سید جمال‌الدین گلپایگانی

سید جمال‌الدین گلپایگانی
از فقیهان شیعه
اطلاعات فردی
تاریخ تولد	سال ۱۲۹۵ق
زادگاه	سعیدآباد گلپایگان
تاریخ وفات	دوشنبه، ۲۹ محرم ۱۳۷۷ق
محل دفن	قبرستان وادی السلام نجف
اطلاعات علمی
استادان	شیخ عبدالکریم گزی • ملا محمد کاشی • سید محمدباقر درچه‌ای • جهانگیرخان قشقایی • حاج آقا رضا همدانی • سید محمد کاظم یزدی • محمد تقی شیرازی
شاگردان	احمد فیاض • سید محمد حسین حسینی تهرانی • لطف الله صافی گلپایگانی • سید مرتضی فیروزآبادی و ...
محل تحصیل	گلپایگان • اصفهان • نجف • سامرا
اجازه اجتهاد از	محمد حسین غروی نائینی
تألیفات	کتاب اجتهاد و تقلید • قاعدة فراغ و التجاوز • یک دوره اصول فقه

سید جمال‌الدین گلپایگانی (۱۲۹۵-۱۳۷۷ق) فقیه و عارف شیعی قرن ۱۴ هجری قمری، از شاگردان میرزای نائینی بود و تقریرات دروس او را به رشته تحریر درآورد. همچنین با سید حسین بروجردی هم‌درس و هم‌ مباحثه بود. در جریان جنگ جهانی اول و تهاجم به عراق در مقابله با مهاجمان فعالیت کرد. از وی آثاری بر جای مانده است.

زندگی‎نامه

جمال‌الدین گلپایگانی در سال ۱۲۹۵ق در سعیدآباد گلپایگان متولد شد. پدرش سیدحسین گلپایگانی از علمای این منطقه بود.^[۱]

درگذشت

گلپایگانی عصر دوشنبه ۲۹ محرم ۱۳۷۷ق در ۸۲ سالگی درگذشت^[۲] و در قبرستان وادی‌السلام (نجف) دفن شد.^[۳]

تحصیلات

سید جمال‌الدین گلپایگانی خواندن و نوشتن را در روستای خود فرا گرفت و دروس حوزوی را در پیش برادران خود آموخت. سپس برای ادامه دروس به گلپایگان رفت و آمد می‌کرد. بیشتر علوم عربی، بلاغت و منطق را از علمای گلپایگان آموخت.^[۴] در سال ۱۳۱۱ق در ۱۶ سالگی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت.^[۵]

تحصیل در حوزه اصفهان

سید جمال الدین گلپایگانی در مدرسه علمیه الماسیه اصفهان ساکن شد. مدتی بعد به مدرسه شیخ محمدعلی ثقةالاسلام منتقل شد^[۶] و سطوح عالی حوزوی را آغاز کرد و «قوانین» را پیش حاجی میرزا بدیع آموخت و سپس رسائل و مکاسب را نزد شیخ عبدالکریم گزی، سید محمد خاتون آبادی، شیخ محمد علی ثقة الاسلام، شیخ محمد تقی مدرسی و سید محمدباقر درچه‌ای فراگرفت. وی علم معقول و اخلاق را پیش ملا محمد کاشی و جهانگیرخان قشقایی آموخت. او در دورانی که در اصفهان مشغول تحصیل بود، با حاج آقا حسین بروجردی هم‌درس و هم‌مباحثه بود. آیت الله بروجردی چه هنگامی که در بروجرد بود و چه اوقاتی که به قم هجرت کرد، نامه‌هایی به او می‌نوشت.^[۷]

تحصیل در نجف و سامرا

سید جمال‌الدین در اوایل ماه رمضان سال ۱۳۱۹ق وارد نجف شد. وی دو دوره خارج اصول را پیش آخوند خراسانی گذراند که یک دوره آن را تقریر کرد. در درس حاج آقا رضا همدانی، سید محمد کاظم یزدی^[۸]، شیخ هادی طهرانی، آخوند ملاعلی نهاوندی، شیخ محمد بهاری و سید ابوتراب خوانساری حاضر شد. مدتی هم در سامرا، در درس محمد تقی شیرازی شرکت نمود و بخش زیادی از تقریرات او را به رشته تحریر در آورد و سپس به نجف بازگشت.^[۹]

در سال ۱۳۲۹ق آخوند خراسانی درگذشت و سید جمال الدین در درس محمد حسین غروی نائینی حاضر شد. شرکت سید جمال الدین در درس آیت الله نائینی، عامل بزرگی برای شرکت علما و فضلای حوزه علمیه نجف در درس ایشان شد. برخی او را مشاور علمی نائینی دانسته‌اند و معتقدند نائینی از وجود او استفاده می‌‌کرد. آنچه مؤید این مطلب است اجازه اجتهادی است که نائینی به او داده و از وی به عنوان حجت الاسلام یاد کرده و این در حالی است که نائینی چنین عنوانی را برای کمتر کسی به کار برده و شاید برای هیچ‌کدام از شاگردانش به کار نبرده است. سید جمال الدین حدود ۳۰ سال در درس میرزای نائینی شرکت نمود و تقریرات زیادی از درس‌های او نوشت. آقا جمال می‌گفت: «من یک طاقچه تقریرات درس آقای نائینی را دارم.»^[۱۰] وی همچنین با سید مرتضی کشمیری و سید احمد کربلایی مرتبط بود و از نظر اخلاقی و عرفانی از آنان استفاده کرد.^[۱۱]

اساتید

شاگردان

احمد فیاض
حیدر علی محقق
سید محمد جمال هاشمی گلپایگانی
حاج سید احمد گلپایگانی
سید محمد حسین حسینی تهرانی
حسن صافی اصفهانی
سید علی گلپایگانی
لطف الله صافی گلپایگانی
ریحان الله نخعی
محمد تقی بن شیخ صالح بن شیخ عبدالحسن بن الشیخ راضی
سید مرتضی فیروزآبادی
محمد حسین کلباسی اصفهانی
محمد علی احمدیان نجف آبادی
عباس خالصی خراسانی
عبدالله مجد فقیهی بروجردی
مهدی حائری تهرانی^[۱۲]

آثار

کتاب اجتهاد و تقلید
اجتماع امر و نهی
الغیبة و چند مسئله فقهی
الترتب
جواز بقاء تقلید بر میت
دیوان حاوی اشعار فارسی و عربی
رسالة عملیّه
رساله لاضرر و لاضرار
رسالة منجزات المریض
کتاب صلوة
حاشیه بر مکاسب
یک دوره اصول فقه
قاعدة فراغ و التجاوز
حدیث رفع
جعل طرق
حدیث لاضرر و لاضرار
المکاسب
کتاب الصلاة
تقریرات درس خارج آخوند خراسانی
تقریرات درس میرزای نائینی
تقریرات محمد تقی شیرازی^[۱۳]

ویژگی ها اخلاقی وسلوکی

درباره‌ی ویژگی‌های اخلاقی وسلوکی و [تزکیه|تهذیب نفس]] سید جمال‌الدین گلپایگانی مطالب متعدد و متنوعی گزارش شده مانند: دیدن صورت‌های برزخی، کشف و کرامات، ملاقات با ارواح، عبادت‌های طولانی و خلوت و تفکر در قبرستان‌ها، انس با صحیفه سجادیه و صبر و شکیبایی بیش از حد توان در برابر مشکلات و سختی‌ها و... سید محمدحسین حسینی تهرانی او را از مردان پاك و منزّه و از مراجع عاليقدر نجف اشرف می داند که در عين حال داراى روابط معنوى و باطنى با حضرت حقّ متعال بود. وى را فردی متين و استوار و مراقب و او را جمال السّالكين إلى الله تعالى نام برده است. و او را نمونه ظاهر و بارزى از علماء راستين، و مشايخ طائفه حقّه مذهب جعفريّه و آئينه و آيتى از سير و سلوك أئمّه طاهرين سلام الله‌ عليهم أجمعين، و ياد آورنده خدا و عالم آخرت دانسته است.^[۱۴]

فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی

در جریان جنگ جهانی اول و تهاجم به کشورهای اسلامی، برخی از علمای شیعه در نجف و ایران به مبارزه برخاسته و خود نیز در صفوف مسلمانان به جبهه‌های جنگ اعزام شدند. در عراق، زمانی که میرزا محمدتقی شیرازی فتوا به وجوب جهاد علیه کفار داد و همه اقشار مردم و علما را به مبارزه با دشمنان اسلام فرامی‌خواند، سید جمال الدین گلپایگانی به همراه علما از بلاد اسلامی دفاع می‌کند.^[۱۵]

پس از انقلاب ۱۹۲۰م در عراق، ملک فیصل نامزد شرکت در انتخابات ریاست جمهوری شد او و برخی از علمای شیعه عراق از جمله محمد مهدی خالصی، سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی و سید حسن صدر فتوا به تحریم انتخابات در عراق دادند. آن‎ها فیصل را وابسته به انگلیس میدانستند. ملک فیصل پس از انتخاب شدن، دستور تبعید علمای ایرانی ساکن عراق را صادر کرد.^[۱۶]

پانویس

↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۶.
↑ پیام حوزه، شماره ۸، ص۸۱.
↑ مجله حوزه، شماره ۶۵، ص۴۴.
↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۶-۳۳۷.
↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۷.
↑ مجله پیام حوزه، ش۸، ص۷۷.
↑ قرقانی، زندگانی حکیم جهانگیرخان قشقایی، ، ۱۳۷۱ش، ص۱۶۳-۱۶۴.
↑ استقلال سروش، ۱۳۷۳، ص۴۳.
↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۸.
↑ مجله حوزه، شماره ۳۰، ص۴۲، سال ۱۳۶۷.
↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۸.
↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص ۳۴۰.
↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص ۳۴۰.
↑ تهرانی، سیدمحمدحسین، توحید علمی و عینی. معاد شناسی، ج۱، ص۱۴۳
↑ مجله پیام حوزه، ش۸، ص۸۱.
↑ می‌دخت - مشایخ، مسائل مرزى ایران و عراق و تأثیر آن در مناسبات دو کشور، ۱۳۶۹ش، ص۱۳۴.

منابع

قرقانی، مهدی ، زندگانی حکیم جهانگیرخان قشقایی، چاپ اول، گلهای اصفهان، ۱۳۷۱ش.
می‌دخت، آذر - مشایخ، فریدون، مسائل مرزى ایران و عراق و تأثیر آن در مناسبات دو کشور، تهران، ۱۳۶۹ش.
جمعی از محققین، گلشن ابرار، جلد ۳، چاپ اول، قم، ۱۳۸۵ش.
مجله حوزه، شماره ۳۰، ص۴۲.
مجله پیام حوزه، ش ۸، ص۷۷.
مجله حوزه، شماره ۶۵، ص۴۴.

[1] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۶.

[2] پیام حوزه، شماره ۸، ص۸۱.

[3] مجله حوزه، شماره ۶۵، ص۴۴.

[4] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۶-۳۳۷.

[5] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۷.

[6] مجله پیام حوزه، ش۸، ص۷۷.

[7] قرقانی، زندگانی حکیم جهانگیرخان قشقایی، ، ۱۳۷۱ش، ص۱۶۳-۱۶۴.

[8] استقلال سروش، ۱۳۷۳، ص۴۳.

[9] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۸.

[10] مجله حوزه، شماره ۳۰، ص۴۲، سال ۱۳۶۷.

[11] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۳۸.

[12] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص ۳۴۰.

[13] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص ۳۴۰.

[14] تهرانی، سیدمحمدحسین، توحید علمی و عینی. معاد شناسی، ج۱، ص۱۴۳

[15] مجله پیام حوزه، ش۸، ص۸۱.

[16] می‌دخت - مشایخ، مسائل مرزى ایران و عراق و تأثیر آن در مناسبات دو کشور، ۱۳۶۹ش، ص۱۳۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

ن ب و فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری) بر اساس سال درگذشت
ساکن ایران	احمد خوئینی(۱۳۰۷ق) • سید محمدباقر خوانساری(۱۳۱۳ق) • سید علی‌اصغر جاپلقی(۱۳۱۳ق) • محمدباقر فشارکی(۱۳۱۴ق) • سید محمد فشارکی(١٣١۶ق) • محمد اشرفی مازندرانی (حجت اشرفی)(۱۳۱۵ق) • ابوالفضل تهرانی(۱۳۱۷ق) • سید محمدهاشم خوانساری(۱۳۱۸ق) • علی شریعتمدار استرآبادی(۱۳۱۸ق) • محمدحسن آشتیانی(۱۳۱۹ق) • سید محمدمهدی خوانساری(۱۳۲۴ق) • حبیب‌الله خویی(۱۳۲۴ق) • حسنعلی تهرانی(۱۳۲۵ق) • شیخ فضل‌الله نوری(۱۳۲۷ق) • حبیب خراسانی(۱۳۲۷ق) • ملا قربانعلی زنجانی(۱۳۲۸ق) • محمدشفیع بوشهری(۱۳۲۹ق) • محمدتقی آقانجفی اصفهانی(۱۳۳۲ق) • حبیب‌الله شریف کاشانی(۱۳۴۰ق) • محمد ارباب قمی(۱۳۴۱ق) • سید محمدباقر درچه‌ای(۱۳۴۲ق) • جواد ملکی تبریزی(۱۳۴۳ق) • نورالله نجفی اصفهانی(۱۳۴۶ق) • صادق آقا تبریزی(۱۳۵۱ق) • محمدباقر آیتی(۱۳۵۲ق) • سید ابوالقاسم دهکردی(۱۳۵۳ق) • عبدالکریم حائری یزدی(۱۳۵۵ق) • سید ابوالحسن انگجی تبریزی(۱۳۵۷ق) • سید حسن مدرس(۱۳۵۷ق) • ابوعبدالله زنجانی(۱۳۶۰ق) • محمدرضا مسجدشاهی(۱۳٦٢ق) • آقا نجفی قوچانی(۱۳۶۳ق) • یحیی خویی(۱۳۶۴ق) • مهدی اصفهانی(۱۳۶۵ق) • میرزا محمد فیض قمی (۱۳۷۰ق) • سید محمدتقی خوانساری(۱۳۷۱ق) • عبدالکریم خوئینی زنجانی(۱۳۷۱ق) • سید محمد حجت کوه‌کمری(۱۳۷۲ق) • مهدی آشتیانی(۱۳۷۲ق) • سید صدرالدین صدر(۱۳۷۳ق) • محمدجواد انصاری همدانی(۱۳۷۹ق) • سید علی یثربی کاشانی (۱۳۷۹ق) • سید حسین طباطبایی بروجردی(۱۳۸۰ق) • فاضل تونی(۱۳۸۰ق) • سید ابوالقاسم کاشانی(١٣٨١ق) • هاشم قزوینی (۱۳۸۱ق) • سید محمد بهبهانی(۱۳۸۳ق) • میرزا حسین فقیه سبزواری(۱۳۸۶ق) • مجتبی قزوینی(۱۳۸۶ق) • سید محمد محقق داماد(۱۳۸۸ق) • محمدتقی آملی(۱۳۹۱ق) • محمدصالح حائری مازندرانی(۱۳۹۱ق) • محمد کوهستانی مازندرانی (۱۳۹۲ق) • سید احمد شبیری زنجانی(۱۳۹۳ق) • ابوالحسن شعرانی(۱۳۹۳ق) • سید ابوالحسن رفیعی قزوینی(۱۳۹۵ق) • سید محمدهادی میلانی(۱۳۹۵ق) • میرزا احمد آشتیانی(۱۳۹۵ق) • رحیم ارباب(۱۳۹۶ق) • علی معصومی همدانی(۱۳۹۸ق) • عبدالرحیم ربانی شیرازی(۱۴۰۱ق) • سید محمدحسین طباطبائی(۱۴۰۲ق) • سید عبدالحسین دستغیب(۱۴۰۲ق) • سید اسدالله مدنی(۱۴۰۲ق) • محمد صدوقی(۱۴۰۲ق) • عطاءالله اشرفی اصفهانی(۱۴۰۲ق) • سیده نصرت امین(۱۴۰۳ق) • سید محمدکاظم شریعتمداری(۱۴۰۶ق) • محمدباقر اصطهباناتی (۱۳۲۶ق) • سید یونس موسوی اردبیلی (۱۳۷۷ق)
ساکن عراق	زین‌العابدین مازندرانی(۱۳۰۹ق) • حسین‌قلی همدانی(۱۳۱۱ق) • سیدمحمدحسن شیرازی (میرزای شیرازی)(۱۳۱۲ق) • سیدمحمدحسین شهرستانی (شهرستانی ثانی)(۱۳۱۵ق) • محمدحسن مامقانی(۱۳۲۰ق) • محمدهادی تهرانی(۱۳۲۱ق) • محمدطه نجف(۱۳۲۳ق) • حسین خلیلی تهرانی(۱۳۲۶ق) • محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)(۱۳۲۹ق) • عبدالله مازندرانی(۱۳۳۰ق) • سید محمدسعید حبوبی (حَبّوبی کبیر)(۱۳۳۳ق) • سید اسماعیل صدر(۱۳۳۸ق) • سید علی داماد(۱۳۳۶ق) • سید محمدکاظم طباطبایی(۱۳۳۷ق) • محمدتقی شیرازی (میرزای دوم)(۱۳۳۸ق) • فتح‌الله غروی اصفهانی (شیخ الشریعة)(۱۳۳۹ق) • مهدی خالصی(۱۳۴۳ق) • ابوتراب خوانساری(۱۳۴۶ق) • شعبان گیلانی(۱۳۴۸ق) • سید حسن صدر(۱۳۵۴ق) • محمدحسین نائینی(۱۳۵۵ق) • ابوالحسن مشکینی(۱۳۵۸ق) • محمدحسین غروی اصفهانی(۱۳۶۱ق) • آقا ضیاء عراقی(۱۳۶۱ق) • سید ابوالحسن اصفهانی(۱۳۶۵ق) • محمد حرزالدین(۱۳۶۵ق) • سید علی قاضی طباطبایی(۱۳۶۶ق) • محمدحسین کاشف‌الغطاء(۱۳۷۳ق) • سید حسین آل‌علی شاهرودی(۱۳۷۳ق) • محمدحسن مظفر(۱۳۷۵ق) • سید عبدالحسین شرف‌الدین(۱۳۷۷ق) • سید جمال‌الدین گلپایگانی(۱۳۷۷ق) • محمدعلی غروی اردوبادی(۱۳۸۰ق) •سیدمحمدحسن حائری(۱۳۸۰ق) • سید عبدالهادی شیرازی(۱۳۸۲ق) • محمدرضا مظفر(۱۳۸۳ق) • محمد خالصی‌زاده(۱۳۸۳ق) • آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق) • عبدالحسین امینی(۱۳۹۰ق) • سید محسن حکیم (۱۳۹۰ق) • سید محمود حسینی شاهرودی(۱۳۹۴ق) • حسین حلی(۱۳۹۴ق) • سید حسن موسوی بجنوردی(۱۳۹۶ق) • سید مصطفی خمینی(۱۳۹۷ق) • سید محمدباقر صدر(۱۴۰۰ق)
ساکن هند	سیدعلی‌محمد نقوی (تاج‌العلماء)(۱۳۱۲ق)
ساکن عربستان	علی بن حسنعلی خنیزی(۱۳۶۲ق) • علی بن حسن خنیزی(۱۳۶۳ق)
ساکن سوریه	سید محسن امین(۱۳۷۱ق)
ساکن افغانستان	سید محمدسرور واعظ بهسودی(۱۳۹۸ق)
مراجع تقلید شیعه / رجالیان شیعه / متکلمان شیعه / مفسران شیعه / فقیهان شیعه