پرش به محتوا

روز عاشورا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۳۱: خط ۳۱:
[[شیعیان]] و حتی برخی [[اهل سنت]] و ادیان غیراسلامی، روز عاشورا را برای زنده‌داشت [[شهیدان کربلا]] به سوگ می‌نشینند. سوگواری محرم، در آغاز با گریه و شعرخوانی [[منشد|مُنشِدان]] صورت می‌گرفت؛ اما رفته‌رفته [[مداحی]]، [[روضه‌خوانی]]، [[شمایل‌کشی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و جز آن بر مراسم سوگواری افزوده شد. بیشتر این آیین‌ها در دوران [[آل‌بویه]]، [[صفویه]] و [[قاجاریه|قاجار]] شکل گرفتند. برخی از عالمان دینی و روشنفکران مقابله‌هایی با بعضی از این آیین‌ها (به‌ویژه [[قمه‌زنی]]) داشته‌اند.{{مدرک}}
[[شیعیان]] و حتی برخی [[اهل سنت]] و ادیان غیراسلامی، روز عاشورا را برای زنده‌داشت [[شهیدان کربلا]] به سوگ می‌نشینند. سوگواری محرم، در آغاز با گریه و شعرخوانی [[منشد|مُنشِدان]] صورت می‌گرفت؛ اما رفته‌رفته [[مداحی]]، [[روضه‌خوانی]]، [[شمایل‌کشی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و جز آن بر مراسم سوگواری افزوده شد. بیشتر این آیین‌ها در دوران [[آل‌بویه]]، [[صفویه]] و [[قاجاریه|قاجار]] شکل گرفتند. برخی از عالمان دینی و روشنفکران مقابله‌هایی با بعضی از این آیین‌ها (به‌ویژه [[قمه‌زنی]]) داشته‌اند.{{مدرک}}


===عمال روز عاشورا==
==اعمال روز عاشورا==
[[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان]] می‌گوید: شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین (ع) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند (<small>به [[زیارت عاشورا]]</small>). خواندن هزار مرتبه [[سوره توحید|توحید]]، [[دعای عشرات]]، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان [[سیدالشهدا]] نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.<ref>کلیات مفاتیح الجنان، ص ۲۸۹-۲۸۸</ref>
[[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان]] می‌گوید: شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین (ع) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند (<small>به [[زیارت عاشورا]]</small>). خواندن هزار مرتبه [[سوره توحید|توحید]]، [[دعای عشرات]]، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان [[سیدالشهدا]] نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.<ref>کلیات مفاتیح الجنان، ص ۲۸۹-۲۸۸</ref>
== عاشورا پیش از اسلام==
== عاشورا پیش از اسلام==
[[یهودی|یهودیان]]، [[مسیحی|مسیحیان]]، و اعراب زمان [[جاهلیت]] در گذشته عاشورا را بزرگ می‌داشته و این روز را [[روزه]] می‌گرفته‌اند.<ref>نک: استادی، رضا، پیشینه عاشورا، در عاشوراشناسی، ص۳۹-۳۸</ref> [[فیومی|فَیّومی]] در [[مصباح المنیر]] می‌گوید: از [[رسول خدا(ص)]] روایت شده: یک روز قبل از عاشورا و یک روز بعد از آن را هم روزه بگیرید تا از شباهت به یهود که فقط روز دهم را روزه می‌گرفتند خارج شوید.<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از بیهقی، ج۴، ص ۲۸۷</ref> مضمون همین روایت در کتاب‌های [[سنن دارمی]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از سنن دارمی، ج۲، ص ۲۲</ref>، [[سنن ابن ماجه]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از سنن ابن ماجه، ج۱، ص ۵۵۲</ref>، [[صحیح مسلم]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از صحیح مسلم، ج۳، ص ۱۵۰</ref>، [[جمهرة اللغة]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از جمهرة اللغة، ابن درید، ج۳، ص ۳۹۰</ref>، [[صحیح بخاری]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از صحیح بخاری، ج۳، ص ۵۷</ref> و [[نیل الأوطار]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از نیل الأوطار، ج۴، ص ۳۲۶</ref> هم نقل شده است.
[[یهودی|یهودیان]]، [[مسیحی|مسیحیان]]، و اعراب زمان [[جاهلیت]] در گذشته عاشورا را بزرگ می‌داشته و این روز را [[روزه]] می‌گرفته‌اند.<ref>نک: استادی، رضا، پیشینه عاشورا، در عاشوراشناسی، ص۳۹-۳۸</ref> [[فیومی|فَیّومی]] در [[مصباح المنیر]] می‌گوید: از [[رسول خدا(ص)]] روایت شده: یک روز قبل از عاشورا و یک روز بعد از آن را هم روزه بگیرید تا از شباهت به یهود که فقط روز دهم را روزه می‌گرفتند خارج شوید.<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از بیهقی، ج۴، ص ۲۸۷</ref> مضمون همین روایت در کتاب‌های [[سنن دارمی]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از سنن دارمی، ج۲، ص ۲۲</ref>، [[سنن ابن ماجه]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از سنن ابن ماجه، ج۱، ص ۵۵۲</ref>، [[صحیح مسلم]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از صحیح مسلم، ج۳، ص ۱۵۰</ref>، [[جمهرة اللغة]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از جمهرة اللغة، ابن درید، ج۳، ص ۳۹۰</ref>، [[صحیح بخاری]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از صحیح بخاری، ج۳، ص ۵۷</ref> و [[نیل الأوطار]]<ref>عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از نیل الأوطار، ج۴، ص ۳۲۶</ref> هم نقل شده است.

نسخهٔ ‏۹ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۴۸

سوگواری محرم
تابلوی عصر عاشورا
رویدادها
نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)نامه امام حسین(ع) به اشراف بصرهروز عاشوراواقعه کربلاواقعه عاشورا (از نگاه آمار)روزشمار واقعه عاشورااسیران کربلا
افراد
امام حسین(ع)علی اکبرعلی‌اصغرعباس بن علیحضرت زینب(س)سکینه بنت حسینفاطمه دختر امام حسینمسلم بن عقیلشهیدان کربلااسیران کربلا
جای‌ها
حرم امام حسین(ع)تل زینبیهحرم حضرت عباس(ع)گودال قتلگاهبین‌الحرمیننهر علقمه
مناسبت‌ها
تاسوعاعاشورادهه محرماربعیندهه صفر
مراسم
مرثیه‌خوانینوحهتعزیهروضهزنجیرزنیسینه‌زنیسقاخانهسنج و دمامدسته عزاداریشام غریبانتشت‌گذارینخل‌گردانیقمه‌زنیراهپیمایی اربعینتابوت‌گردانیمراسم تابوت

عاشورا، روز دهم از ماه محرّم. اهمیت این روز برای شیعیان به دلیل واقعه عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است. امام حسین(ع) در روز عاشورا به همراه یارانش در سرزمین کربلا در جنگ با سپاه کوفه به فرماندهی عمر بن سعد به شهادت رسید.

شیعیان همه‌ساله با آغاز ماه محرم به عزاداری می‌پردازند. مراسم عزاداری در بیشتر مناطق تا روزهای ۱۱ و ۱۲ محرم و در بعضی مناطق تا پایان ماه صفر ادامه می‌یابد. اوج این عزاداری‌ها در روز عاشوراست. این روز در تقویم رسمی ایران، عراق، افغانستان، پاکستان و هند، تعطیل است.

سیف الدین فرغانی:

نستعلیق

الگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:ب الگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:بالگو:پایان شعر

دیوان سیف فرغانی، صص۱۷۶-۱۷۷

معنی لغوی

عاشور، عاشورا و عاشوراء، بنا به قول مشهور علمای لغت، دهم محرم را گویند و آن روزی است که حسین بن علی(ع) شهید شد.[۱] بعضی از واژه‌شناسان عاشورا را کلمه‌ای عبرانی و مُعَرَّب (عربی شده) واژه عاشور دانسته‌اند. عاشورا در زبان عبری برای نامیدن روز دهم ماه تشری (ماه یهودی) به کار می‌رود.[۲]

پیش از واقعه کربلا

در کتاب جامع احادیث الشیعه از کتاب من لا یحضره الفقیه از امام باقر(ع) نقل شده: روزه در عاشورا قبل از واجب شدن روزه ماه رمضان معمول بوده، ولی پس از آن ترک شده است.[۳]

اهل سنت روز عاشورا را سالگرد روزی می‌دانند که حضرت موسی(ع) دریای سرخ را شکافت و به همراه پیروانش از آن عبور کرد و این روز را گرامی داشته و روزه گرفتن در این روز را مستحب می‌دانند.[۴]

عاشورا پس از واقعه کربلا

واقعه کربلا در روز جمعه دهم مُحَرَّم سال ۶۱ ه.ق رخ داد. سن امام حسین (ع) در آن زمان ۵۶ سال و چند ماه بود.[۵]

بنی‏ امیه پس از واقعه کربلا با اقداماتی مانند شروع به ذخیره آذوقه یک سال خود، تبریک و شادباش گفتن و لباس‌های نو پوشیدن، و روزه گرفتن، روز عاشورا را مبارک شمردند[۶]. چنانکه در زیارت عاشورای امام حسین (ع) آمده، «هذا یومٌ تَبَرَّکت ‏بِهِ بَنُوأُمَیةَ».[۷]

امامان معصوم شیعه از روزه عاشورا نهی کرده‌اند و در برخی موارد گفته‌اند که در روز عاشورا تا نزدیک غروب چیزی نخورید و نیاشامید، اما نزدیک غروب چیزی بخورید تا روزه اصطلاحی نباشد.[۸]

سوگواری در روز عاشورا

تابلوی نقاشی از پرده‌خوانی؛ نوعی از عزاداری که تا دوره قاجاریه رونق داشته است.[۹]

شیعیان و حتی برخی اهل سنت و ادیان غیراسلامی، روز عاشورا را برای زنده‌داشت شهیدان کربلا به سوگ می‌نشینند. سوگواری محرم، در آغاز با گریه و شعرخوانی مُنشِدان صورت می‌گرفت؛ اما رفته‌رفته مداحی، روضه‌خوانی، شمایل‌کشی، سینه‌زنی، تعزیه و جز آن بر مراسم سوگواری افزوده شد. بیشتر این آیین‌ها در دوران آل‌بویه، صفویه و قاجار شکل گرفتند. برخی از عالمان دینی و روشنفکران مقابله‌هایی با بعضی از این آیین‌ها (به‌ویژه قمه‌زنی) داشته‌اند.[نیازمند منبع]

اعمال روز عاشورا

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان می‌گوید: شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین (ع) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند (به زیارت عاشورا). خواندن هزار مرتبه توحید، دعای عشرات، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان سیدالشهدا نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.[۱۰]

عاشورا پیش از اسلام

یهودیان، مسیحیان، و اعراب زمان جاهلیت در گذشته عاشورا را بزرگ می‌داشته و این روز را روزه می‌گرفته‌اند.[۱۱] فَیّومی در مصباح المنیر می‌گوید: از رسول خدا(ص) روایت شده: یک روز قبل از عاشورا و یک روز بعد از آن را هم روزه بگیرید تا از شباهت به یهود که فقط روز دهم را روزه می‌گرفتند خارج شوید.[۱۲] مضمون همین روایت در کتاب‌های سنن دارمی[۱۳]، سنن ابن ماجه[۱۴]، صحیح مسلم[۱۵]، جمهرة اللغة[۱۶]، صحیح بخاری[۱۷] و نیل الأوطار[۱۸] هم نقل شده است.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

  • استادی، رضا،عاشوراشناسی: مقاله پیشینه عاشورا، زمزم هدایت، قم، ۱۳۸۷ ش.
  • اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبین، موسسه اعلمی للمطبوعات، بیروت.
  • دایرة المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر، کامران فانی، بهاءالدین خرمشاهی، تهران، موسسه انتشاراتی حکمت، چ اول، ۱۳۹۰ ش/ ۱۴۳۲ق.
  • دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران: ۱۳۷۷ش.
  • قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، قم.
  • [۱۹]

جستارهای وابسته

الگو:فاجعه کربلا

  1. نک: لغت‌نامه دهخدا، ج ۱۰، ص ۱۵۶۶۳
  2. دایرة المعارف تشیع، ج۱۱، ص۱۵
  3. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از جامع أحادیث الشیعه، ج۹، ص ۴۷۹؛ و من لایحضره الفقیه، ج۲، ص ۸۵
  4. اسحاق دبیری، روز عاشورا را چگونه بگذرانیم؟
  5. مقاتل الطالبین، ص۸۴
  6. کلیات مفاتیح الجنان، ص۲۹۰
  7. کلیات مفاتیح الجنان، ص۴۵۷
  8. نک: عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۴۲
  9. کتابخانه مدرسه فقاهت
  10. کلیات مفاتیح الجنان، ص ۲۸۹-۲۸۸
  11. نک: استادی، رضا، پیشینه عاشورا، در عاشوراشناسی، ص۳۹-۳۸
  12. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از بیهقی، ج۴، ص ۲۸۷
  13. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از سنن دارمی، ج۲، ص ۲۲
  14. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از سنن ابن ماجه، ج۱، ص ۵۵۲
  15. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از صحیح مسلم، ج۳، ص ۱۵۰
  16. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از جمهرة اللغة، ابن درید، ج۳، ص ۳۹۰
  17. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از صحیح بخاری، ج۳، ص ۵۷
  18. عاشوراشناسی، مقاله پیشینه عاشورا، رضا استادی، ص۳۷-۳۸، به نقل از نیل الأوطار، ج۴، ص ۳۲۶
  19. اسحاق دبیری، روز عاشورا را چگونه بگذرانیم؟