پرش به محتوا

سید علی حسینی سیستانی

مقاله قابل قبول
شناسه ارزیابی نشده
عدم جامعیت
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از آیت الله سیستانی)
سید علی سیستانی
مرجع تقلید
اطلاعات فردی
نام کاملسید علی حسینی سیستانی
تاریخ تولد۱۳ مرداد سال ۱۳۰۹ش (۹ ربیع‌الاول ۱۳۴۹ق)
محل زندگینجف
خویشاوندان
سرشناس		محمدرضا و محمدباقر(فرزندان) سید جواد شهرستانی (داماد)
اطلاعات علمی
استادانآیت‌الله حجت • آیت‌الله بروجردی • آیت‌الله خویی • شیخ حسین حلی
اجازه اجتهاد ازآیت‌الله خویی• شیخ حسین حلی
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعیمرجع تقلید شیعیان
وبگاه رسمیhttp://sistani.org


سید علی حسینی سیستانی (زاده ۱۳۰۹ش/۱۳۴۹ق) از مراجع تقلید شیعه ساکن نجف. او تحصیلات حوزوی را در مشهد، قم و نجف نزد استادان چون سید محمد حجت کوه‌کمری، آیت‌الله بروجردی و سید ابوالقاسم خویی تکمیل کرد.

سیستانی پس از درگذشت آیت‌الله خویی در سال ۱۴۱۳ق به مرجعیت رسید و در تحولات سیاسی عراق پس از صدام، به‌ویژه در فرآیند تدوین قانون اساسی جدید، نقش مؤثری ایفا کرد.

در مواجهه با تهاجم داعش به عراق، در اقدامی که به فتوای جهاد علیه داعش مشهور شد، دفاع از کشور را واجب شرعی اعلام کرد. شبکه‌ای از مؤسسات علمی، فرهنگی و خدماتی در کشورهای مختلف از جمله عراق، ایران، ترکیه و انگلیس تحت نظارت دفتر او فعالیت می‌کنند.

سید جواد شهرستانی داماد و نماینده وی در ایران است.

معرفی

سید علی حسینی سیستانی، ۱۳ مرداد ۱۳۰۹ش (۹ ربیع‌الاول ۱۳۴۹ق) در مشهد زاده شد. پدرش سید محمدباقر، از عالمان شیعه و مادرش دختر سید رضا مهربانی سرابی بود. جدّ او سید علی سیستانی، از شاگردان میرزای شیرازی در نجف بود که در سال ۱۳۱۸ق به مشهد بازگشت.[۱] محمدرضا و محمدباقر فرزندان او هستند و سید جواد شهرستانی داماد و نماینده او در ایران است.

تحصیلات

سیستانی تحصیلات حوزوی خود را از سال ۱۳۶۰ق در مشهد آغاز کرد. ادبیات عرب را نزد محمدتقی ادیب نیشابوری، فقه و اصول را از سید احمد مدرس یزدی و میرزا هاشم قزوینی و فلسفه را از سیف‌الله ایسی میانجی و مجتبی قزوینی فرا گرفت. وی همچنین در درس میرزا مهدی اصفهانی و دروس خارج فقه میرزا مهدی آشتیانی و میرزا هاشم قزوینی شرکت می‌کرد. در سال ۱۳۶۸ق به قم مهاجرت نمود و در دروس خارج آیت‌الله بروجردی و سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای حاضر شد.[۲]

هجرت به نجف

سیستانی در سال ۱۳۷۱ق به نجف مهاجرت کرد و در مدرسه بخارایی اقامت گزید. در نجف، وی به در دروس خارج فقه و اصول آیت‌الله خویی و شیخ حسین حلی شرکت می‌کرد و همچنین از سید محسن حکیم و سید محمود شاهرودی نیز استفاده کرد.[۳]

اجتهاد

متن اجازه اجتهاد آیت‌الله خوئی به آیت‌الله سیستانی
متن اجازه اجتهاد حسین حلی به آیت‌الله سیستانی

سید علی سیستانی در سال ۱۳۸۰ق، در ۳۱ سالگی، از آیت‌الله خویی و حسین حلی، اجازه اجتهاد دریافت کرد. او تنها فردی بود که از شیخ حسین حلی، اجازه اجتهاد مطلق دریافت کرد.[۴] آقابزرگ تهرانی در نوشته‌ای در سال ۱۳۸۰ق، تبحر او در علم رجال و حدیث را گواهی کرده است.[۵]

مرجعیت

نا بر آنچه که در وب سایت دفتر آیت‌الله سیستانی منتشر شده است، پس از رحلت آیت‌الله خوئی در ۱۴۱۳ق، جمعی از علمای نجف از جمله سید علی بهشتی و مرتضی بروجردی، مردم را به تقلید از آیت‌الله سیستانی توصیه کردند که موجب اقبال مقلدان در عراق، ایران، هند، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس شد. این روند با درگذشت سید عبدالاعلی سبزواری (۱۴۱۴ق)، سید محمدرضا گلپایگانی (۱۴۱۴ق)، محمدعلی اراکی و سید محمد روحانی شتاب بیشتری گرفت و دایره مقلدان سیستانی به جوامع شیعه در اروپا و آمریکا نیز گسترش یافت.[۶]

سیستانی پس از بیماری آیت‌الله خویی در سال ۱۴۰۹ق، امامت جماعت مسجد خضرای نجف را تا سال ۱۴۱۴ق بر عهده گرفت و پس از درگذشت خویی، نماز میت او را اقامه کرد که به گفته برخی نشانه جانشینی بود.[۷]

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

نماز آیت‌الله سیستانی بر جنازه آیت‌الله خویی
  • تأکید بر وحدت شیعه و سنی

سیستانی بر وحدت اسلامی تأکید داشته و در تنش‌های مذهبی سال ۲۰۰۷م، بر برادری عمیق شیعه و سنی و حقوق برابر همه عراقی‌ها تأکید کرد:

«شیعیان باید پیش از اهل تسنن به دفاع از حقوق اجتماعی و سیاسی سنی‎‌ها بپردازند. گفتمان ما بر دعوت به وحدت استوار است و بنده بارها گفته و باز هم می‌گویم که نگویید سنی‎‌ها برادرانمان هستند بلکه آنها نفس و جان ما هستند. من به خطبه‎‌های نماز جمعه اهل‌سنت بیشتر از خطبه‎‌های شیعیان گوش می‌دهم. بنده در پژوهش‌‎های فقهی از فتوای اهل سنت یاد می‌کنم، ما در کعبه و نماز و روزه متحد هستیم. زمانی که سنّی‎‌ها در دوران دیکتاتوری به من می‌‎گفتند که شیعه شده‌‎اند علت تشیع را از آنان می‌پرسیدم که تاکید می‌کردند ولایت اهل بیت(ع) را پذیرفته‌‎اند. من به آنها می‎‌گفتم که علمای سنی از ولایت اهل بیت(ع) دفاع کرده‌‎اند.»[۸]

  • مشارکت در تغییر نظام و قوانین عراق

آیت‌الله سیستانی، پس از حمله نیروهای آمریکایی به عراق و برانداختن دولت صدام حسین، هیچ‌گاه خواهان مقاومت در برابر سقوط صدام نشد. گرچه همواره از پذیرفتن مقامات آمریکایی مانند جی گارنر (انگلیسی: Jay Montgomery Garner) [یادداشت ۱]و پل برمر (به انگلیسی: Paul Bremer)[یادداشت ۲] پرهیز می‌کرد. او همچنین نقش کلیدی در تشویق مردم برای شرکت در انتخابات‌های مختلف برای تأسیس نظام جدید و تدوین قوانین جدید حاکم بر عراق داشت.[۹]

  • حل نزاع مقتدا صدر و نیروهای آمریکایی و عراقی

توقیف روزنامه الحوزه که مواضع اسلامی و ضدامریکایی مقتدی صدر در آن منتشر می‌شد،[۱۰] در سال ۱۳۸۳ش، منجر به آغاز درگیری نظامی شبه‌نظامیان جیش المهدی با نیروهای آمریکایی حاضر در عراق شد.[۱۱] این بحران منجر به ورود تانک‌های ارتش آمریکا به کربلا، و درگیری بین نیروهای آمریکایی و طرفداران مقتدی صدر در شهرهای کربلا، نجف و کوفه شد و ده‌ها تن در جریان این درگیری‌ها کشته شدند.[۱۲] درگیری‌های متعدد بین سپاه مهدی، نیروهای آمریکایی و همچنین نیروهای عراقی، در اردیبهشت تا مرداد ۱۳۸۳ ادامه یافت و منجر به محاصره شهر نجف، وارد شدن آسیب به حرم امام علی(ع)، کشته شدن ده‌ها تن از ساکنان شهرهای شیعه‌نشین عراق، و سنگر گرفتن نیروهای جیش المهدی در حرم امام علی (ع) شد.[۱۳] این بحران، سرانجام با ورود آیت‌الله سیستانی و طرح او برای حل مسالمت‌آمیز مسئله، ۶ شهریور ۱۳۸۳ش پایان یافت. در این جریان، مسئولیت اداره حرم امام علی (ع) و مسجد کوفه، به مرجعیت واگذار شد.[۱۴]

  • صدور فتوای جهاد علیه داعش
مقالهٔ اصلی: فتوای جهاد علیه داعش

آیت‌الله سیستانی، پس از سقوط موصل در عراق و پیشروی گروه داعش به سوی مرکز و جنوب عراق، دفاع از کشور، ملت و مقدسات را واجب کفایی خواند و از شهروندانی که توانایی حمل سلاح و مبارزه با تروریست‌ها را دارند خواست به نیروهای امنیتی بپیوندند.[۱۵] این خواسته آیت‌الله سیستانی که از سوی عبدالمهدی کربلایی، امام جمعه کربلا و نماینده سید علی سیستانی اعلام شد، گرچه یک فتوا نبود،[۱۶] اما بنابر تحلیل‌ها، کارکرد فتوا را داشت و موجب شد بسیاری به صفوف مبارزه با داعش بپیوندند.[۱۷][۱۸]

دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی در نجف (۱۶ اسفند ۱۳۹۹ش)
  • دیدار پاپ فرانسیس

پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌ها در ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ در سفر به عراق، با آیت‌الله سیستانی در نجف ملاقات کرد.[۱۹] در این دیدار آیت‌الله سیستانی چالش‌های عمده منطقه از جمله جنگ‌ها، فقر، نقض آزادی‌ها، تحریم‌های ناعادلانه و آوارگی فلسطینی‌ها را مورد بحث و گفت‌وگو قرار داد.[۱۹]

مؤسسات وابسته

مؤسسات و مراکز علمی و فرهنگی وابسته به آیت‌الله سیستانی، در نقاط مختلفی برپا شده است؛ از جمله قم، لندن، بیروت، استانبول و ایلام. برخی از این مراکز عبارتند از:

  1. مؤسسه امام علی (ع) در قم، در سال ۱۳۷۳ش[۲۰] و با هدف ترجمه و نشر کتاب‌های اسلامی و معارف ائمه تأسیس شد و کتاب‌هایی به۲۵ زبان زنده دنیا چاپ کرده است. این مؤسسه، نمایندگی‌هایی در لندن و بیروت دارد که به ترتیب در سال ۱۴۱۶ و ۱۴۱۷ قمری تأسیس شده‌اند.[۲۱]
  2. مؤسسه فرهنگی آل البیت (ع) در استانبول، در سال ۱۳۸۰ش و با هدف احیای فرهنگ اهل بیت و آشنا کردن مردم با این مکتب و حفظ ارزش‌های اسلامی و مذهبی در ترکیه تأسیس شد. برگزاری کلاس‌های قرآنی و عقیدتی، برگزاری مراسم مذهبی، تأسیس اولین کتابخانه تخصصی اهل بیت (ع) در ترکیه، برگزاری سمینارهای دینی و مذهبی، ترجمه و نشر کتب و مجلات دینی، از اقدامات این مؤسسه است.[۲۲] نمایندگی این مؤسسه در کشور آلمان، از سال ۱۳۸۴ش آغاز به کار کرد.[۲۳]
  3. مرکز پژوهش‌های اعتقادی قم، با بخش‌هایی از جمله کتابخانه، هیئت ردّ شبهات، توجه به هدایت‌شدگان، اسناد و مدارک، همایش‌های اعتقادی و اینترنت، در حال فعالیت است.[۲۴]
  4. مرکز تحقیقات اسلامی المصطفی در قم، با هدف ایجاد بانک اطلاعات اعتقادی از مصادر شیعه و سنی تأسیس شده و اقدام به جمع‌آوری و تحقیق در سه هزار جلد کتاب برای تألیف دائرة المعارف عقایدی کرده است.[۲۵]
  5. مرکز احیای میراث اسلامی در قم، با هدف جمع‌آوری مصادر و منابع خطی فعالیت می‌کند.[۲۶]
  6. مرکز پژوهش‌های فلکی - نجومی در قم، در سال ۱۴۱۸ قمری تأسیس شده و آموزش‌هایی در زمینه نجوم، منظومه شمسی، علم فلک اسلامی و فیزیک نجومی ارائه می‌کند. تأسیس دانشکده فلکی نجومی و کتابخانه تخصصی نجومی، ترجمه مقالات نجومی، ساخت رصدخانه، چاپ آثار دانشمندان اسلامی درباره نجوم، و چاپ تقویم نجومی، از فعالیت‌های این مرکز است.[۲۷]
  7. مجتمع فرهنگی امام صادق (ع) در بیروت، در سال ۱۳۸۵ش راه‌اندازی شد. دفتر پاسخ به سوالات شرعی، کتابخانه، و سالن همایش، در این مجتمع فعال است. علاوه بر این، یکی از اهداف این مرکز، ارائه خدمات خیریه اجتماعی و فرهنگی است.[۲۸]
  8. مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل البیت قم، در بهار ۱۳۷۷ش تأسیس شد و راه‌اندازی پایگاه اطلاع‌رسانی با عنوان «الشیعه» در نشانی http://www.al-shia.org ، با هدف نشر ارزش‌های شیعه و معارف اهل بیت،[۲۹] یکی از اقدامات آن بود.[۳۰] این پایگاه اینترنتی به۲۹ زبان فعال است.[۳۱] مراکزی به همین نام در نجف،[۳۲] کربلا،[۳۳] کاظمین[۳۴] اصفهان، تهران و ایلام[۳۵] هم با هدف بهره‌برداری از خدمات اینترنتی در راستای تبلیغ اسلام و تشیع راه‌اندازی شده است.
  9. کتابخانه‌های تخصصی در قم، یکی دیگر از مراکز مورد حمایت آیت‌الله سیستانی است که در موضوعات مختلفی فعالیت می‌کنند:

دفتر آیت‌الله سیستانی، همچنین مراکزی را برای ارائه خدمات اجتماعی، در نقاط مختلف راه‌اندازی کرده است:

  1. مجتمع فرهنگی مسکونی مدینة العلم در نجف، با هدف اسکان طلاب حوزه علمیه راه‌اندازی شده و شامل واحدهای مسکونی، مهد کودک، مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، مراکز بهداشتی و تجاری و همچنین خدمات فرهنگی مانند کتابخانه است.[۴۳] مجتمع فرهنگی مسکونی آیت‌الله سیستانی در قم نیز با هدف اسکان طلاب حوزه علمیه قم، در سال ۱۴۱۶ قمری راه‌اندازی شد.[۴۴] دفتر آیت‌الله سیستانی همچنین در ساخت مجتمع مسکونی مهدیه قم که یکی دیگر از محل‌های سکونت طلاب حوزه علمیه قم است، مشارکت داشته است.[۴۵] مجتمع مسکونی ثامن الحجج (ع) در مشهد[۴۶] و مجتمع مسکونی امام هادی (ع) در قم[۴۷] هم از همین نمونه‌اند.
  2. مدرسه‌های علمیه بلاغی[۴۸] و نجم الائمه[۴۹] در نجف، مدرسه قرآنی کربلا[۵۰] و همچنین مدرسه حضرت رقیه (س) در کربلا برای یتیمان،[۵۱] زیر نظر دفتر آیت‌الله سیستانی ساخته شده و اداره می‌شود.
  3. درمانگاه‌های خیریه امام صادق (ع) در قم،[۵۲] درمانگاه خیریه امام حسن مجتبی (ع) در ایلام،[۵۳] درمانگاه تخصصی امام حسین (ع) در کربلا،[۵۴] مرکز تخصصی و فوق تخصصی چشم‌پزشکی جواد الائمه (ع) در قم،[۵۵] و همچنین مؤسسه رفاه اجتماعی العین که با هدف حمایت از یتیمان و مراقبت از آنها تأسیس شده،[۵۶] بخشی دیگر از اقدامات اجتماعی دفتر آیت‌الله سیستانی است.

آثار

مقالهٔ اصلی: فهرست آثار سید علی سیستانی

آیت‌الله سیستانی، در زمینه‌های فقه، اصول فقه، حدیث و رجال دارای تألیفات و تقریراتی است. مجموعه تقریرات او در در وبگاه «تقریرات» جمع‌آوری و قابل دریافت است.[۵۷]

تدریس و شاگردان

درس خارج علم اصول را از شعبان سال ۱۳۸۴ هجری قمری آغاز کرد و دوره سوم آن را در شعبان سال ۱۴۱۱ هجری به پایان برد و از جمله افرای که در دروس آیت‌الله سیستانی شرکت کردند:[۵۸]

  1. سید محمدرضا سیستانی
  2. سید محمدباقر سیستانی
  3. سید مرتضی مهری
  4. سید محمدعلی ربانی
  5. سید هاشم هاشمی
  6. سید منیر سید عدنان القطیفی
  7. شیخ مهدی مروارید
  8. سید احمد مددی
  9. شیخ مصطفی هرندی

پانویس

  1. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  2. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  3. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  4. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  5. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  6. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  7. ↑ «فقیهی برای همه اعصار»، سایت دین‌آنلاین.
  8. ↑ آیت الله سیستانی: اهل تسنن برادر ما نیستند، نفس و جان ما هستند، وبگاه پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه علمیه.
  9. ↑ «فقیهی برای همه اعصار»، سایت دین‌آنلاین.
  10. ↑ صالح، «ستارگان علمی و جهادی در عراق چه کسانی هستند؟»، خبرگزاری دانشجو.
  11. ↑ «خداحافظی مقتدا صدر از سیاست؛ نگاهی به زندگی وی»، سایت دیپلماسی ایرانی.
  12. ↑ «درگیری خونین در نجف، ورود تانک‌های ارتش آمریکا به کربلا»، سایت شهید آوینی.
  13. ↑ «شروع و پایان جیش المهدی، گروه نظامی جریان صدر...»، انجمن بزرگ میلیتاری.«ستارگان علمی و جهادی در عراق چه کسانی هستند؟»، خبرگزاری دانشجو.
  14. ↑ «سفر درمانی حضرت آیت‌الله سیستانی؛ بازگشت به عراق و حل بحران نجف، خبرگزاری شفقنا.
  15. ↑ «نقش فتوای جهادی آیت‌الله سیستانی در جلوگیری از تجریه عراق»، خبرگزاری مهر.
  16. ↑ معموری، «نقش آیت‌الله سیستانی در افزایش مسئولیت اخلاقی در جنگ با داعش»، سایت بی‌بی‌سی.
  17. ↑ «نقش فتوای جهادی آیت‌الله سیستانی در جلوگیری از تجریه عراق».، خبرگزاری مهر.
  18. ↑ «آیت‌الله سیستانی فتوای جهاد صادر کرد»، خبرگزاری رسا.
  19. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ بیانیه دفتر آیت‌الله العظمی سیستانی از دیدار پاپ، خبرگزاری ایرنا.
  20. ↑ «معرفی مؤسسه»، سایت مؤسسه امام علی (ع).
  21. ↑ «مؤسسه امام علی (ع) - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  22. ↑ «مؤسسه فرهنگی آل البیت (ع) - استانبول»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  23. ↑ «مؤسسه فرهنگی آل البیت (ع) - برلین»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  24. ↑ «مرکز پژوهش‌های اعتقادی - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  25. ↑ «مرکز تحقیقات اسلامی المصطفی (ص) - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  26. ↑ «مرکز احیای میراث اسلامی - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  27. ↑ «مرکز پژوهش‌های فلکی - نجومی - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  28. ↑ «مجتمع فرهنگی امام صادق(ع) - بیروت»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  29. ↑ «صفحه معرفی سایت»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  30. ↑ «مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل البیت (ع) - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  31. ↑ نگاه کنید به پایگاه اینترنتی الشیعه: al-shia.org
  32. ↑ «مرکز اطلاع‌رسانی آل البیت (ع) - شبکه نجف اشرف»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  33. ↑ «مرکز اطلاع‌رسانی آل البیت (ع)- شبکه کربلا»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  34. ↑ «مرکز اطلاع‌رسانی آل البیت (ع) - شبکه کاظمین»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  35. ↑ «مراکز و موسسات»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  36. ↑ «کتابخانه تخصصی تفسیر و علوم قرآنی - قم».
  37. ↑ «کتابخانه تخصصی علوم حدیث - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  38. ↑ «جامع‌ترین کتابخانه فقه و اصول تحت اشراف آیت الله سیستانی»، خبرگزاری رسا.
  39. ↑ «کتابخانه تخصصی فقه و اصول - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  40. ↑ «کتابخانه تخصصی فلسفه و کلام - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  41. ↑ «کتابخانه تخصصی ادبیات - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  42. ↑ «کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  43. ↑ «مجتمع فرهنگی مسکونی مدینة العلم ـ نجف اشرف»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  44. ↑ «مجتمع فرهنگی مسکونی حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی (دام ظله) ـ قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  45. ↑ «مجتمع مسکونی مهدیه - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  46. ↑ «مجتمع مسکونی ثامن الحجج (علیه السلام) ـ مشهد»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  47. ↑ «مجتمع مسکونی امام هادی (ع) - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  48. ↑ «مدرسه علامه بلاغی - نجف اشرف»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  49. ↑ «مدرسه دینی نجم الائمه - نجف اشرف»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  50. ↑ «مدرسه قرآنی ـ کربلا»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  51. ↑ «مدرسه حضرت رقیه (علیها السلام) برای ایتام ـ کربلا»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  52. ↑ «درمانگاه خیریه امام صادق (علیه السلام) - قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  53. ↑ «درمانگاه خیریه امام حسن مجتبی (علیه السلام) ـ ایلام»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  54. ↑ «درمانگاه تخصصی امام حسین (علیه السلام) ـ کربلا»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  55. ↑ «مرکز تخصصی و فوق تخصصی چشم پزشکی جواد الائمه (علیه السلام) ـ قم»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  56. ↑ «مؤسسه رفاه اجتماعی العین»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.
  57. ↑ انتشار تقریرات جدید از دروس خارج آیت‌الله سیستانی، وبگاه شبکه اجتهاد
  58. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله سیستانی»، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.

یادداشت

  1. ↑ مدیر دفتر بازسازی و کمک‌های انسان‌دوستانه برای عراق که توسط ایالات متحده دو ماه پیش از تهاجم به عراق در ۳۰ دی ۱۳۸۱ تشکیل شده بود.قرار بود این دفتر تا تشکیل حکومتی مردمی به عنوان دولت سرپرست در عراق حاکم باشد.
  2. ↑ حاکم غیرنظامی آمریکا در عراق پس از سرنگونی صدام یا رییس حکومت ائتلاف موقت عراق پس از حملهٔ ایالات متحده به این کشور در سال ۲۰۰۳ و از ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۲ تا ۸ تیر ۱۳۸۳ (۱۱ مه ۲۰۰۳ تا ۲۸ ژوئن ۲۰۰۴) به عنوان رئیس کشور در عراق حضور داشت.

منابع


برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=سید_علی_حسینی_سیستانی&oldid=1389463»