سید محمدمهدی حکیم (۱۳۱۴ش-۱۳۶۶ش) از مبارزین و علمای عراق و پسر سوم سید محسن حکیم و از مؤسسان حزب الدعوة الاسلامیة بود.
| روحانی مبارز عراقی | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نسب | سادات طباطبایی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۴ش |
| زادگاه | نجف |
| محل دفن | مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) |
| تاریخ شهادت | ۲۹ جمادی‌الاول ۱۴۰۸ق/ ۲۹ دی ۱۳۶۶ش |
| خویشاوندان سرشناس | سید محسن طباطبائی حکیم(پدر) • سید محمدباقر حکیم(برادر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | آیت‌الله خوئی • سید محمدباقر صدر • شیخ حسین حلی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مشارکت در تاسیس حزب الدعوة الاسلامیة و جماعة العلماء فی النجف الاشرف • شرکت در جنبش اسلامی عراق علیه اقدامات دین‌ستیزانه دولت • دبیرکل انجمن اسلامی جهانی اهل‌بیت |
| اجتماعی | تاسیس مدارس، اوقاف، خیریه و مساجد |
ولادت و تحصیلات
سید مهدی حکیم در ۱۳۱۴ش در نجف به دنیا آمد، پدرش آیت‌الله سید محسن حکیم بود. نسبش به سادات طباطبایی می‌رسد که به امام حسن مجتبی(ع) منتهی می‌شود.
وی مقدمات حوزه را نزد محمد تقی الفقیه، منطق، اصول و فقه در سطح عالی را نزد سید محمد و سید احمد حکیم، درس خارج اصول و فقه را نزد آیت‌الله خوئی، سید محمدباقر صدر و شیخ حسین حلی فراگرفت.[۱]
فعالیت‌های فرهنگی سیاسی
سید محمدمهدی به همراه شخصیت‌هایی مانند سید محمدباقر صدر، یکی از مؤسسان حزب الدعوة الاسلامیة در ۱۳۳۷ش بود.[۲]
وی در ۱۳۴۲ش، به نمایندگی پدر خود، عازم بغداد شد. او در تأسیس مدارس امام جواد(ع) در بغداد و کاظمیه و دانشکده اصول دین شرکت داشت و یکی از مدرسان این دانشکده بود. همچنین از مؤسسان جماعة العلماء فی النجف الاشرف بود و از شخصیت‌های محوری آن به شمار می‌آمد.[۳]
سید محمدمهدی حکیم در جنبش اسلامی عراق در دهه ۱۳۴۰ش و مقابله با اقدامات دین‌ستیزانه حکومت‌های وقت نقش بسزایی ایفا نمود. به همین دلیل حزب بعث حاکم، در ۱۳۴۸ش او را به ارتباط با کشورهای خارجی و تلاش برای براندازی دولت و همکاری با کردها در مبارزه با حکومت وقت متهم کرد و درصدد دستگیری وی برآمد. بنابراین سیدمحمدمهدی مجبور شد عراق را ترک کند و به عربستان سعودی برود. او از آنجا به اردن، ایران و پاکستان سفر کرد و در ۱۳۵۰ش عازم دبی شد.[۴]
فعالیت‌ها در دبی
- ارشاد مردم بعد از نمازهای یومیه و تبیین مسائل محوری دین چون عقاید، تاریخ و احکام قرآنی
- تأسیس مسجد امام علی(ع)
- ایجاد مسجدی در منطقه قصص
- گسترش مسجد شارقه
- تأسیس اوقاف جعفریه
- تأسیس مدرسه امام صادق(ع) که به اطفال اختصاص داشت.
- تأسیس مؤسسه اهل البیت(ع) که به امور خدماتی مؤمنین می‌پرداخت و با ایجاد صندوق خیریه‌ای تحت پوشش این مؤسسه به حل معضلات اقتصادی محرومین اهتمام می‌ورزید.[۵]
فعالیت‌ها در لندن
وی مدت کوتاهی در سال ۱۳۵۹ش در دمشق ساکن شد و پس از آن به لندن رفت. در آنجا در ۱۳۶۱ش، جنبش گروه‌های اسلامی عراق (حرکة الافواج الاسلامیة العراقیة) را پایه‌گذاری نمود که هدف آن ایجاد هماهنگی بین گروه‌های مخالف حکومت حزب بعث در اروپا بود.
علاوه بر آن، وی در تأسیس انجمن اسلامی جهانی اهل‌بیت (رابطة أهل‌البیت الاسلامیة العالمیة)، کانون اهل‌بیت (مرکز اهل‌البیت)، کمیته حمایت از آوارگان عراقی (لجنة رعایة المُهَجَّرین العراقیین)، و سازمان حقوق بشر در عراق (منظمة حقوق‌الانسان فی‌العراق) بسیار مؤثر بود.[۶]
انجمن اسلامی جهانی اهل‌بیت اولین همایش خود را در ۱۳۶۲ش در لندن برگزار کرد و سید محمدمهدی حکیم به دبیرکلی آن انتخاب شد. این انجمن از جمعیت‌های اسلامی نقاط مختلف جهان تشکیل می‌شد.
شهادت
در دی ماه سال ۱۳۶۶ش جبهه ملی - اسلامی سودان از سید مهدی حکیم دعوت کرد تا در کنفرانسی که برای دومین بار، در خارطوم پایتخت سودان، برگزار می‌گردد، شرکت کند. بعثی‌های عراق نیز که از این دعوت آگاه شدند و قصد ترور وی را داشتند، سرانجام در ۲۹ جمادی‌الاول سال ۱۴۰۸ق/ ۲۹ دی سال ۱۳۶۶ش وی را به شهادت رساندند.[۷] بعد از انتقال پیکرش به تهران و تشییع وی، به قم منتقل شد و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.[۸]
پانویس
- ↑ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۷۷؛ امین، مستدرکات اعیان‌الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۴۲۵-۴۲۶.
- ↑ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۶۳-۶۴؛ حزب الدعوه اسلامی عراق: پیشینه تاریخی و اندیشه سیاسی، تهران ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۱۲.
- ↑ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۷۷-۷۸؛ امین، مستدرکات اعیان‌الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۶۱.
- ↑ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۷۸؛ عجلی، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، ۲۰۰۰م، ص۳۸۹.
- ↑ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۷۷-۷۸؛ عراقی، لماذا قتلوه، ۱۳۷۴ش، ص۵۳؛ امین، مستدرکات اعیان‌الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۶۱.
- ↑ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۷۸-۷۹؛ عجلی، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، ۲۰۰۰م، ص۳۹۰.
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۳۰ دی، ۱۳۶۶ش.
- ↑ عجلی، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، ۲۰۰۰م، ص۳۹۰؛ امینی، معجم رجال الفکر و الادب، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۲۷؛ خرسان، حزب الدعوة الاسلامیة، ۱۴۱۹ق، ص۷۹-۸۰.
منابع
- امین، حسن، مستدرکات اعیان‌الشیعة، بیروت ۱۴۰۸-۱۴۱۶/ ۱۹۸۷-۱۹۹۶.
- عراقی، سلیم، لماذا قتلوه، قم، ۱۳۷۴ش.
- عجلی، شمران، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، لندن ۲۰۰۰.
- خرسان، صلاح، حزب الدعوة الاسلامیة: حقائق و وثائق، فصول من تجربة الحرکة الاسلامیة فی العراق خلال ۴۰ عاماً، دمشق ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
- ادیب،عادل و موسوی، حسین، حزب الدعوه اسلامی عراق: پیشینه تاریخی و اندیشه سیاسی، تهران ۱۳۸۳ش.
- امینی، محمدهادی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: مقاله خاندان حکیم دانشنامه جهان اسلام