تشهد

تَشَهُد از واجبات نماز که در رکعت دوم و رکعت آخر نماز پس از دو سجده خوانده می‌شود. «اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ»ذکر تشهد است که در آن به یگانگی خدا و نبوت پیامبر(ص) گواهی داده می‌شود.

تشهد از اجزای غیر رُکنی نماز است؛ از این رو اگر فراموش شود، باعث باطل شدن نماز نمی‌شود.

ذکر

تشهد، از اجزای واجب نماز است. که به گفتن شهادتین (گواهی دادن به یگانگی خدا و رسالت پیامبر(ص)) و فرستادن صلوات بر پیامبر(ص) در رکعت دوم و رکعت آخر پس از دو سجده و قبل از سلام اشاره دارد. از تشهد بیشتر در باب نماز کتاب‌های فقهی بحث می‌شود.

به گفته میرزا علی مشکینی بنا بر نظر مشهور فقهای شیعه ذکر تشهد عبارت است از:‌ «اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ؛ شهادت می‌دهم که معبودی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد؛ شهادت می‌دهم که محمد(ص) بنده خدا و فرستاده او است. خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد.» البته در کتاب‌های فقهی مقدار واجب آن««أشهد أن لا إله إلا اللّٰه و أشهد أن محمدا رسول اللّٰه اللهم صل على محمد و آل محمد» ذکر شده است. هرچند علامه حلی در کتاب النهایه در واجب بودن «وحده لا شریک له» تردید کرده است.

احکام

برخی از احکام تشهد عبارتند از:

• در هنگام خواندن تشهد رعایت موالات(پشت سر هم)، ترتیب، طمأنینه و صحیح خواندن کلمات شرط است.
• مستحب است در هنگام تشهد، نمازگزار دست‌ها را بر ران‌ها بگذارد و انگشت‌ها را به یکدیگر بچسباند و به دامان خود نگاه کند.
• مستحب بودن تَوَرُّک قراردادنِ پای چپ زیر ساق پای راست و نشستن بر ران چپ.

• مستحب است پیش از تشهد عبارت اَلْحَمدُللَّـه یا بِسْمِ اللهِ و بِاللهِ وَ الْحَمدُ لِلهِ وَ خَیرُ الأسماءِ لِله و پس از آن عبارت وَ تَقَبِّلْ شَفاعَتَهُ وَ ارْفَعْ دَرَجَتَه گفته شود.

حکم فراموش کردن تشهد

به فتوای امام خمینی از مراجع تقلید اگر نمازگزار تشهد را فراموش کند و پیش از رکوع متوجه شود، باید بلافاصله بنشیند و تشهد را بخواند و نماز را ادامه دهد. بر اساس فتوای بنابر احتیاط واجب یا مستحب پس از پایان نماز دو سجده سهو به جا آورد. اما اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید که تشهد رکعت قبل را نخوانده، باید پس از تمام‌کردن نماز، تشهد را قضا کند و بنابر احتیاط واجب برای تشهد فراموش شده دو سجده سهو به جا آورد.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل (محشّٰى)، تصحیح سید محمدحسین بنی‌هاشمی خیمنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
• شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، قم، مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، ۱۴۱۹ق.
• محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، ۱۴۱۴ق.
• مشکینی، میرزاعلی، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیه، قم، الهادی، ۱۴۱۹ق/۱۳۷۷ش.