تائیه دعبل
| تائیه دعبل | |
|---|---|
| اطلاعات شعر | |
| نام شعر | تائیه دعبل |
| نام‌های دیگر | مَدارِسُ آیات، التائیة الکبری، التائیة الخالدة |
| شاعر | دعبل خزاعی |
| قالب | قصیده |
| موضوع | ستایش اهل‌بیت(ع) و بیان فضائل، خلافت، ولایت و مصائب ایشان |
| زبان | عربی |
| زمان سرایش | امامت امام رضا(ع) |
| تعداد ابیات | ۱۲۰ بیت |
| ترجمه | فارسی |
| آثار وابسته | شرح تائیه دعبل از (علامه مجلسی) . شرح (سید نعمت الله جزایری) |
| اشعار مشهور | |
| قصیده لامیه ابوطالب • تائیه دعبل • دوازده‌بند محتشم • همای رحمت • قطعه‌ای از بهشت • ای اهل حرم • با آل علی هرکه درافتاد ورافتاد • مکن ای صبح طلوع • ها علی بشر کیف بشر | |
قَصیدۀ تائیّۀ دِعْبِل، شعری است از دِعْبل خُزاعی درباره اهل‌بیت(ع). این شعر را از بهترین مدیحه‌سرایی‌ها دربارهٔ اهل‌بیت دانسته‌اند. این قصیده ۱۲۰ بیت دارد و در آن خلافت و ولایت امام علی(ع) و فضایل و مصائب اهل‌بیت(ع) مطرح شده است.
دِعْبل این شعر را نخستین‌بار، برای امام رضا(ع) در مَرْو خواند که با استقبال امام مواجه شد. امام رضا(ع) در مقابل این شعر، سکه‌هایی از طلا یا نقره که به نامش ضرب شده بود و نیز پیراهن خود را به دعبل هدیه داد و با اضافه‌کردن چند بیت، مضمون آن را کامل‌تر کرد. بر این قصیده شرح‌های مختلفی نوشته شده که از جمله آنها «شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل»، نوشتهٔ علامه مجلسی است.
جایگاه
قصیده تائیه دعبل، سروده دِعْبِل بن علیّ خُزاعی از یاران امام رضا(ع)، از بهترین شعرها و فاخرترین مدیحه‌ها درباره اهل‌بیت(ع) دانسته شده است.[۱] جعفر سبحانی، تاریخ‌نگار و مرجع تقلید شیعه، این قصیده را سندی تاریخی و جاودان دانسته که در آن سیاست بنی‌امیه و بنی‌عباس در برابر اهل‌بیت(ع) بیان شده است.[۲] به گفته سید محسن امین در کتاب اَعیانُ‌الشیعه، این شعر از چنان شهرتی برخوردار است که همه تاریخ‌نگاران به آن پرداخته‌اند و شاعران در شعر‌های خود به آن اشاره کرده‌اند.[۳]
موضوع قصیده و علت نام‌گذاری
این قصیده در مدح و منقبتِ اهل‌بیت سروده شده و مصائب آنان را بیان کرده است. ولایت امام علی(ع)، عشق به آل‌محمد، جفای دشمنان به امام علی(ع) و خاندان او بعد از رحلت پیامبر(ص)، واقعه کربلا و قیام علویان در برابر خلافت بنی‌امیه و بنی‌عباس، از موضوعات مطرح‌شده در این قصیده است.[۴]
در ادبیات عرب، قصیده‌های مهم بر مبنای حرف آخر قافیه‌ها نام‌گذاری می‌شود. ازاین‌رو این قصیده را تائیه دعبل نامیده‌اند.[۵] این قصیده به «مَدارس آیات» (محل یادگیری آیات قرآن) نیز مشهور است[۶] و به «اَلتّائیةُ الکبری» و «اَلتّائیةُ الْخالده» (تائیه جاودان) نیز شناخته می‌شود.[۷] دعبل این قصیده را بر پارچه‌ای نوشت و در آن پارچه احرام بست و وصیت کرد آن را در کفنش قرار دهند.[۸]
نسخه‌های مختلف شعر
به گفته علامه امینی در کتاب الغدیر، در گزارش‌های مختلف، تعداد بیت‌های این شعر ۱۲۰ بیت است.[۹] البته یاقوت حَمَوی تاریخ‌نویس قرن ششم و هفتم، نسخه‌های این شعر را مختلف دانسته و احتمال داده برخی شیعیان ابیاتی را به آن افزوده باشند.[۱۰] سید محسن امین احتمال یاقوت حموی را ناصحیح شمرده و گفته اختلاف نسخه‌های این شعر به‌علت اختلاف سلیقه ناقلان این شعر، در گلچین‌کردن ابیات این قصیده بوده است؛ زیرا قصیده تائیه طولانی است و برخی افراد، در نقل این شعر، ابیاتی از آن را حذف و تنها برخی از آنها را نقل کرده‌اند.[۱۱]
برخورد امام رضا با قصیده
دعبل، پس از سرودن تائیه، با خود عهد بست آن را پیش از امام رضا(ع)، برای فرد دیگری نخوانَد. ازاین‌رو به مرو رفت و آن را برای امام(ع) خواند.[۱۲] قصیده تائیه بسیار مورد رضایت امام رضا(ع) قرار گرفت.[۱۳] هنگامی که دعبل تائیه را برای امام رضا(ع) خواند، امام بسیار گریه کرد.[۱۴] او از دعبل خواست تائیه را دوباره و سه‌باره بخواند و دعبل به درخواست امام عمل کرد.[۱۵]
پس از آنکه دعبل در شعر خود به شهادت و محل دفن امامان پیشین اشاره کرد، امام رضا(ع) دو بیت زیر را به ابیات دعبل اضافه کرد:
امام(ع) در این دو بیت خبر داده که در طوس دفن خواهد شد و آنجا محل رفت‌وآمد شیعیان قرار خواهد گرفت. همچنین بشارت داده هرکه او را در طوس زیارت کند، روز قیامت بخشیده و در بهشت، هم‌درجۀ وی می‌شود.[۱۷]
هنگامی که دعبل در دو بیت خود به قیام امام مهدی(ع) اشاره کرد، امام رضا آن دو بیت را از جانب روح‌القُدُس دانست که بر زبان دعبل جاری کرده است:
جایزه امام به دعبل
امام رضا(ع) برای شعر تائیه، سکه‌هایی از طلا یا نقره که به نامش ضرب شده بود و نیز پیراهن خود را به دعبل هدیه داد.[۱۹] مطابق روایتی که شیخ طوسی در کتاب امالی، از امام رضا(ع) نقل کرده، امام رضا(ع) در آن لباس، هزار شب و در هر شب هزار رکعت نماز به جا آورده بود. همچنین در آن لباس، هزار بار قرآن را ختم کرده بود.[۲۰] اهل قم از دعبل خواستند آن پیراهن را به سی هزار درهم به آنها بفروشد؛ اما او قبول نکرد و تنها آستینی از لباس را به آنها داد و وصیت کرد باقیمانده لباس را در کفنش قرار دهند.[۲۱] طبق برخی گزارش‌ها، شیعیان هر یک از سکه‌هایی را که امام به دعبل داده بود، به ده‌برابر، از دعبل خریدند.[۲۲]
شرح‌های تائیه
تائیه دعبل از سوی افراد متعددی شرح داده شده است.[۲۳] از جملهٔ آنها کتاب‌های زیر است:
- «شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل»: این اثر به زبان فارسی و به قلم علامه مجلسی تألیف شده است. محمد لطف‌زاده این کتاب را تصحیح و انتشارات دارالمجتبی(ع) در قم، در سال ۱۳۹۴ش در ۲۰۰ صفحه منتشر کرده است.[۲۴] تصحیح دیگر این کتاب به‌کوشش علی محدث در سال ۱۳۵۹ش در تهران انجام شده است؛[۲۵]
- «شرح قصیدة دعبل التائیة» تألیف محمد بن محمد بن فسوی (داماد علامه مجلسی): این کتاب را مؤسسه اَلبلاغ بیروت در سال ۱۴۳۶ق در ۴۸۷ صفحه منتشر کرده است؛[۲۶]
- «شرح قصیدة دعبل» اثر سید نعمت‌الله جزایری.[۲۷]
متن و ترجمه قصیده
متن قصیده تائیه براساس کتاب کشف‌الغمة چنین است:
قصیده تائیه
تَجَاوَبْنَ بِالْأَرْنَانِ وَ الزَّفَرَاتِ *** نَوَائِحُ عُجْمُ اللَّفْظِ وَ النَّطَقَاتِ [۲۸]
يُخَبِّرْنَ بِالْأَنْفَاسِ عَنْ سِرِّ أَنْفُسٍ *** أُسَارَى هَوًى مَاضٍ وَ آخَرُ آتٍ
فَأَسْعَدْنَ أَوْ أَسْعَفْنَ حَتَّى تَقَوَّضَتْ *** صُفُوفُ الدُّجَى بِالْفَجْرِ مُنْهَزِمَاتٌ
عَلَى الْعَرَصَاتِ الْخَالِيَاتِ مِنَ الْمَهَا *** سَلَامُ شَجٍ صُبَّ عَلَى الْعَرَصَاتِ
فَعَهْدِي بِهَا خُضْرَ الْمَعَاهِدِ مَأْلَفاً *** مِنَ الْعَطِرَاتِ الْبِيْضِ وَ الْخَفَرَاتِ
لَيَالِيَ يَعْدِينَ الْوِصَالَ عَلَى الْقِلَى *** وَ يُعْدِي تَدَانِينَا عَلَى الْغَرَبَاتِ
وَ إِذْ هُنَّ يَلْحَظْنَ الْعُيُونَ سَوَافِرَا *** وَ يَسْتُرْنَ بِالْأَيْدِي عَلَى الْوَجَنَاتِ
وَ إِذْ كُلَّ يَوْمٍ لِي بِلَحْظِيَ نَشْوَةٌ *** يَبِيتُ بِهَا قَلْبِي عَلَى نَشَوَاتٍ
فَكَمْ حَسَرَاتٍ هَاجَهَا بِمُحَسِّرٍ *** وُقُوفِيَ يَوْمَ الْجَمْعِ مِنْ عَرَفَاتٍ
أَ لَمْ تَرَ لِلْأَيَّامِ مَا جَرَّ جَوْرُهَا *** عَلَى النَّاسِ مِنْ نَقْصٍ وَ طُولِ شَتَاتٍ
وَ مِنْ دُوَلِ الْمُسْتَهْزِءِينَ وَ مَنْ غَدَا *** بِهِمْ طَالِباً لِلنُّورِ فِي الظُّلُمَاتِ
فَكَيْفَ وَ مِنْ أَنَّى بِطَالِبِ زُلْفَةٍ *** إِلَى اللَّهِ بَعْدَ الصَّوْمِ وَ الصَّلَوَاتِ
سِوَى حُبِّ أَبْنَاءِ النَّبِيِّ وَ رَهْطِهِ *** وَ بُغْضِ بَنِي الزَّرْقَاءِ وَ الْعَبَلَاتِ
وَ هِنْدٍ وَ مَا أَدَّتْ سُمَيَّةُ وَ ابْنُهَا *** أُولُو الْكُفْرِ فِي الْإِسْلَامِ وَ الْفَجَرَاتِ
هُمُ نَقَضُوا عَهْدَ الْكِتَابِ وَ فَرْضَهُ *** وَ مُحْكَمَهُ بِالزُّورِ وَ الشُّبُهَاتِ
وَ لَمْ تَكُ إِلَّا مِحْنَةً كَشَفَتْهُمُ *** بِدَعْوَى ضَلَالٍ مِنْ هَنٍ وَ هَنَاتٍ
تُرَاثٌ بِلَا قُرْبَى وَ مُلْكٌ بِلَا هُدًى *** وَ حُكْمٌ بِلَا شُورَى بِغَيْرِ هُدَاتٍ
رَزَايَا أَرَتْنَا خُضْرَةَ الْأُفْقِ حُمْرَةً *** وَ رَدَّتْ أُجَاجاً طَعْمَ كُلِّ فُرَاتٍ
وَ مَا سَهَّلَتْ تِلْكَ الْمَذَاهِبُ فِيهِمْ *** عَلَى النَّاسِ إِلَّا بَيْعَةَ الْفَلَتَاتِ
وَ مَا قِيلَ أَصْحَابُ السَّقِيفَةِ جَهْرَةً *** بِدَعْوَى تُرَاثٍ فِي الضَّلَالِ بَنَاتٍ
وَ لَوْ قَلَّدُوا الْمُوصَى إِلَيْهِ أُمُورَهَا *** لَزُمَّتْ بِمَأْمُونٍ عَلَى الْعَثَرَاتِ
أَخِي خَاتَمِ الرُّسْلِ الْمُصَفَّى مِنَ الْقَذَى *** وَ مُفْتَرَسِ الْأَبْطَالِ فِي الْغَمَرَاتِ
فَإِنْ جَحَدُوا كَانَ الْغَدِيرُ شَهِيدَهُ *** وَ بَدْرٌ وَ أُحْدٌ شَامِخُ الْهَضَبَاتِ
وَ آيٌ مِنَ الْقُرْآنِ تُتْلَى بِفَضْلِهِ *** وَ إِيثَارِهِ بِالْقُوتِ فِي اللَّزَبَاتِ
وَ عِزُّ خِلَالٍ أَدْرَكَتْهُ بِسَبْقِهَا *** مَنَاقِبُ كَانَتْ فِيهِ مُؤْتَنِفَاتٌ
مَنَاقِبُ لَمْ تُدْرَكْ بِخَيْرٍ وَ لَمْ تُنَلْ *** بِشَيْءٍ سِوَى حَدِّ الْقَنَا الذَّرَبَاتِ
نَجِيٌّ لِجِبْرِيلَ الْأَمِينِ وَ أَنْتُمُ *** عُكُوفٌ عَلَى الْعُزَّى مَعاً وَ مَنَاتِ
بَكَيْتُ لِرَسْمِ الدَّارِ مِنْ عَرَفَاتٍ *** وَ أَجْرَيْتُ دَمْعَ الْعَيْنِ بِالْعَبَرَاتِ
وَ بَانَ عُرَا صَبْرِي وَ هَاجَتْ صَابَتِي*** رُسُومُ دِيَارِ قَدْ عَفَتْ وَعَرَاتٍ
مَدَارِسُ آيَاتٍ خَلَتْ مِنْ تِلَاوَةٍ *** وَ مَنْزِلُ وَحْيٍ مُقْفِرُ الْعَرَصَاتِ
لِآلِ رَسُولِ اللَّهِ بِالْخَيْفِ مِنْ مِنًى *** وَ بِالْبَيْتِ وَ التَّعْرِيفِ وَ الْجَمَرَاتِ
دِيَارٌ لِعَبْدِ اللَّهِ بِالْخَيْفِ مِنْ مِنًى *** وَ لِلسَّيِّدِ الدَّاعِي إِلَى الصَّلَوَاتِ
دِيَارُ عَلِيٍّ وَ الْحُسَيْنِ وَ جَعْفَرٍ *** وَ حَمْزَةَ وَ السَّجَّادِ ذِي الثَّفِنَاتِ
دِيَارٌ لِعَبْدِ اللَّهِ وَ الْفَضْلِ صِنْوِهِ *** نَجِيِّ رَسُولِ اللَّهِ فِي الْخَلَوَاتِ
وَ سِبْطَيْ رَسُولَ اللَّهِ وَ ابْنَيْ وَصِيِّهِ *** وَ وَارِثِ عِلْمِ اللَّهِ وَ الْحَسَنَاتِ
مَنَازِلُ وَحْيِ اللَّهِ يَنْزِلُ بَيْنَهَا *** عَلَى أَحْمَدَ الْمَذْكُورِ فِي السُّوَرَاتِ
مَنَازِلُ قَوْمٍ يُهْتَدَى بِهُدَاهُمُ *** وَ تُؤْمِنُ مِنْهُمْ زَلَّةَ الْعَثَرَاتِ
مَنَازُلَ كَانَتْ لِلصَّلَاةِ وَ لِلتُّقَى *** وَ لِلصَّوْمِ وَ التَّطْهِيرِ وَ الْحَسَنَاتِ
مَنَازِلُ لَا تَيْمٌ يَحُلُّ بِرَبْعِهَا *** وَ لَا ابْنُ صَهَّاكٍ فَاتِكِ الْحُرُمَاتِ
دِيَارٌ عَفَاهَا جَوْرُ كُلِّ مُنَابِذٍ *** وَ لَمْ تَعْفُ لِلْأَيَّامِ وَ السَّنَوَاتِ
قِفَا نَسْأَلُ الدَّارَ الَّتِي خَفَّ أَهْلُهَا *** مَتَى عَهْدُهَا بِالصَّوْمِ وَ الصَّلَوَاتِ
وَ أَيْنَ الْأُولَى شَطَّتْ بِهِمْ غُرْبَةُ النَّوَى *** أَفَانِينُ فِي الْأَطْرَافِ مُفْتَرِقَاتٍ
هُمُ أَهْلُ مِيرَاثِ النَّبِيِّ إِذَا اعْتَرَوْا *** وَ هُمْ خَيْرٌ سَادَاتٍ وَ خَيْرُ حُمَاةٍ
إِذَا لَمْ نُنَاجِ اللَّهَ فِي صَلَوَاتِنَا *** بِأَسْمَائِهِمْ لَمْ يَقْبَلِ الصَّلَوَاتِ
مَطَاعِيمُ فِي الْأَقْطَارِ فِي كُلِّ مَشْهَدٍ *** لَقَدْ شُرِّفُوا بِالْفَضْلِ وَ الْبَرَكَاتِ
وَ مَا النَّاسُ إِلَّا غَاصِبٌ وَ مُكَذِّبٌ *** وَ مُضْطَغِنٌ ذُو إِحْنَةٍ وَ تِرَاتٍ
إِذَا ذَكَرُوا قَتْلَى بِبَدْرٍ وَ خَيْبَرٍ *** وَ يَوْمِ حُنَيْنٍ أَسْبَلُوا الْعَبَرَاتِ
فَكَيْفَ يُحِبُّونَ النَّبِيَّ وَ رَهْطَهُ *** وَ هُمْ تَرَكُوا أَحْشَاءَنَا وَغِرَاتٍ
لَقَدْ لَايَنُوهُ فِي الْمَقَالِ وَ أَضْمَرُوا *** قُلُوباً عَلَى الْأَحْقَادِ مُنْطَوِيَاتٍ
فَإِنْ لَمْ تَكُنْ إِلَّا بِقُرْبَى مُحَمَّدِ *** فَهَاشِمُ أَوْلَى مِنْ هَنٍ وَ هَنَاتٍ
سَقَى اللَّهُ قَبْراً بِالْمَدِينَةِ غَيْثَهُ *** فَقَدْ حَلَّ فِيهِ الْأَمْنُ بِالْبَرَكَاتِ
نَبِيُّ الْهُدَى صَلَّى عَلَيْهِ مَلِيكُهُ *** وَ بَلَّغَ عَنَّا رُوحَهُ التُّحَفَاتِ
وَ صَلَّى عَلَيْهِ اللَّهُ مَا ذَرَّ شَارِقٌ *** وَ لَاحَتْ نُجُومُ اللَّيْلِ مُسْتَدِرَاتٌ
أَ فَاطِمُ لَوْ خِلْتِ الْحُسَيْنَ مُجَدَّلًا *** وَ قَدْ مَاتَ عَطْشَاناً بِشَطِّ فُرَاتٍ
إِذاً لَلَطَمْتِ الْخَدَّ فَاطِمُ عِنْدَهُ *** وَ أَجْرَيْتِ دَمْعَ الْعَيْنِ فِي الْوَجَنَاتِ
أَ فَاطِمُ قُومِي يَا ابْنَةَ الْخَيْرِ فَانْدُبِي *** نُجُومُ سَمَاوَاتٍ بِأَرْضِ فَلَاةٍ
قُبُورٌ بِكُوفَانَ وَ أُخْرَى بِطَيْبَةَ *** وَ أُخْرَى بِفَخٍّ نَالَهَا صَلَوَاتِ
وَ أُخْرَى بِأَرْضِ الْجَوْزَجَانِ مَحَلُّهَا *** وَ قَبْرٌ بِبَاخَمْرَى لَدَى الْغُرُبَاتِ
وَ قَبْرٌ بِبَغْدَادٍ لِنَفْسٍ زَكِيَّةٍ *** تَضَمَّنَهَا الرَّحْمَنُ فِي الْغُرُفَاتِ
وَ قَبْرٌ بِطُوسٍ يَا لَهَا مِنْ مُصِيبَةٍ *** أَلَحَّتْ عَلَى الْأَحْشَاءِ بِالزَّفَرَاتِ
إِلَى الْحَشْرِ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ قَائِماً *** يُفَرِّجُ عَنَّا الْغَمَّ وَ الْكُرُبَاتِ
عَلِيُّ بْنُ مُوسَى أَرْشَدَ اللَّهُ أَمْرَهُ*** وَ صَلَّى عَلَيْهِ أَفْضَلَ الصَّلَوَاتِ
فَأَمَّا الْمُمِضَّاتُ الَّتِي لَسْتُ بَالِغاً *** مَبَالِغَهَا مِنِّي بِكُنْهِ صِفَاتِ
قُبُورٌ بِبَطْنِ النَّهَرِ مِنْ جَنْبِ كَرْبَلَاءَ *** مُعَرَّسُهُمْ مِنْهَا بِشَطِّ فُرَاتِ
تَوَفَّوْا عِطَاشاً بِالْفُرَاتِ فَلَيْتَنِي *** تُوُفِّيتُ فِيهِمْ قَبْلَ حِينَ وَفَاتِي
إِلَى اللَّهِ أَشْكُو لَوْعَةً عِنْدَ ذِكْرِهِمْ *** سَقَتْنِي بِكَأْسِ الذُّلِّ وَ الْقَصَعَاتِ
أَخَافُ بِأَنْ أَزْدَادَهُمْ فَتَشُوقَنِي***مَصَارُعُهِمْ بِالْجَزْعِ وَ النَّخَلَاتِ
تَقَسَّمَهُمْ رَيْبُ الْمَنُونِ فَمَا تَرَى *** لَهُمْ عَقْرَةً مَغْشِيَّةَ الْحَجَرَاتِ
خَلَا أَنَّ مِنْهُمْ بِالْمَدِينَةِ عُصْبَةُ *** مَدِينِينَ أَنْضَاءً مِنَ اللَّزَبَاتِ
قَلِيلَةُ زُوَّارً سِوَى أَنَّ زُوَّراً *** مِنَ الضَّبْعِ وَ الْعِقْبَانِ وَ الرَّخَمَاتِ
لَهُمْ كُلَّ يَوْمٍ تُرْبَةٌ بِمَضَاجِعٍ *** ثَوَتْ فِي نَوَاحِي الْأَرْضِ مُفْتَرِقَاتٍ
تَنَكَّبَ لَأْوَاءُ السِّنِينَ جَوَارُهُمْ *** وَ لَا تَصْطَلِيهِمْ جَمْرَةَ الْجَمَرَاتِ
وَ قَدْ كَانَ مِنْهُمْ بِالْحِجَازِ وَ أَرْضِهَا *** مَغَاوِيرُ نَحَّارُونَ فِي الْأَزَمَاتِ
حِمًى لَمْ تَزُرْهُ الْمُذْبِنَاتُ وَ أَوْجُهٌ *** تُضِيءُ لَدَى الْأَسْتَارِ وَ الظُّلُمَاتِ
إِذَا وَرَدُوا خَيْلًا بِسُمْرٍ مِنَ الْقَنَا*** مَسَاعِيرَ حَرْبٍ أَقْحَمُوا الْغَمَرَاتِ
فَإِنْ فَخَرُوا يَوْماً أَتَوْا بِمُحَمَّدٍ *** وَ جِبْرِيلَ وَ الْفُرْقَانِ وَ السُّوَرَاتِ
وَ عَدُّوا عَلِيّاً ذَا الْمَنَاقِبِ وَ الْعُلَى *** وَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ خَيْرَ بَنَاتِ
وَ حَمْزَةَ وَ الْعَبَّاسَ ذَا الْهَدْي وَ التُّقَى *** وَ جَعْفَرَهَا الطَّيَّارَ فِي الْحُجُبَاتِ
أُولَئِكَ لَا مَنْتُوجُ هِنْدٍ وَ حِزْبُهَا *** سُمَيَّةَ مِنْ نُوْكَى وَ مِنْ قَذَرَاتِ
سَتُسْأَلُ تَيْمٌ عَنْهُمُ وَ عَدِيُّهَا *** وَ بَيْعَتُهُمْ مِنْ أَفْجَرِ الْفَجَرَاتِ
هُمُ مَنَعُوا الْآبَاءَ عَنْ أَخْذِ حَقِّهِمْ *** وَ هُمْ تَرَكُوا الْأَبْنَاءَ رَهْنَ شَتَاتِ
وَ هُمْ عَدَلُوهَا عَنْ وَصِيِّ مُحَمَّدٍ *** فَبَيْعَتُهُمْ جَاءَتْ عَلَى الْغَدَرَاتِ
وَلِيُّهُمُ صِنْوُ النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ *** أَبُو الْحَسَنِ الْفَرَّاجُ لْلَغَمَرَاتِ
مَلَامِكُ فِي آلِ النَّبِيِّ فَإِنَّهُمْ *** أَحِبَّايَ مَا دَامُوا وَ أَهْلُ ثِقَاتِي
تَحَيَّزْتُهُم رُشْداً لِنَفْسِي وَ إِنَّهُمْ *** عَلَى كُلِّ حَالٍ خِيرَةُ الْخَيَرَاتِ
نَبَذْتُ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ صَادِقاً *** وَ سَلَّمْتُ نَفْسِي طَائِعاً لِوُلَاتِي
فَيَا رَبِّ زِدْنِي فِي هَوَايَ بَصِيرَةً *** وَ زِدْ حُبَّهُمْ يَا رَبِّ فِي حَسَنَاتِي
سَأَبْكِيهم مَا حَجَّ لِلَّهِ رَاكِبٌ *** وَ مَا نَاحَ قُمْرِيٌّ عَلَى الشَّجَرَاتِ
وَ إِنِّي لَمَوْلَاهُمْ وَ قَالَ عَدُوُّهُمْ *** وَ إِنِّي لَمَحْزُونٌ بِطُولِ حَيَاتِي
بِنَفْسِي أَنْتُمْ مِنْ كُهُولٍ وَ فِتْيَةٍ *** لِفَكِّ عَنَاةٍ أَوْ لِحَمْلِ دِيَاتِ
وَ لِلْخَيْلِ لَمَّا قَيَّدَ الْمَوْتُ خَطْوَهَا *** فَأَطْلَقْتُهُمْ مِنْهُنَّ بِالذَّرَبَاتِ
أُحِبُّ قَصِيَّ الرَّحْمِ مِنْ أَجَلِ حُبِّكُمْ *** وَ أَهْجُرُ فِيكُمْ زَوْجَتِي وَ بَنَاتِي
وَ أَكْتُمُ حُبَّيْكُم مَخَافَةَ كَاشِحٍ *** عَنِيدٍ لِأَهْلِ الْحَقِّ غَيْرِ مُوَاتٍ
فَيَا عَيْنُ بَكِّيهِمْ وَ جُودِي بِعَبْرَةٍ *** فَقَدْ آنَ لِلتِّسْكَابِ وَ الْهَمَلَاتِ
لَقَدْ خِفْتُ فِي الدُّنْيَا وَ أَيَّامِ سَعْيِهَا *** وَ إِنِّي لَأَرْجُو الْأَمْنَ عِنْدَ وَفَاتِي
أَ لَمْ تَرَ أَنِّي مُذْ ثَلَاثُونَ حِجَّةً *** أَرُوحُ وَ أَغْدُوا دَائِمَ الْحَسَرَاتِ
أَرَى فَيْئَهُمْ فِي غَيْرِهِمْ مُتَقَسِّماً *** وَ أَيْدِيَهِمُ مِنْ فَيْئِهِمْ صَفِرَاتِ
وَ كَيْفَ أُدَاوِي مِنْ جَوًى بِيَ وَ الْجَوَى *** أُمَيَّةُ أَهْلُ الْكُفْرِ وَ اللَّعَنَاتِ
وَ آلُ زِيَادٍ فِي الْحَرِيرِ مَصُونَةٌ *** وَ آلُ رَسُولِ اللَّهِ مُنْهَتَكَاتٌ
سَأَبْكِيهِمُ مَا ذَرَّ فِي الْأُفْقِ شَارِقاً *** وَ نَادَى مُنَادِي الْخَيْرِ بِالصَّلَوَاتِ
وَ مَا طَلَعَتْ شَمْسٌ وَ حَانَ غُرُوبُهَا *** وَ بِاللَّيْلِ أَبْكِيهِمْ وَ بِالْغَدَوَاتِ
دِيَارُ رَسُولِ اللَّهِ أَصْبَحْنَ بَلْقَعاً *** وَ آلُ زِيَادٍ تَسْكُنُ الْحُجُرَاتِ
وَ آلُ رَسُولِ اللَّهِ تَدْمَى نُحُورُهُمْ *** وَ آلُ زِيَادٍ رَبَّةُ الْحَجَلَاتِ
وَ آلُ رَسُولِ اللَّهِ تُسْبَى حَرِيمُهُمْ *** وَ آلُ زِيَادٍ آمَنُوا السَّرَبَاتِ
وَ آلُ زِيَادٍ فِي الْقُصُورِ مَصُونَةٌ *** وَ آلُ رَسُولِ اللَّهِ فِي الْفَلَوَاتِ
إِذَا وَتَرُوا مَدُّوا إِلَى وَاتِرِيهِم *** أَكُفّاً عَنِ الْأَوْتَارِ مُنْقَبِضَاتِ
فَلَوْ لَا الَّذِي أَرْجُوهُ فِي الْيَوْمِ أَوْ غَدٍ *** تَقَطَّعُ نَفْسِي إِثْرَهُمْ حَسَرَاتِ
خُرُوجُ إِمَامٍ لَا مَحَالَةَ خَارِجٌ *** يَقُومُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ وَ الْبَرَكَاتِ
يُمَيِّزُ فِينَا كُلَّ حَقٍّ وَ بَاطِلٍ *** وَ يَجْزِي عَلَى النَّعْمَاءِ وَ النَّقِمَاتِ
فَيَا نَفْسُ طِيبِي ثُمَّ يَا نَفْسُ فَأَبْشِرِي *** فَغَيْرُ بَعِيدٍ كُلُّ مَا هُوَ آتٍ
وَ لَا تَجْزَعِي مِنْ مُدَّةِ الْجَوْرِ إِنَّنِي *** أَرَى قُوَّتِي قَدْ آذَنَتْ بِثَبَاتِ
فَإِنْ قَرَّبَ الرَّحْمَنُ مِنْ تِلْكَ مُدَّتِي *** وَ أَخَّرَ مِنْ عُمُرِي وَ وَقْتِ وَفَاتِي
شَفَيْتُ وَ لَمْ أَتْرُكْ لِنَفْسِي غُصَّةً *** وَ رَوَّيْتُ مِنْهُمْ مُنْصُلِي وَ قَنَاتِي
فَإِنِّي مِنَ الرَّحْمَنِ أَرْجُو بِحُبِّهِمْ *** حَيَاةً لَدَى الْفِرْدَوْسِ غَيْرَ تَبَاتِ
عَسَى اللَّهُ أَنْ يَرْتَاحَ لِلْخَلْقِ إِنَّهُ *** إِلَى كُلِّ قَوْمٍ دَائِمُ اللَّحَظَاتِ
فَإِنْ قُلْتُ عُرْفاً أَنْكَرُوهُ بِمُنْكَرٍ *** وَ غَطُّوا عَلَى التَّحْقِيقِ بِالشُّبُهَاتِ
تَقَاصَرَ نَفْسِي دَائِماً عَنْ جِدَالِهِمْ *** كَفَانِي مَا أَلْقَى مِنَ الْعَبَرَاتِ
أُحَاوِلُ نَقْلَ الصُّمِّ عَنْ مُسْتَقَرِّهَا *** وَ أَسْمَاءِ أَحْجَارٍ مِنَ الصَّلَدَاتِ
فَحَسْبِيَ مِنْهُمْ أَنْ أَبُوءَ بِغُصَّةٍ *** تَرَدَّدَ فِي صَدْرِي وَ فِي لَهَوَاتِي
فَمِنْ عَارِفٍ لَمْ يَنْتَفِعُ وَ مُعَانِدٍ *** تَمِيلُ بِهِ الْأَهْوَاءُ لِلشَّهَوَاتِ
كَأَنَّكَ بِالْأَضْلَاعِ قَدْ ضَاقَ ذَرْعُهَا *** لِمَا حَمَلَتْ مِنْ شِدَّةِ الزَّفَرَات
مرغان نوحه‌خوانی که لفظ و سخنان‌شان فهمیده نمی‌شود، جواب یکدیگر را گفتند و با ناله‌های سوزناک و آه‌های دردناک صدای خود را بلند کردند.
به نفس‌های پرسوز از حزنی که در اندرون جان‌ها پنهان است، خبر می‌دهند که آنها اسیران کوی محبت‌اند. بعضی رونده و بعضی دیگر آینده‌اند (یعنی اشکِ پیاپی می‌ریزند).
مرغان نوحه‌خوان گاه به بالا و گاه به پایین پرواز می‌کنند تا وقتی که صف‌های شبِ تار با طلوع صبح متفرق شوند.
بر آن مکان‌های خالی از معشوق‌ها که در گذشته آنجا بودند سلام باد؛ سلامی اندوهناک بر آن مکان‌های خالی از معشوق‌ها.
آن مکان‌های سبز و خرم را به خاطر دارم؛ چون آنجا به‌خاطر معشوق‌های خوش‌بو و سفیدرو و باحیا محل الفت بود.
شب‌هایی را به خاطر دارم که آن معشوقان وصال محبوب را بر دشمنی و هجران، و نزدیکی محبوب را بر دوری و هجران جانبداری می‌کردند.
و گاهى ايشان بر ديده‌ها ظاهر می‌شوند و گاهی صورت‌های خود را با دست می‌پوشانند.
در روزگاری که هر روز مشاهده جمال دلبران برای من نشاط‌‌آور بود و دل من شب‌های بی‌شماری در شادمانی به سر می‌برد.
پس ایستادن من در وادی محسّر، در آن هنگام که همه در عرفات گرد آمده بودند، چه حسرت‌ها و اندوه‌هایی را برانگیخت (چون معشوق‌ها را در آنجا نمی‌بینم).
آیا ندیدی روزگار چه ستمی بر مردم روا داشت؟ که پیاپی از آنها کاست و پراکندگی آنها را به درازا کشاند؟
آیا ندیدی روزگار چه کرد که دولت خلفای ستمکار دین را به سخره گرفتند؟ و از گمراهی آن جماعت که به‌سبب پیروی از خلیفه‌های ناحق، نور هدایت را در تاریکی ضلالت، طلب کردند.
پس بعد از نماز و روزه، چگونه و از کجا می‌توان طالب قرب و نزدیکی به خدا بود؟
جز با دوستی اولاد پیامبر و گروه او و دشمنی با کبودچشمان و منسوبین به عبلات (یعنی بنی‌امیه)؟
و جز دشمنی با هند (مادر معاویه) و دشمنی با آنچه سمیه و پسر او (زیاد)، که در زمان اسلام، کافر و فاجر بودند، انجام دادند.
آنها کسانی هستند که پیمان واجبی را که در قرآن و آیات محکم قرآنی آمده بود، با گفتن دروغ و بیان شبهات شکستند.
و کار آنها چیزی جز امتحان الهی نبود که آنها را به دلیل پذیرفتن دعوت گمراهی از جماعتی بدکردار که خصلت‌های بد داشتند، رسوا کرد.
خلافت آنها میراثی است که بدون خویشاوندی از پیامبر، به ارث بردند، و سلطنتی بی‌هدایت و حکمی بی‌مشورت است که راهنمایان دین آن را نگفته‌اند.
اینها مصیبتی است که در نگاه ما، سبزی افق آسمان را سرخ و در کام ما، مزه همه آب‌های شیرین را تلخ کرد.
و این مذهب که در میان آنهاست بر مردمان سهل و آسان نشد، مگر به بیعتی که بی‌تأمل انجام گرفت.
گفتار اهل‌سقیفۀ بنی‌ساعده با آواز بلند، که به‌سبب گمراهی، میراث پیامبر را ادعا کردند، فایده‌ای نداشت.
و اگر امور خلافت را به همان‌کسی می‌دادند که پیغمبر به وی وصیت کرده بود، از اینکه خطا و لغزشی از او سر زند، ایمن بودند.
او برادرِ آخرین پیامبران بود که از ناپاکی‌ها به دور و سرآمدِ پهلوانان در گرداب جنگ بود.
اگر آنها منکر خلافت و شجاعت او هستند، پس محل غدیر و بدر و احد که دو کوه بلند دارد، گواه اوست.
و آیاتی از قرآن که مردم آنها را می‌خوانند و دستگیری او از مساکین در شدت‌ها و تنگی‌ها بر فضیلت او دلالت دارند.
عظمتی که آن حضرت به سبقت‌گرفتن بر دیگران، به‌واسطه چندین صفات پسندیده دریافت کرده بود، چنان بود که پیش از او کسی دیگر آن را درنیافته بود.
مناقبی که با مال و هیچ چیز دیگری، مگر به طعن نیزه تیز در راه خدا، نمی‌توان به آنها دست یافت.
وقتی که شما بر عُزّیٰ و مَنات معتکف و مقیم بودید، او همراز جبرئیل امین بود.
در عرفات، برای خانۀ ویران‌شده آل پیامبر گریستم و آب دیدگانم را جاری کردم.
صبرم تمام شد و اشتیاق من به‌خاطر خانه‌هایی که اثر آنها محو شده و به بیابان تبدیل شده، به هیجان آمد.
خانه‌هایی که محل یادگیری و نزول آیات وحی بود، اکنون از تلاوت آیات خالی شده است.
منازل خیف در مِنا و خانه کعبه و عرفات و جمرات، برای آل رسول‌اللَّه است.
آن خانه‌ها در خیف منا، برای عبدالله، پدر رسول خدا و برای آقایی است که مردم را به نماز فرامی‌خواند (یعنی رسول خدا).
آنها دیار علی و حسین و جعفر (برادر امام علی) و حمزه و سجاد است که بر اثر سجده، پینه‌ها دارد.
آنها دیار عبداللَّه بن عباس و فضل (برادر او) است که در خلوت، همراز رسول خدا بودند.
و دیار دو نوه رسول خدا و دو پسر وصی او و وارث علم خدا و جمیع حسنات الهی است.
اینها منازل وحی خدا است که در میان آنها قرآن بر احمدی که نامش در نماز ذکر می‌شود، نازل می‌شد.
منزل‌های گروهی است که مردم به راهنماییِ آنها هدایت می‌شوند و به‌خاطر آنها از لغزش ایمنی می‌یابند.
منازلی برای نماز، تقوا، روزه، پاکی و همه حسنات است.
آن خانه‌ها برای ابوبکر که از قبیله تیم بود و عمر فرزند صهاک و هتک‌کنندهٔ حرمت‌ها نبود.
خانه‌هایی که ستم دشمنان، نشان آنها را از بین برده است؛ ولی به‌راستی که با گذشت روزها و سالیان بسیار، هرگز نابود نشده است.
بایستید تا سؤال کنیم از خانه‌ای که اهلش سبک و کم شده و مدتی است که اثری از نماز و روزه در آن نیست.
آن عزیزانی که دوری و غربت، آنان را همچون شاخه‌های درختان در اطراف پراکنده کرده، کجایند؟
زمانی که آنها بخواهند نسبت خود را بیان کنند، آنها اهل میراث پیغمبر(ص) هستند و ایشان بهترین سادات و بهترین حمایت‌کنندگانند.
هرگاه در نمازهای خود، خدا را به نام‌های آنان راز نگوییم، خدا نمازهای ما را قبول نمی‌کند.
آنها در همه اقطار عالم و در همه صحنه‌ها، اطعام‌کننده هستند. به‌درستی که آنها با فضیلت‌ها و برکت‌های خود بر دیگران شرف یافته‌اند.
منکران حق اهل‌بیت، غاصب و دروغ‌گو و کینه‌دار و خشمگین هستند.
هرگاه که کشتگان بدر و خیبر و حنین را که به‌دست پیامبر و امام علی کشته شده‌اند یاد می‌کنند، اشک می‌ریزند.
پس آنها چگونه می‌توانند، پیامبر و قوم او را دوست داشته باشند، درحالی‌که درون آنها از کینه به پیامبر پر شده است.
به‌درستی که آنان، در گفتار، با او نرمی می‌کنند؛ ولی دشمنی را در دل‌هایشان که از کینه پر شده، پنهان می‌کنند.
پس اگر بزرگی و خلافت، جز به قرابت با محمد(ص) نباشد، پس بنی‌هاشم از «هن» و «هنات» [کنایه از بنی‌تیم و بنی‌عدی و بنی‌امیه] اولی هستند.
خدا قبر پیامبر را در مدینه به باران رحمت خودش سیراب کند که امنیت و انواع برکات در آنجا حلول کرده است.
سبب آن ایمنی، پیامبرِ هدایت است که خدا بر او درود بفرستد و از طرف ما، تحفه‌هایی را به روح مقدسش برساند.
و خدا بر او درود بفرستد، مادامی که آفتاب طلوع می‌کند و ستاره‌های شب پدیدار می‌شوند.
ای فاطمه، اگر حسین(ع) را می‌دیدی که در سنگلاخ زمین کربلا افتاده، و در کنار شطِّ فرات تشنه جان داده،
در آن وقت، نزد او بر صورت خود سیلی می‌زدی و اشک چشم را بر صورت خود روان می‌کردی.
ای فاطمه، برخیز، ای دخترِ بهترین خلق خدا و بر ستارگان آسمان که اکنون بر زمین کربلا به خاک افتاده‌اند، گریه کن.
قبرهایی در کوفه و قبرهایی در مدینه و قبرهایی در زمین فخّ است که درود من بر آنها.
و قبرهای دیگری در زمین جوزَجان (محلی در خراسان یا کوفه) و قبرهای دیگری نزد غریبان و دورماندگان در باخمری است.
و قبر دیگری در بغداد از آنِ نفسِ پاکیزه است که حضرت حق او را در غرفه‌های بهشت جای داده است.
و قبر دیگر در زمین طوس خواهد بود و چه مصیبت بزرگی خواهد بود که آتش حسرت را در درون بر می‌افروزد.
این آتش در دل هست تا آن زمان که خدا قائم(عج) را برانگیزد تا آن مصیبت و غم را از ما بزداید.
صاحب آن قبر علی بن موسی است که خدا امر دنیا و آخرت او را اصلاح کند و بهترین درودها را بر او بفرستد.
اما آن مصیبت‌ها که دل مرا سوخته و به درد آورده و هرچه تلاش کنم، نمی‌تواند آنها را همان‌گونه که هست، وصف کنم،
قبرهایی در کنار نهری در نزدیک کربلاست که آنها، آنجا، در کنار شط فرات، نزول کردند.
آنها در کنار فرات، تشنه جان دادند. پس ای کاش که من هم پیش از وفاتم، آنجا باشم و در میان آنها جان دهم.
از سوزِ دلی که وقتِ یادِ آنها به من می‌رسد، به خدا شکایت می‌برم و آن مصیبتْ جامی از خواری و رسوایی به من می‌چشاند.
می‌ترسم که حالات آنان را زیاد یاد کنم و مقتل آنها مرا به شوق پایان‌دادن به زندگی بیندازد.
حوادث روزگار آنان را پراکنده کرده و دیگر برای آنها خانه‌ای که حجراتش پوشیده و امن باشد، نمی‌بینی.
مگر جمعی از آنها که با سختی بسیار و شداید روزگار و حیله‌های زمانه، همچنان در مدینه باقی مانده‌اند.
جز تعدادی کفتار و عقاب و کرکس، آنها زائران کمی دارند.
هر روز، شهیدی از ایشان در سرزمینی به خاک سپرده می‌شود و بر خیل شهدای اهل‌بیت افزوده می‌شود.
سال‌هاست که بلاها نزدیک صاحبان آن قبرها نمی‌شود و حرارت جهنم به آنان نمی‌رسد.
گروهی از اهل‌بیت در حجاز و حوالی حجاز بودند که دشمنان را بسیار غارت می‌کردند و در سال‌های قحطی، شتران بسیاری را نحر می‌کردند.
قُرُقگاهی که گنهکاران آنان را زیارت نمی‌کنند و صورت‌هایی که از پشت پرده‌ها و تاریکی‌ها می‌درخشد.
هرگاه با نیزه به لشکری حمله می‌برند، بی‌مهابا داخل سختی‌ها می‌شوند.
اگر آنها یک روزی فخر کنند، محمد(ص) و جبرئیل و قرآن و سوره‌ها را می‌آورند تا به آنها افتخار کنند.
و در روز فخر، علی(ع) را صاحب منقبت و بزرگی و فاطمهٔ زهرا(س) را بهترین دختران اهل عالم می‌شمارند.
و به حمزه و عباسِ صاحب هدایت و تقوا و جعفر طیار که در غرفات بهشت است، فخر می‌کنند،
این طایفه از هند جگرخوار و حزب بن‌امیه که هم‌نام احمقان و از پلیدی‌هاست، نیستند.
تَیْم [یعنی ابوبکر] و عَدیّ [یعنی عمر]، به‌زودی دربارهٔ آنان موردسؤال قرار می‌گیرند و بیعت آنها (تیم و عدی) از بدترین گناهان بود.
آنها پدران را از حقشان منع کردند و پسران را در اطرافِ عالم پراکنده ساختند.
و آنها خلافت را از وصی و جانشینِ محمد(ص) منحرف کردند و بیعتشان از راه فریبکاری پیش آمد.
والی و امام ایشان برادرِ محمدِ پیغمبر(ص) و ابوالحسن [علی بن ابی‌طالب] زداینده غم‌ها از دل پیامبر بود.
سرزنش‌کردن را در محبت من به آل پیامبر رها کن؛ زیرا مادامی که آنها هستند، آنها دوستان و مورداعتماد من هستند.
من آنها را برای رشد خود اختیار کردم؛ زیرا که ایشان در همه احوال، بهترینِ بهتران‌اند.
محبت خود را از روی صدق، به‌سوی آنان افکندم و جان خود را با میل و رغبت به امامان خود سپردم.
پس پروردگارا، بصیرت و بینایی مرا در دوستی ایشان زیاد کن و ثواب این دوست‌داشتن آنها را در نیکی‌های من بیفزای.
مادامی که سواران برای خدای حج می‌کنند و مادامی که قُمری‌ها بر درختان آواز می‌دهند، من آب از دیده می‌بارم.
به‌درستی که من دوست ایشان و دشمنِ دشمنان آنها هستم و به‌خاطر طول عمر خود، اندوهناکم [چون می‌خواهم زودتر به ایشان برسم].
جانم فدای پیر و جوان شما باد؛ چراکه از سرکشان جدایید و دیه‌ها را خود برعهده گرفتید.
و به‌خاطر نجات‌دادن سوارانی که در مخمصه افتاده و مرگْ آنان را در بند کشیده و شما آنان را نجات می‌دهید.
من افراد بیگانه را تنها به این علت که دوست‌دار شما هستند، دوست می‌دارم و از همسر و دختران خود [در صورتی که دشمن شما باشند] دوری می‌گزینم.
و دوست‌داشتن شما را از ترس دشمنِ معاندِ اهل حق، برای تقیه پنهان می‌کنم.
پس ای چشم، برای آنان گریه و جود کن! پس به‌درستی که اکنون زمان کشیدن آب و ریختن آن از چشم است.
پس به‌درستی که در دنیا و روزهای سختی آن از دشمنان ترسیدم و امید دارم که بعد از وفاتم، در امنیت باشم.
آیا نمی‌بینی که مدت سی سال است که من روز را شب و شب را روز می‌کنم و پیوسته در حسرتم؟
چراکه می‌بینم غنیمت و حق آنان در میان غیر ایشان تقسیم شده و دست آنان از غنیمت و حق خودشان خالی است.
حزن و اندوهی را که به من رسیده، چگونه مداوا کنم، درحالی‌که این اندوه از بنی‌امیه است که اهل کفر و اهل لعنت هستند؟
آل‌زیاد در جامه‌های ابریشمی محفوظ‌اند و خاندان رسول خدا، با جامه‌های کهنه به سر می‌برند.
مادامی که خورشید در افق طلوع می‌کند و مادامی که مؤذّن به بهترین عمل که نماز است، ندا می‌کند، من به حال ایشان می‌گریم.
و مادامی که آفتاب طلوع می‌کند و وقت غروب فرامی‌رسد، به هنگام شب و به وقت روز [یعنی در همه زمان‌ها] بر شما می‌گریم.
کسی در دیار رسول‌الله نمانده، درحالی‌که آل‌زیاد در حجره‌ها ساکن‌اند.
گلوی آل‌رسول‌اللَّه بریده و به خون آغشته شده، درحالی‌که آل‌زیاد حجله‌های عروسی دارند.
آل‌رسول‌اللَّه را به اسیری برده و حرمت ایشان را رعایت نکردند؛ درحالی‌که آل‌زیاد در منزل‌های خود به ناز و نعمت، بی‌دغدغهٔ خاطر نشسته‌اند.
آل‌زیاد در قصرهای خود محفوظ و آل‌رسول‌الله در بیابان‌ها هستند.
اگر کسی از خاندان رسول خدا شهید شود، تنها دستان خود را سوی قاتل دراز می‌کنند و قادر به گرفتن خون‌بها نیستند.
اگر به کسی که امروز یا فردا خواهد آمد امید نداشتم، در حسرت‌های بی‌شمار جان می‌دادم.
خروج امام مهدی، قطعا رخ خواهد داد و او با نام خدا و برکاتش، قیام خواهد کرد.
میان ما، هر حق و باطلی را تمییز خواهد داد و جزای نعمت‌ها و نقمت‌ها را خواهد داد.
پس ای جان، خوشحال باش و بر تو بشارت باد که هرآنچه خواهد آمد، دور نیست.
و از درازیِ سالیان ستم جزع مکن که می‌دانم قوت ما پابرجا خواهد بود.
اگر خداوند مهربان عمر مرا به آن دولت نزدیک گرداند و در اجل من تأخیر اندازد،
موجب تسلّی‌خاطر من می‌شود و غصه‌ای برای من نمی‌ماند و شمشیر و نیزهٔ خود را از خون دشمنان سیراب می‌کنم.
من از بخشایندۀ بی‌منت امیدوارم که به دوستی ایشان، حیات ابدی در فردوس به من دهد.
باشد که خدا بر خلایق رحم کند؛ چراکه او پیوسته به همه اقوام، نظرِ لطف و رحمت دارد.
اگر سخن نیکی بگویم، آن را با سخن‌های بد انکار می‌کنند و تحقیق حق را با شبهات می‌پوشانند.
نفْس من همیشه در جدال و نزاع با آنان کوتاه می‌آید و مرا اشک چشمی که می‌ریزم کفایت می‌کند.
[اینکه من بخواهم با موعظه و برهان بر آنها تأثیر بگذارم، مانند این است که] تلاش می‌کنم سنگ را از جای محکمش انتقال دهم و سنگ‌های سخت را شنوا کنم.
پس بس است مرا اندوهی از ایشان که گلوگیر شده و نمی‌توانم فروبرم و نه بر آورم؛ اندوهی که پیوسته در سینه و حلقم سرگردان است.
پس برای عارف فایده ندارد و برای معاندی که هوس او را به شهوات متمایل می‌کند، سودی ندارد.
گویا تو را استخوان‌های سینه تنگ گشته، به‌خاطر آنچه از سختی‌ها در خود دارد.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۲۹۴.
- ↑ سبحانی، اضواء علی عقائد الشیعة، ۱۴۲۱ق، ص۵۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۰۱.
- ↑ نگاه کنید به: اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۱۸-۳۲۷.
- ↑ چوبین، دعبل شاعر امام رضا(ع)، ۱۳۷۷ش، ص۲۲۸-۲۲۹.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۲۴۴.
- ↑ چوبین، دعبل شاعر امام رضا(ع)، ۱۳۷۷ش، ص۲۲۸-۲۲۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۲۹۵.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۱۲.
- ↑ حموی، معجم الادباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۸۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۱۸.
- ↑ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۶۳.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۹۷.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۹۷.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۹۷.
- ↑ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۶۳-۲۶۴.
- ↑ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۶۴.
- ↑ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۶.
- ↑ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۶۴؛ ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۲۹۴.
- ↑ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۵۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۲۹۴.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۹۷.
- ↑ حمر، «مقدمه»، در شرح قصیدة دعبل التائیة، ۱۴۳۶ق، ص۸؛ لطف‌زاده، «مقدمه»، در کتاب شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل، ۱۳۹۴ش، ص۱۶-۱۸.
- ↑ مجلسی، شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل، تصحیح: محمد لطف‌زاده، ۱۳۹۴ش، شناسنامه کتاب.
- ↑ مجلسی، شرح تائیه دعبل خزاعی، تصحیح علی محدث، ۱۳۵۹ش، شناسنامه کتاب.
- ↑ فسوی، شرح قصیدة دعبل التائیة، ۱۴۳۶ق، شناسه کتاب.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۱۲.
- ↑ نگاه کنید به مجلسی، شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل، ۱۳۹۴ش، ص۹۹-۱۸۰؛ زواره‌ای، شرح و ترجمه کشف الغمة فی معرفة الأئمه، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۷۶-۸۶؛ حاجی‌مشهدی، قصیده تائیه دعبل خزاعی، ۱۳۶۳ش، ص۷-۵۲.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الأغانی، بیروت، دار الحیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق.
- امین، سید محسن، اَعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۶ق.
- اِربِلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز، بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ق.
- چوبین، حسین، دعبل شاعر امام رضا(ع)، دزفول، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- حاجی مشهدی، عزیزالله، قصیده تائیه دعبل خزاعی، تهران، بعثت، ۱۳۶۳ش.
- حموی، یاقوت، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفة الادیب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
- حُمْر، عبدالله، «مقدمه»، در شرح قصیدة دعبل التائیة، تألیف محمد بن محمد فسوی، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۳۶ق.
- زواره‌ای، علی بن حسین، شرح و ترجمه کشف الغمة فی معرفة الأئمه، تهران، اسلامیه، ۱۳۸۲ش.
- سبحانی، جعفر، اضواء علی عقائد الشیعة الإمامیة و تاریخهم، قم، مشعر، ۱۴۲۱ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافه، ۱۴۱۴ق.
- فسوی، محمد بن محمد، شرح قصیدة دعبل التائیة، تحقیق عبدالله حُمْر، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۳۶ق.
- مجلسی، محمدباقر، بِحارُ الأنوارُ الجامِعَةُ لدُرَر اَخبارِ الأئمةِ الأطهار، بیروت، دار اِحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل، قم، دار المجتبی(ع)، ۱۳۹۴ش.
- مجلسی، محمدتقی، شرح تائیه دعبل خزاعی، تصحیح علی محدث، تهران، بی‌نا، ۱۳۵۹ش.
- مجلسی، محمدتقی، شرح و ترجمه قصیده تائیه دعبل، تصحیح: محمد لطف‌زاده، قم، دار المجتبی(ع)، ۱۳۹۴ش.
پیوند به بیرون
- ترجمه و شرح قصیده دعبل خزاعی در مدح حضرت رضا(ع)
- بررسی مؤلفه‌های ادبیات پایداری در اشعار رضوی دعبل خزاعی
- مزارات شیعه در قصیده تائیه دعبل خزاعی
| بستگان | امام کاظم(ع) (پدر) • نجمه (مادر) • سبیکه (همسر) • امام جواد (فرزند) • فاطمه معصومه(س) (خواهر) • حمزة بن موسی (برادر) • شاهچراغ (برادر) • سید میر محمد عابد (برادر) • قاسم بن موسی (برادر) • زید النار (برادر) | .jpg) |
|---|---|---|
| القاب | ||
| کنیهها | ||
| سخنان | ||
| مناظرات | ||
| اصحاب | ||
| خلفای معاصر | ||
| مسیر حرکت | ||
| شعر و هنر مرتبط | ||
| مکانها و بناهای مرتبط و منسوب | حرم • قدمگاه نیشابور • صریا • سناباد • بقعه هارونیه • نوقان • مدرسه رضویه • مسجد فرط • قدمگاه فراشاه • مسجد بیرون • مسجد تورانپشت • آرامگاه علی بن مهزیار | |
| کتابشناسی | ||
| وابسته | ||