مدرسه علمیه خاتمالنبیین (کابل)
| مدرسه علمیه شیعیان | |
 نشانواره حوزه علمیه خاتمالنبیین | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نامهای دیگر | حوزه علمیه خاتمالنبیین |
| تأسیس | ۱۳۸۶ش |
| بنیانگذار | محمدآصف محسنی قندهاری |
| وابسته به | خصوصی |
| رویکرد | تقریبی |
| نوع فعالیت | آموزشی • تبلیغی |
| گستره فعالیت | افغانستان |
| اهداف | تربیت طلاب علوم دینی |
| فعالیتها | آموزش علوم دینی |
| مکان | کابل |
| سایر | |
| مراکز وابسته | دانشگاه خاتمالنبیین(ص) • مدرسه امالمؤمنین حضرت خدیجه کبری(س) |
| وضعیت | فعال |
| منابع مالی | وجوهات شرعی • کمکهای مردمی |
حوزه علمیه و دانشگاه خاتمالنبیین(ص) در کابل، بزرگترین مرکز علمی-مذهبی شیعی افغانستان است که در سال ۱۳۸۶ش به همت محمدآصف محسنی از مراجع تقلید این کشور تأسیس شد. این مجموعه با هدف ارتقای آموزش دینی، تربیت مجتهدان بومی و ایجاد فضای همزیستی مذهبی، میزبان طلاب شیعه و سنی در محیطی مشترک است. استقلال علمی، ساختار آموزشی نوین و امکانات گستردهای چون کتابخانه دیجیتال، مسجد و دانشکدههای تخصصی، جایگاه این مرکز را در نظام آموزشی افغانستان برجسته ساخته است. با وجود استقبال مردمی، در سال ۱۴۰۳ش دولت طالبان، این نهاد را تهدید به تعطیلی کرد، ولی مدیران این حوزه معتقدند اسناد رسمی، مالکیت قانونی و شرعی آن را تأیید میکند.
جایگاه علمی-مذهبی وحدتساز
مدرسه علمیه خاتمالنبیین(ص) در شهر کابل، بهعنوان یکی از نهادهای شیعیِ افغانستان شناخته میشود[۱] که در سال ۱۳۸۶ش با مدیریت محمدآصف محسنی (درگذشت: ۱۳۹۸ش)، از مراجع تقلید ساکن در این کشور، بنیانگذاری شد.[۲]
این مجموعه از نظر وسعت و طراحی، از بزرگترین مراکز علمی-مذهبی افغانستان شناخته میشود[۳] و هدف اصلی از تأسیس آن، ارتقای فرهنگ اسلامی و رفع کمبودهای آموزشی در کشور عنوان شده است.[۴] بودجه این مؤسسه از طریق وجوهات شرعی و کمکهای مردمی تأمین میگردد و در طراحی نظام آموزشی خود، استقلال علمی داشته و وابستگی به مراکز خاصی مانند حوزه قم یا الازهر ندارد.[۵] این مرکز طی سالهای فعالیت خود، با جذب شمار قابل توجهی از طلاب، به یکی از گزینههای داخلی برای تحصیل علوم دینی تبدیل شده و در روند توسعه آموزش مذهبی در افغانستان حضور داشته است.[۶]
حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) با ایجاد فضای آموزشی مشترک، زمینه تحصیل طلاب شیعه و سنی را در کنار یکدیگر فراهم کرده و با ارائه دروس تخصصی هر مذهب توسط اساتید همان مذهب، بستر تعامل، همزیستی و گفتوگوی مذهبی را تقویت نموده است.[۷] ادعا شده نخستین پیام اخوت اسلامی در افغانستان از همین حوزه صادر شد و علمای اهل سنت نیز در آن حضور فعال داشتند؛ موضوعی که نقش این مجموعه را در تقویت همگرایی مذهبی و وحدت ملی برجسته میسازد.[۸]
در مناسبتهای مذهبی، بهویژه در ماه رمضان، شبهای قدر و اعتکاف،[۹] مسجد این مجموعه میزبان پیروان هر دو مذهب برای برگزاری مراسم عبادی و فرهنگی است.[۱۰]
دانشگاه خاتمالنبیین
دانشگاه خاتمالنبیین(ص) یکی از نهادهای علمی وابسته به مجموعه حوزه خاتمالنبیین است. این دانشگاه خصوصی آموزشی-پژوهشی، در سال ۱۳۸۶ش تأسیس شده و از بهار ۱۳۸۷ش با مجوز رسمی وزارت تحصیلات عالی افغانستان فعالیت خود را آغاز نموده است.[۱۱] مؤسسه تحصیلات عالی خاتمالنبیین، مجوز فعالیت خود برای پنج دانشکده را دریافت نموده و دانشجویانی در رشتههایی مانند فقه و حقوق در آن مشغول به تحصیل هستند. شعبه دانشکده پزشکی این مرکز که در سال ۱۳۹۱ش در شهر غزنی ایجاد شده بود، توسط طالبان تخریب شد.[۱۲]
نظام آموزشی
رویکرد آموزشی محمدآصف محسنی بر این اساس بوده که مجتهدانی در داخل افغانستان تربیت کند و تأکید داشت این مجموعه تنها برای آموزشهای مقدماتی بنیانگذاری نشده، بلکه باید امکان رسیدن طلاب به درجات عالی علمی را در همین مکان فراهم سازد.[۱۳] گفته شده رشتههای تحصیلی این مجموعه بر اساس نظام آموزشی مدرن، تدوین شده و مدیریت خاتمالنبیین با بهرهگیری از این ساختار، کوشیده است تا تمایزی با مدارس سنتی ایجاد کرده و سطح علمی طلاب را در چارچوبی نوین ارتقا دهد.[۱۴]
از جمله رشتههای ارائهشده در این مرکز، میتوان به فقه، کلام، فلسفه اسلامی، اقتصاد اسلامی، علوم قرآن، اخلاق، تفسیر، علم رجال و همچنین علوم تجربی مانند فیزیک و ریاضیات اشاره کرد. علاوه بر این، فلسفههای غربی و ادیان دیگر نیز در این مرکز مورد نقد و بررسی قرار میگیرد.[۱۵]
بخش آموزش بانوان این مجموعه با عنوان مدرسه «امالمؤمنین حضرت خدیجه کبری(س)» که در داخل مجموعه واقع شده، به آموزش خواهران طلبه در سطوح عالی اختصاص یافته است.[۱۶] این اقدام، گامی نو در مسیر آموزش دینی بانوان در افغانستان محسوب شده و به ارتقای جایگاه علمی زنان کمک کرده است.[۱۷]
امکانات و زیرساختها
مدرسه علمیه خاتمالنبیین با زیربنای ۳۸ هزار متر مربع، از نظر معماری یکی از بینظیرترین مراکز آموزشی افغانستان توصیف شده است.[۱۸] فضای آموزشی این مجموعه شامل ۶۰۰ اتاق درسی و خوابگاهی با ظرفیت پذیرش ۱۵۰۰ دانشجو است. همچنین یک مسجد با گنجایش ۲۴۰۰ نمازگزار، یک تالار کنفرانس برای ۲۰۰۰ نفر و کتابخانهای با هدف گردآوری ۳۶۰ هزار جلد کتاب در این مجموعه طراحی گردیده است.[۱۹] کتابخانه این مرکز به امکانات دیجیتال و اینترنتی مجهز شده است تا کاربران بتوانند به منابع علمی جهانی دسترسی داشته باشند.[۲۰] با وجود برخی محدودیتها از سوی حکومت، کتابخانه این مجموعه به فعالیت خود ادامه داده و ظرفیت کامل خود را حفظ کرده است.[۲۱]
علاوه بر امکانات آموزشی، مرکز خاتمالنبیین دارای ساختمان خدماتی مجهز، دوربینهای مداربسته برای تأمین امنیت و زمینهای ورزشی فوتبال و والیبال برای فعالیتهای جانبی و رفاه طلاب است.[۲۲]
تهدید به تعطیلی
در سال ۱۴۰۳ش، طالبان در اقدامی در صدد تعطیلی و تخریب نهادهای وابسته به حوزه خاتمالنبیین(ص) برآمد. وزارت عدلیه این گروه اعلام کرد که تلویزیون تمدن، دانشگاه و مدرسه خاتمالنبیین کابل را بهدلیل وابستگی به حزب حرکت اسلامی تعطیل خواهد کرد. این تصمیم در ادامه سیاست طالبان مبنی بر ممنوعیت فعالیت تمامی احزاب سیاسی پس از بازگشت به قدرت اتخاذ شده است.[۲۳]
در پی تهدیدهای طالبان و ادعای مالکیت زمین، مدیریت مجموعه خاتمالنبیین اعلام کرده که این زمین بر اساس دستور حامد کرزی، رئیسجمهور وقت افغانستان، برای احداث یک مرکز عامالمنفعه شامل مدرسه و مسجد اختصاص یافته و پس از طی مراحل قانونی، سند شرعی آن نیز صادر شده است.[۲۴]
پانویس
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) کابل مرکز وحدت شیعه و سنی افغانستان»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ موسوینژاد، سیوپنج عالم (از عالمان تاثیرگذار افغانستان در سده اخیر)، ۱۳۹۳ش، ص۲۲۷، «حوزه علمیه خاتم النبیین(ص)»، سایت آیتالله محسنی.
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص)»، کابل من.
- ↑ «حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین»، افق اندیشه.
- ↑ «حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین»، افق اندیشه.
- ↑ «حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین»، افق اندیشه.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۵و۲۶۶.
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) کابل مرکز وحدت شیعه و سنی افغانستان»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «برگزاری مراسم اعتکاف در مسجد حوزه علمیه خاتم النبیین کابل»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) کابل مرکز وحدت شیعه و سنی افغانستان»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «دانشگاه خاتمالنبیین(ص)»، سایت آیتالله محسنی.
- ↑ «حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین»، افق اندیشه.
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) کابل مرکز وحدت شیعه و سنی افغانستان»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۵و۲۶۶.
- ↑ «مدرسه خاتم النبیین؛ اختلاط شیعه و سنی»، سایت بیبیسی فارسی.
- ↑ «معرفی اجمالی مدرسهام المومنین خدیجة الکبری(س)»، سایت آیتالله محسنی.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۵و۲۶۶.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۵و۲۶۶؛ «مدرسه خاتم النبیین؛ اختلاط شیعه و سنی»، سایت بیبیسی فارسی.
- ↑ «حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین»، افق اندیشه.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۵و۲۶۶.
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) کابل مرکز وحدت شیعه و سنی افغانستان»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص)»، کابل من.
- ↑ «حکومت طالبان تلویزیون تمدن و حوزه علمیه خاتمالنبیین را بهدلیل وابستگی سیاسی و غصب زمین میبندد»، سایت انتخاب.
- ↑ «درنگی حقوقی بر قضیه تلویزیون تمدن و حوزه خاتمالنبیین»، خبرگزاری جمهور.
منابع
- آیتی، عبدالقیوم، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، قم، مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی، ۱۳۹۰ش.
- «برگزاری مراسم اعتکاف در مسجد حوزه علمیه خاتم النبیین کابل»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ انتشار خبر: ۲۶ اسفند ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «درنگی حقوقی بر قضیه تلویزیون تمدن و حوزه خاتمالنبیین»، خبرگزاری جمهور، تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «حکومت طالبان تلویزیون تمدن و حوزه علمیه خاتمالنبیین را بهدلیل وابستگی سیاسی و غصب زمین میبندد»، سایت انتخاب، تاریخ انتشار: ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص)»، کابل من، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «حوزه علمیه خاتمالنبیین(ص) کابل مرکز وحدت شیعه و سنی افغانستان»، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۶ فروردین ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «مدرسه خاتم النبیین؛ اختلاط شیعه و سنی»، سایت بیبیسی فارسی، ۸ اوت ۲۰۰۷م - ۱۷ مرداد ۱۳۸۶ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «معرفی اجمالی مدرسهام المومنین خدیجة الکبری(س)»، سایت آیتالله محسنی، تاریخ انتشار: ۱ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین»، افق اندیشه، تاریخ انتشار خبر: ۲۷ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- «دانشگاه خاتمالنبیین(ص)»، سایت آیتالله محسنی، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- موسوینژاد، سید محمد، سیوپنج عالم (از عالمان تاثیرگذار افغانستان در سده اخیر)، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- «حوزه علمیه خاتم النبیین(ص)»، سایت آیتالله محسنی، تاریخ انتشار: ۲ آگوست ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.