ذوی القربی: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
ذوی‌القربی به معنای خویشاوندان نزدیک است. واژه القربی در قرآن به همراه کلمه ذی،<ref>سوره بقره آیه ۸۳.</ref> | ذوی‌القربی به معنای خویشاوندان نزدیک است. واژه القربی در قرآن به همراه کلمه ذی،<ref>سوره بقره آیه ۸۳.</ref> ذوی،<ref> سوره بقره آیه ۱۷۷.</ref> اولی<ref>سوره توبه آیه۱۱۳.</ref> و در آیه «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی»<ref> سوره شوری، آیه۲۳.</ref> بدون اضافه‌ای آمده است. زمخشری مفسر و لغت‌شناس اهل سنت منظور القربی در این آیه را اهل القربی دانسته است.<ref> زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹.</ref> | ||
القربی در قرآن بیشتر به معنای خویشان و نزدیکان هر فردی از مسلمانان به کار رفته است. | القربی در قرآن بیشتر به معنای خویشان و نزدیکان هر فردی از مسلمانان به کار رفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳-۶۶۴.</ref> قُرب در لغت به معنای نزدیکی در نسبت، زمان و مکان است.<ref> راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳-۶۶۴؛ ابن فارس، مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.</ref> بنا بر احادیث، القربی در [[آیه مودت]]، [[آیه خمس]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۹-۵۲۰.</ref> و [[آیه فیء]]<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۵۰۴.</ref> به [[امامان معصوم]] تفسیر شده است. | ||
==مصداق‌شناسی== | ==مصداق‌شناسی== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
*ابن فارس، مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق. | *ابن فارس، مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق. | ||
*ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق. | *ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق. | ||
*احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، قاهره، دار ابن الجوزی، ۱۴۳۰ق. | *احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، قاهره، دار ابن الجوزی، ۱۴۳۰ق. | ||
*البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق محمد زهیر بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق. | *البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق محمد زهیر بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۰: | ||
*خویی، ابوالقاسم، مستند العروة، قم، لطفی، ۱۳۶۴ش. | *خویی، ابوالقاسم، مستند العروة، قم، لطفی، ۱۳۶۴ش. | ||
*راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق. | *راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق. | ||
*زمخشری، | *زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۷ق. | ||
*سید مرتضی، علی بن حسین، رسايل الشریف المرتضی، تصحیح: سید مهدی رجائی، قم، دارالقرآن الکریم، ۱۴۰۵ق. | *سید مرتضی، علی بن حسین، رسايل الشریف المرتضی، تصحیح: سید مهدی رجائی، قم، دارالقرآن الکریم، ۱۴۰۵ق. | ||
*سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق. | *سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق. | ||
نسخهٔ ۹ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۲۷
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۹۹ توسط کاربر:Shamsoddin برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | اثبات خدا • توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات • صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه• اصالت قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور• رجعت • امامت تنصیصی |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه • ایمان مرتکب کبیره | |
ذوی القربی به خویشاوندان نزدیک پیامبر(ص) اشاره دارد که در قرآن دوستی آنان مزد رسالت پیامبر(ص) معرفی شده است. بنابر روایات شیعه و سنی، علی بن ابی‌طالب(ع)، فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از مصادیق ذوی‌القربی هستند.
مفهوم‌شناسی
ذوی‌القربی به معنای خویشاوندان نزدیک است. واژه القربی در قرآن به همراه کلمه ذی،[۱] ذوی،[۲] اولی[۳] و در آیه «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی»[۴] بدون اضافه‌ای آمده است. زمخشری مفسر و لغت‌شناس اهل سنت منظور القربی در این آیه را اهل القربی دانسته است.[۵]
القربی در قرآن بیشتر به معنای خویشان و نزدیکان هر فردی از مسلمانان به کار رفته است.[۶] قُرب در لغت به معنای نزدیکی در نسبت، زمان و مکان است.[۷] بنا بر احادیث، القربی در آیه مودت، آیه خمس[۸] و آیه فیء[۹] به امامان معصوم تفسیر شده است.
مصداق‌شناسی
بنا بر نظر شیعه منظور از ذی‌القربی در آيه «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی»[۱۰] امام معصوم(ع) است[۱۱] و شامل حضرت فاطمه(س) نیز می‌شود.[۱۲] همچنین در روایاتی که در منابع تفسیری و روایی اهل سنت نقل شده، امام علی(ع)، فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) مصداق القربی معرفی شده‌اند.[۱۳] البته برخی از اهل سنت خویشاوندان نسبی پیامبر(ص) (قریش)،[۱۴] و خویشاوندان او در مدینه و انصار
را مصداق ذوی القربی معرفی کرده‌اند.
احکام فقهی
برخی از احکام فقهی مربوط به ذوی‌القربی عبارتند از:
- سهم ذوی‌القربی در خمس: فقهیان شیعه سهم ذوی‌القربی از مصارف شش‌گانه خمس را که در آیه خمس آمده متعلق به امام معصوم دانسته[۱۵] و از آن در کنار سهم خدا و سهم پیامبر(ص) به عنوان سهم امام یاد می‌کنند. همچنین گاهی از سهم امام با عنوان سهم ذوی القربی هم یاد می‌شود.[۱۶]
- سهم ذوی‌القربی در فیء: ذوی‌القربی از مصارف شش‌گانه فیء(غنائمی که بدون جنگ به دست مسلمانان می‌افتد) هستند.[۱۷]
جستارهای وابسته
پانویس
الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود
منابع
- آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
- ابن براج طرابلسی، المهذب، قاضی عبدالعزیز، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۶ق.
- ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقة، تهران، بی‌نا، بی‌تا.
- ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه فی معرفة الائمة، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۴۲۲ق.
- ابن عربی، محمد بن علی، تفسیر ابن عربی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق.
- ابن فارس، مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
- ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.
- احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، قاهره، دار ابن الجوزی، ۱۴۳۰ق.
- البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق محمد زهیر بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق.
- بحرانی، سید هاشم، غایة المرام، بیروت، موسسة تاریخ العربی، ۱۴۲۲ق.
- تاریخ تحلیلی و سیاسی اسلام، علی اکبر حسنی، چاپ انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، ۱۳۷۳ش.
- حاکم نیشابوری، لمستدرک علی الصحیحین، قاهره، دار الحرمین للنشر و الطباعه، ۱۴۱۷ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۰۹ق.
- خویی، ابوالقاسم، مستند العروة، قم، لطفی، ۱۳۶۴ش.
- راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق.
- زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
- سید مرتضی، علی بن حسین، رسايل الشریف المرتضی، تصحیح: سید مهدی رجائی، قم، دارالقرآن الکریم، ۱۴۰۵ق.
- سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السئول فی مناقب آل الرسول، بیروت، موسسة البلاغ، بی تا.
- شبلنجی، مومن، نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار، قم، الشریف رضی، بی نا.
- شوشتری، قاضی نورالله، احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم، کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق.
- طبری، محمد بن جریر، تفسیر الطبری، بیروت، دار المعرفة، بی تا.
- فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثانیة، ۱۴۲۰ق.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش.
- قمی، علی بن محمد، جامع الخلاف و الوفاق، قم، زمینه‌سازان ظهور امام زمان، ۱۳۷۹ش.
- گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب، تهران، دار احیاء تراث اهل البیت، ۱۴۰۴ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ق.
پیوند به بیرون
فضائل اهل البیت علیهم‌السلام | ||
|---|---|---|
| قرآن |  | |
| روایات | ||
| وقایع | ||
| کتاب‌ها | مناقب • الثاقب فی المناقب • خصائص الأئمة • الیقین • نوادر المعجزات • اثبات الهداة • تأویل الآیات الظاهرة • الرسالة العلویة • الدر النظیم • عیون المعجزات • فضائل الخمسة • الکلمة الغراء • المناقب و المثالب • ریاض الابرار • فضائل اهل بیت • الهدایة الکبری • مدینة المعاجز • الخرائج و الجرائح • تنزیه الانبیاء • نور الابصار • نظم درر السمطین • فرائد السمطین • تذکرة الخواص • جواهر العقدین • الانوار الباهرة • مناقب آل محمد • مطالب السؤول • اتحاف السائل • المعیار و الموازنة • احیاء المیت • معارج الوصول • نخب المناقب • الفصول العلیة • غایة المرام فی فضائل علی | |
| مرتبط | ||
- ↑ سوره بقره آیه ۸۳.
- ↑ سوره بقره آیه ۱۷۷.
- ↑ سوره توبه آیه۱۱۳.
- ↑ سوره شوری، آیه۲۳.
- ↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳-۶۶۴.
- ↑ راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳-۶۶۴؛ ابن فارس، مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۹-۵۲۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۵۰۴.
- ↑ سوره شوری، آیه۲۳.
- ↑ قمی، جامع الخلاف و الوفاق، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۶، ص۸۶-۸۷.
- ↑ خویی، مستند العروة، ۱۳۶۴ش، ج۳، ص۳۰۷-۳۰۸.
- ↑ ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۸۳۳؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۱۲۹؛ طبری، تفسیر طبری، ج۲۵، ص۱۵-۱۴؛ حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۲؛ زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۰۲؛ شافعی، مطالب السئول، ص۴۰: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، ۱۴۲۲ق، ص۱۲-۱۱؛ گنجی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۳۱۳؛ ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، ص۲۰۰-۲۰۱؛ شبلنجی، نورالأبصار، ص۲۲۷؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷؛ ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۳۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۰۱-۱۰۳؛قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۲۲.
- ↑ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۶؛ زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۶۸؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۲.
- ↑ سید مرتضی، رسائل شریف مرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۲۶.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۸۴؛ ابن براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۸۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۵۰۲.