه تعیین کرده است.[۳]
آموزه‌ها و مضامین دعا
- انسان در به جای آوردن حق ذکر و یاد خداوند ناتوان است.
- اگر خداوند فرمان نمی‌داد که او را یاد کنیم، ما او را منزه از یاد خود می‌دانستیم.
- ذکر خدا و اذن برای دعا از بزرگ ترین نعمت‌های خداوند است.
- درخواست توفیق ذکر و یاد خداوند.
- هیچ عقلی از معرفت خدا بی‌بهره نیست و خداوند عقل‌ها را چنان آفریده است که بتوانند او را بشناسند.
- دل‌ها فقط با یاد خدا آرامش می‌یابد.
- هدف نهایی زندگی انسان، لقاءالله و رسیدن به مرحله‌ای است که هیچ حائلی بین انسان و خدا نباشد.
- رسیدن به لقاء الله، هدف از خلقت است.
۸ خداوند در هر مکانی تسبیح می شود و در هر زمانی موجود است و با هر زبانی خوانده می شود. [۴]
متن و ترجمه دعا
مناجات الذاکرین
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
|
اِلهى لَوْ لاَ الْواجِبُ مِنْ قَبُولِ اَمْرِكَ، لَنَزَّهْتُكَ مِنْ ذِكْرى اِيَّاكَ، عَلى اَنَّ ذِكْرى لَكَ بِقَدْرى لا بِقَدْرِكَ، وَ ما عَسى اَنْ يَبْلُغَ مِقْدارى حَتّى اُجْعَلَ مَحَلّاً لِتَقْديسِكَ، وَ مِنْ اَعْظَمِ النِّعَمِ عَلَيْنا جَرَيانُ ذِكْرِكَ عَلى اَ لْسِنَتِنا، وَ اِذْنُكَ لَنا بِدُعآئِكَ وَ تَنْزيهِكَ وَ تَسْبيحِكَ اِلهى فَاَلْهِمْنا ذِكْرَكَ فِى الْخَلاءِ وَ الْمَلاءِ، وَ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ، وَ الْإِعْلانِ وَ الْإِسْرارِ، وَ فِى السَّرَّآءِ وَ الضَّرَّآءِ، وَ آنِسْنا بِالذِّكْرِ الْخَفِىِّ وَ اسْتَعْمِلْنا بِالْعَمَلِ الزَّكِىِّ، وَ السَّعْىِ الْمَرْضِىِّ، وَ جازِنا بِالْميزانِ الْوَفِىِّ اِلهى بِكَ هامَتِ الْقُلُوبُ الْوالِهَةُ، وَ عَلى مَعْرِفَتِكَ جُمِعَتِ الْعُقُولُ الْمُتَبايِنَةُ، فَلا تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ اِلاَّ بِذِكْركَ، وَ لا تَسْكُنُ النُّفُوسُ اِلاَّ عِنْدَ رُؤْياكَ، اَنْتَ الْمُسَبَّحُ فى كُلِّ مَكانٍ وَ الْمَعْبُودُ فى كُلِّ زَمانٍ، وَ الْمَوْجُودُ فى كُلِ اَوانٍ، وَ الْمَدْعُوُّ بِكُلِّ لِسانٍ، وَ الْمُعَظَّمُ فى كُلِّ جَنانٍ، وَ اَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِ لَذَّةٍ بِغَيْرِ ذِكْرِكَ، وَ مِنْ كُلِّ راحَةٍ بِغَيْرِ اُنْسِكَ، وَ مِنْ كُلِّ سُرُورٍ بِغَيْرِ قُرْبِكَ، وَ مِنْ كُلِّ شُغْلٍ بِغَيْرِ طاعَتِكَ، اِلهى اَنْتَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ: يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اذْكُرُوا اللهَ ذِكْراً كَثيراً، وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ اَصيلاً، وَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ: فَاذْكُرُونى اَذْكُرْكُمْ، فَاَمَرْتَنا بِذِكْرِكَ، وَ وَعَدْتَنا عَلَيْهِ اَنْ تَذْكُرَنا تَشْريفاً لَنا وَ تَفْخيماً وَ اِعْظاماً، وَ ها نَحْنُ ذاكِرُوكَ كَما اَمَرْتَنا، فَاَنْجِزْ لَنا ما وَعَدْتَنا، يا ذاكِرَ الذَّاكِرينَ، وَ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ. |
خدايا! اگر پذيرفتن فرمانت واجب نبود تو را پاک‌تر از آن مىدانستم كه من نام تو را به زبان آرم، گذشته از اينكه ذكرى كه من از تو كنم به اندازه فهم من است نه به مقدار مقام تو و تازه مگر چه اندازه اميد است قدرم بالا رود كه محل تقديس (و به پاكى ستودن) تو قرار گيرم و از بزرگ‌ترين نعمت‌هاى تو بر ما همان جريان داشتن ذكر تو بر زبان ما است و همان اجازهاى است كه براى دعا كردن و به پاكى ستودنت به ما دادى. خدايا! پس ذكر خويش را به ما الهام كن در خلوت و جلوت و شب و روز و آشكار و نهان و در خوشى و ناخوشى و ما را به ذكر خفى و پنهانت مأنوس كن و به كار پاكيزه و كوشش خداپسند وادار و پاداش ما را به سنگ تمام بده! خدايا! دل‌هاى شيدا همه سرگشته و تشنه توأند و خِرَدهاى متفرق و جدا همه در مورد شناسايى و معرفت تو متفق گشتهاند و از اينرو دل‌ها جز به ياد تو آرام نگيرند و جان‌ها جز به مشاهده جمالت تسكين نيابند. تويى كه در هر جا تسبيحت گويند و در هر زمانى پرستشت كنند و در هر آنْ موجود بودهاى و به هر زبان تو را خوانند و در هر دلى تو را به بزرگى ياد كنند و از تو آمرزش خواهم از هر لذتى جز لذت تو و از هر آسايشى جز انس با تو و از هر شادمانى به جز قرب تو و از هر سرگرمى به جز فرمانبرداريت خدايا تو فرمودى و گفتهات حق است: «اى كسانى كه ايمان آوردهايد! خدا را ياد كنيد ياد كردن بسيار و تسبيح او گوئيد در بامداد و پسين.» و نيز فرمودى و گفتهات حق است: «مرا ياد كنيد تا من هم شما را ياد كنم.» پس تو ما را به ياد كردنت دستور فرمودى و به ما وعده دادى كه براى شرافت و عزت و عظمت بخشى به ما تو هم ما را ياد كنى و ما هم اكنون مطابق فرمانت تو را ياد كنيم پس تو هم به وعده خويش وفا كن اى كه از يادكنندگانت ياد كنى و اى مهربان‌ترين مهربانان. |
پانویس
یادداشت
منابع
- مصباح یزدی، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد(ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.