ملتزم
مُلْتَزَم بخشی از دیوار کعبه میان حجر الاسود و در کعبه است. در روایات توصیه شده، افراد، شکم و روی خود را به این بخش از دیوار کعبه چسبانده و دعا بخوانند. همچنین سفارش شده مؤمنان، در آنجا گناهان خود را در نزد خداوند ذکر کرده و توبه نمایند. بنابر برخی روایات، حضرت آدم در کنار ملتزم توبه کرده و گناهانش در آنجا بخشیده شد.
برای ملتزم معنای دیگری نیز ذکر شده که هم‌معنای مستجار بوده و به بخشی از دیوار پشت کعبه، کنار رکن یمانی اشاره دارد.
معرفی
در اینکه مقصود از ملتزم کدام بخش از کعبه است؛ دو نظریه وجود دارد:
معنای اول؛ میان حجر الاسود و در کعبه
ملتزم را در یک معنا، بخشی از دیوار کعبه میان حجر الاسود و در کعبه دانسته‌اند.[۱] ملتزم در این معنا، رودرروی مستجار قرار می‌گیرد.[۲]
سید محمد صدر از مراجع تقلید شیعه، ملتزم را در همین معنا و بین حجر الاسود و در کعبه دانسته است.[۳] همچنین برخی کتاب‌های لغت[۴] برخی کتاب‌های فقهی[۵] و دیگران[۶] نیز ملتزم را به همین معنا دانسته‌اند.
معنای دوم؛ نزدیک رکن یمانی و هم‌معنای مستجار
برای ملتزم معنای دیگری نیز ذکر شده که هم‌معنای مستجار است.[۷] ملتزم در این معنا، پشت کعبه و در کنار رکن یمانی است.[۸]
محدث نوری ملتزم را در پشت کعبه دانسته[۹] و علامه مجلسی نیز آن را در پشت کعبه و رودرروی در کعبه معنا کرده است.[۱۰] برخی کتاب‌های لغت نیز به این معنا اشاره کرده‌اند.[۱۱]
علامه مجلسی این معنا را براساس روایات دانسته و معتقد است معنایی غیر از این، از مأنوس نبودن با روایات نشأت گرفته است.[۱۲]
علت نامیده شدن به ملتزم را محققان چنین آورده‌اند که مردم آن را در بر گرفته و به سینه می‌چسبانند.[۱۳] علت‌های دیگری نیز پیرامون این نامگذاری ذکر شده است.[۱۴]
سفارش به دعا
امام سجاد(ع) کنار ملتزم چنین دعا می‌خواند: «اللَّهُمَّ إِنَّ عِنْدِی أَفْوَاجاً مِنْ ذُنُوبٍ وَ أَفْوَاجاً مِنْ خَطَایَا وَ عِنْدَکَ أَفْوَاجٌ مِنْ رَحْمَةٍ وَ أَفْوَاجٌ مِنْ مَغْفِرَةٍ یَا مَنِ اسْتَجَابَ لاَِبْغَضِ خَلْقِهِ إِلَیْهِ إِذْ قَالَ (أَنْظِرْنِی إِلَی یَوْمِ یُبْعَثُونَ) اسْتَجِبْ لِی وَ افْعَلْ بِی کَذَا»؛ «خداوند مرا انبوهی از گناهان و انبوهی از لغزش‌ها است و تو را انبوهی از رحمت و بخشش بی‌حد. ای آن‌که خواستِ منفورترین آفریده‌ات را آن‌گاه که عرضه داشت: (پس مرا تا روز رستاخیز مهلت ده) اجابت کردی، دعایم را اجابت کن و درباره‌ام چنین و چنان کن»[۱۵]
در مورد ملتزم به مانند مستجار[۱۶] توصیه شده، افراد، شکم و روی خود را به این بخش از دیوار کعبه بچسباند.[۱۷]
امام علی(ع) توصیه کرده که در پیش ملتزم به تمام گناهان اقرار شود. او گفتن گناهان در این موضع و توبه و استغفار از آن را حقی می‌دانست که بر عهده خداوند است تا ما را ببخشد.[۱۸]
مکانی برای توبه حضرت آدم
براساس روایتی که مرحوم کلینی در کتاب کافی نقل کرده، حضرت آدم خانه خدا را طواف کرد و پس از آن‌که به ملتزم رسید، جبرئیل بر او نازل شد و گفت ای آدم به گناهانت در این مکان اقرار کن. ...و خداوند به آدم وحی فرستاد که گناهانت بخشیده شد.[۱۹]
پانویس
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۱۰، ص۱۸۸.
- ↑ «المستجار؛ موضع یُجاب عنده الدعاء»، سایت قبلة الدنیا.
- ↑ صدر، ما وراء الفقه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۱۶.
- ↑ واسطی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۱۴۱۴ق، ج۱۷، ص۶۴۹.
- ↑ علی‌یاری غروی، منهاج الملة فی بیان الوقت و القبلة، ۱۴۲۱ق، ص۱۱۹؛ محمود عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۰.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۸۲.
- ↑ عاملی، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص ۴۰۶.
- ↑ نراقی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ۱۴۱۵ق، ج۱۲، ص۸۰.
- ↑ محدث نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۳۹۲.
- ↑ مجلسی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ۱۴۰۴ق، ج۹، ص۱۰۶.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۶، ص۱۶۲.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۳۲۷.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۶، ص۱۶۲.
- ↑ محمود عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۰.
- ↑ عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۲۴۱.
- ↑ عاملی، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص ۴۰۶.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۶، ص۳۴۴.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۱۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۹۴.
منابع
- شیخ صدوق، الخصال، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ش.
- صدر، سید محمد، ما وراء الفقه، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۲۰ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: سیداحمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- عاملی، سیدمحمدحسین ترحینی، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، قم، دارالفقه، ۱۴۲۷ق.
- علی‌یاری غروی، مولی علی، منهاج الملة فی بیان الوقت و القبلة، محقق و مصحح: سیدهدایة الله مسترحمی اصفهانی، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
- قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: سیدهاشم رسولی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- «المستجار؛ موضع یُجاب عنده الدعاء»، سایت قبلة الدنیا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آگوست، سال ۲۰۱۰م، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش.
- محمود عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، قاهره، دار الفضیلة، ۱۴۱۹ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
- نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیری، علی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.