جنبش انصارالله یمن

جنبش انصارالله یمن

نام	انصارالله یمن
رهبر(ان)	حسین بدر الدین حوثی، عبد الملک حوثی
رهبر فعلی	عبدالملک حوثی
شخصیت‌های برجسته	محمدعلی الحوثی • محمد عبدالسلام • عبدالله یحیی الحاکم • محمد البخیتی • مهدی المشاط
آرمان	تشکیل حکومت اسلامی متکی بر امام
تأسیس	۱۹۹۰م
مذهب	شیعه زیدی جارودی
وب‌گاه	پایگاه رسمی انصار الله
کشور	یمن

جنبش انصارالله یمن، جنبشی سیاسی مذهبی که بخشی از کشور یمن را تحت اختیار خود قرار داده است. انصارالله یمن را متأثر از انقلاب اسلامی ایران و افکار امام خمینی دانسته‌اند. تشکیل حکومت حوثی‌ها، امتداد حکومت امامیه زیدیه در یمن به شمار رفته است که در قرن سوم هجری تشکیل گردید و بیش از هزار و صد سال ادامه داشت.

دشمنی این جنبش با آمریکا و همپیمانی دولت یمن با این کشور، موجب بروز درگیری بین آنها گردید. این جنبش در جنگ اول خود با دولت یمن، حسین حوثی بنیان‌گذار و اولین رهبر خود را از دست داد ولی در جنگ‌های بعد، موفقیت بیشتری کسب کرد. با آغاز بیداری اسلامی، حوثی‌ها توانستند بر صنعا پایتخت یمن سیطره پیدا کنند. عربستان سعودی در پوشش ائتلاف عربی برای بازپس‌گیری مناطق تصرف شده، انصارالله را مورد هدف قرار داد که با مقاومت این جنبش ناکام ماند.

حمله به اسرائیل و کشتی‌های متعلق به آن در پاسخ به حمله به غزه، از جمله اقدامات منطقه‌ای انصارالله به شمار رفته است. این جنبش در لیست تروریسم شورای امنیت و برخی کشورها از جمله آمریکا و کشورهای عربی قرار دارد.

توصیف و جایگاه

جنبش انصارالله یمن، یک جنبش دینی دارای منظومه سیاسی و اعتقادی به شمار می‌رود. مذهب اعضای این جنبش مذهب جارودیه، یکی از فرقه‌های زیدیه است که نزدیک‌ترین فرقه به شیعه دوازده امامی به شمار می‌رود. این جنبش را در امتداد حکومت امامیه یمن دانسته‌اند که توسط یحیی بن حسین، ملقب به الهادی الی الحق (درگذشت: ۲۹۸ق) در یمن تأسیس گردید و بیش از ۱۱۰۰ سال ادامه یافت.

هسته اولیه این جنبش یک مجموعه فرهنگی با نام انجمن شباب المؤمن، بود که در سال ۱۹۹۰م تأسیس گردید. پس از ریاست حسین بدرالدین حوثی بر این مجموعه، با تغییر نام به گروه شباب المؤمن، فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. فعالیت فرهنگی این گروه بین سال‌های ۱۹۹۲م تا ۲۰۰۴م تشدید شد و فعالیت نظامی آن آغاز گردید. بی‌توجهی دولت به مناطق حوثی نشین، نفوذ گروه‌های سلفی و وهابی و انتشار تفکر آنها در این مناطق که تهدید جدی برای حوثی‌ها به شمار می‌‌رفت، علت تشکیل این گروه قلمداد شده است. میزان جمعیت حوثی‌های یمن حدود ۴۰ درصد از جمعیت این کشور اعلام شده است. نام حوثی که برای این جنبش و رهبران آن به کار می‌رود، برگرفته از نام شهری با عنوان حوث در جنوب صعده است.

ساختار سازمانی

شیوه حکومت انصارالله یمن برگرفته از روش زیدیه سنتی، حکومت خاندانی و برخی از ارگان‌های انقلاب اسلامی ایران در قالب نظام جمهوری تلقی شده است. ساختار حکومت انصارالله یمن دارای سه سازمان اجرایی است که مستقیما زیر نظر رهبر این جنبش قرار دارد:

• شورای سیاسی: یک سازمان اجرایی که مدیریت ارتباط جنبش با گروه‌ها و احزاب سیاسی و هئیت‌های دیپلماتیک و سازمان‌های منطقه‌ای را بر عهده دارد و گزارش‌ها، مطالعات و تحلیل‌های سیاسی را تهیه و ارائه می‌کند.
• شورای اجرایی: متشکل از ارگان‌های مرتبط با مردم همچون اداره فرهنگ و تربیت، اداره اجتماعی، سازمان رسانه، امور زنان، و استانداری‌ها.
• سازمان کار دولتی: نظارت بر هیئت انصارالله در سازمان‌های اجرایی و قانون‌گذاری، از جمله وظائف این سازمان قلمداد شده است.

ارتباط با ایران

بدرالدین حوثی در ایران

محققان جنبش انصارالله یمن را متأثر از امام خمینی و انقلاب او دانسته‌اند که توسط حسین حوثی به عنوان الگو به مردم یمن معرفی گردید. دشمنی این جنبش با آمریکا و اسرائیل متأثر از اندیشه انقلاب اسلامی ایران تلقی شده است. ایران به عنوان پشتیبان مالی و نظامی انصارالله یمن معرفی می‌شود. گفته می‌شود در زمان اقامت بدرالدین حوثی در ایران، جوانان یمنی در ایران، آموزش‌های نظامی، امنیتی و اعتقادی دریافت کرده‌اند. مخالفان انصارالله یمن، این جنبش را بازوی ایران در یمن می‌دانند.

تحریم بین‌المللی و منطقه‌ای

تعدادی از اعضای انصارالله یمن از جمله عبدالملک حوثی در سال‌ ۲۰۱۴م و پس از آن در لیست تحریم شورای امنیت سازمان قرار گرفتند. شورای سازمان در سال ۲۰۲۲م این جنبش انصارالله را مورد تحریم تسلیحاتی قرار داد. در همین سال شورای وزرای کشور دولت‌های عرب، این جنبش را در لیست سازمان‌های تروریستی خود قرار داد. کشورهای دیگری همچون آمریکا این جنبش را یک سازمان تروریستی اعلام کردند.

رهبران جنبش

حسین حوثی، اولین رهبر انصارالله

جنبش انصارالله یمن از آغاز نهضت تا تشکیل حکومت، رهبران متعددی داشته است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

حسین حوثی

مقالهٔ اصلی: حسین بدرالدین حوثی

حسین الحوثی فرزند عالم یمنی علامه بدرالدین حوثی، بنیان‌گذار و اولین رهبر جنبش انصارالله یمن به شمار رفته است. او پس از حادثه یازده سپتامبر و حمله آمریکا به عراق، به مخالفت با آمریکا و سر دادن شعار علیه آن پرداخت که منجر به دستگیری شماری از شعار دهندگان شد. حسین حوثی در جنگ اول حوثی‌ها با دولت یمن، در سال ۲۰۰۴م به شهادت رسید. افکار وی منشور اعتقادی جنبش انصارالله یمن را تشکیل داده است.

بدرالدین الحوثی

مقالهٔ اصلی: بدرالدین الحوثی

علامه بدرالدین حوثی از مراجع بزرگ زیدیه که او را پدر معنوی جنبش انصارالله و رهبر و مؤسس جنبش انصارالله یمن دانسته‌اند. بدرالدین حوثی را از مؤسسان حزب الحق یمن به شمار آورده‌اند. وی در کنار برخی از علمای زیدی یمن به مقابله با نفوذ افکار وهابیت در یمن پرداخت.

بدرالدین را حامی انقلاب اسلامی ایران و متأثر از اندیشه‌‎های امام خمینی دانسته‌اند. بدرالدین حوثی بر اثر فشارها و تهدیدهای وهابیت، از یمن به ایران آمده و مدتی در قم اقامت کرد. این حضور مقدمه آشنایی بیشتر وی با شیعه و اندیشه‌‎های انقلاب اسلامی بود.

عبدالملک حوثی

مقالهٔ اصلی: عبدالملک الحوثی

عبدالملک حوثی، سومین رهبر انصارالله

عبدالملک حوثی، سومین رهبر جنبش انصارالله یمن، پس از برادرش حسین و پدرش بدرالدین، به این منصب رسید. طبق گزارش‌ها وی توسط پدرش بدرالدین برای این منصب انتخاب گردید. برخی آغاز رهبری وی بر جنبش انصارالله را سال ۲۰۱۰م (سال درگذشت بدرالدین حوثی) دانسته و عده‌ای سال ۲۰۰۴م (سال کشته شدن حسین حوثی) و برخی ۲۰۰۶م عنوان کرده‌اند.

پیروزی بر دولت یمن، شکست حمله ائتلاف عربی به یمن به رهبری عربستان، حمله موشکی و پهپادی انصارالله به اسرائیل و کشتی‌های متعلق به آن در دریای سرخ و خلیج عرب و درگیری با آمریکا و انگلیس در این دو دریا از جمله وقایع مهم زمانی رهبری عبدالملک حوثی به شمار می‌رود.

تقابل حوثی‌ها با دولت یمن

گروه حوثی، دولت یمن را دست‌‎نشانده آمریکا می‌دانست و نسبت به وجود تبعیض و فقر و وابستگی دولت و دخالت بیگانگان در امور کشور انتقاد داشت. پس از وقوع حادثه یازده سپتامبر و حمله آمریکا به افغانستان و عراق و حضور نظامی آن در منطقه و خلیج عدن، این جبنش موضع ضدآمریکایی گرفت و شعار معروف آنها موسوم به صَرخه علیه آمریکا و اسرائیل سر داده شد. برخی محققان سر دادن شعار صرخه علیه آمریکا که رئیس دولت یمن آن را متوجه خود می‌دانست، و نیز تشدید فعالیت‌های نظامی جنبش و خودداری حسین حوثی از پاسخ‌گویی درباره فعالیت‌های این جنبش را علت وقوع درگیری بین دولت یمن و این جبنش و وقوع جنگ عنوان کرده‌اند. مقابله نظامی انصارالله یمن با دولت این کشور منجر به وقوع چندین جنگ گردید:

• جنگ اول: اولین جنگ دولت یمن علیه حوثی‌ها، منجر به کشته شدن حسین حوثی گردید. کشته شدن سه نظامی دولتی و تلاش برای بازداشت حسین حوثی علت وقوع این جنگ اعلام شده است. این جنگ در منطقه مَرّان در سال ۲۰۰۴م به وقوع پیوست.
• جنگ دوم: خودداری از پایان دادن به تنش‌ها، باعث بروز جنگ دوم در سال ۲۰۰۵م گردید که به مدت دو ماه ادامه داشت. در نهایت دولت یمن اعلام پیروزی کرده و جنگ به پایان رسید. دامنه این جنگ گسترده‌تر از جنگ اول دانسته شده است.
• جنگ سوم: تنش‌های باقی مانده از جنگ دوم منجر به جنگ سوم گردید. دامنه این جنگ که از اواخر سال ۲۰۰۵ آغاز و در اوئل سال ۲۰۰۶ به پایان رسیده، به شهر صَعده کشیده شد.
• جنگ چهارم: کوچ‌دادن یهودیان استان صعده و تلاش برای ایجاد حکومت شیعی در این استان توسط حوثی‌ها، جنگ چهارم را رقم زد. دامنه این جنگ که در سال ۲۰۰۷م واقع شد، به خارج استان صعده کشیده شد. با میانجیگری دولت قطر، این جنگ به پایان رسید.
• جنگ پنجم: این جنگ در سال ۲۰۰۸م آغاز گردید و استان‌های صنعا و عمران را درگیر خود کرد. اعلام آتش‌بس یک‌جانبه از طرف دولت پایانی بر این جنگ بود.
• جنگ ششم: متهم شدن حوثی‌ها به ربایش اتباع خارجی، جنگ ششم را در آگوست ۲۰۰۹م رقم زد. استفاده گسترده دولت از حمله هوایی و ورود حوثی‌ها به خاک عربستان و قتل دو سرباز، از ویژگی‌های این جنگ بود. خروج حوثی‌ها از خاک عربستان در سال ۲۰۱۰م پایانی بر این جنگ شد.

بیداری اسلامی و انقلاب ۲۰۱۱م

با آغاز انقلاب بیداری اسلامی در برخی کشورهای اسلامی، مردم یمن برای براندازی حکومت قیام کردند و حوثی‌ها از این فرصت بهره بردند. در نتیجه این تحولات، حوثی‌ها توانستند در مارس ۲۰۱۱ بر استان صعده مسلط شوند و اداره این استان را در دست بگیرند. حوثی‌ها با روند توافق سیاسی مخالفت کرده و انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری را نپذیرفته و رئیس‌جمهور جدید را به رسمیت نشناختند. حوثی‌ها پس از ائتلاف با علی عبدالله صالح، در سال ۲۰۱۴م صنعا، پایتخت یمن را تصرف کردند. در سال ۲۰۱۷م علی عبدالله صالح به دلیل اقدام به گفتگو با ائتلاف سعودی، از جانب حوثی‌ها متهم به خیانت شده و در درگیری با نیروهای حوثی به قتل رسید.

درگیری نظامی با کشورهای خارجی

انصارالله یمن با کشورهای خارجی متعددی درگیری نظامی داشته است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:

حمله عربستان و کشورهای ائتلاف به انصارالله

منصور هادی رئیس جمهور یمن و نخست وزیرش خالد بحاح از سمت خود استعفا دادند. وی سپس به عدن رفت و دولت موقت تشکیل داد. ائتلافی از کشورهای منطقه به رهبری عربستان سعودی در ۲۶ مارس ۲۰۱۵م، در حمایت از منصور هادی، حملات هوایی و دریایی شدیدی را به یمن آغاز کردند که به دنبال آن بسیاری از زیرساخت‌ها، مراکز نظامی و غیر نظامی یمن ویران شد. هدف این حملات، خارج ساختن استان‌های یمنی از سیطره انصارالله و بازپس‌گیری سلاح‌های دولتی از این جنبش اعلام شد.

انصارالله و کمیته ‎های مردمی نیز پس از حملات هوایی ائتلاف ابتدا مناطق مختلف یمن را برای مقابله با القاعده و نیروهای هم‎پیمان با ائتلاف به کنترل خود در آوردند. اما پس از گذشت حدود دو ماه از تجاوز ائتلاف به رهبری عربستان سعودی، جنبش انصارالله و نیروهای مردمی به همراه ارتش یمن در پاسخ به تجاوزات ائتلاف، عملیات‌های متعددی را علیه عربستان انجام داد. با گسترش حملات ائتلاف، انصارالله یمن با هدف توقف حملات، از موشک بالستیک علیه سعودی استفاده کرد.

حمله به اسرائیل

جنبش انصارالله یمن در حمایت از مردم غزه، چندین بار اسرائیل را با تعداد زیادی موشک و پهپاد مورد هدف قرار داد. حوثی‌ها همچنین کشتی‌های اسرائیلی و کشتی‌هایی که مقصد آنها بنادر اسرائیلی بود را در دریای سرخ و خلیج عرب مورد هدف قرار دادند. آمریکا و انگلیس حملات هوایی متعددی علیه انصارالله یمن انجام دادند که به گفته برخی رسانه‌های غربی، نتوانست حوثی‌ها را از این حملات منصرف سازد. این اقدام انصارالله در واکنش به حمله اسرائیل به غیر نظامیان و مناطق مسکونی و اماکن پزشکی غزه و محاصره این شهر صورت گرفت. حملات اسرائیل، در پی انجام عملیات طوفان الاقصی توسط حماس، انجام شد.